Inhoudsopgave
DEEL I. PUBLIEKRECHT IN PERSPECTIEF........................................................................................................... 3
HOOFDSTUK I. HET BESTUUR: BASISBEGRIPPEN EN CENTRALE THEMA’S..........................................................3
I. Begrip en evolutie van het bestuur..............................................................................................................3
II. Besturen in de gelaagde rechtsorde: decentralisatie en federalisme.........................................................4
III. Verhouding tussen regering en administratie............................................................................................5
IV. Afwezigheid van codificatie van het bestuursrecht...................................................................................6
V. Prerogatieven en verplichtingen van het bestuur.......................................................................................6
VI. Naar een meer horizontale verhouding bestuur-burger............................................................................7
VII. Enkele centrale thema’s............................................................................................................................8
HOOFDSTUK II. BRONNEN VAN HET PUBLIEKRECHT...........................................................................................8
I. Internationaal en supranationaal recht........................................................................................................8
II. Grondwet.....................................................................................................................................................8
III. Wet/ Decreten/ Ordonnanties...................................................................................................................9
IV. Reglementen en besluiten........................................................................................................................10
V. Omzendbrieven, dienstnota’s (= pseudo-wetgeving)...............................................................................10
VI. Rechtspraak..............................................................................................................................................10
VII. Algemene rechtsbeginselen....................................................................................................................10
VIII. Gewoonterecht.......................................................................................................................................11
IX. Billijkheid...................................................................................................................................................11
HOOFDSTUK III. VERHOUDINGEN IN DE GELAAGDE RECHTSORDE...................................................................11
IV. Verhoudingen tussen de centrale OH en de lokale besturen..................................................................11
DEEL II. BESTUUR EN ZIJN VESCHIJNINGSVORMEN........................................................................................ 12
HOOFDSTUK I. BESTUUR: BEGRIP, BEGINSELEN, VERSCHIJNINGSVORMEN EN VORMEN VAN TOEZICHT.......12
I. Administratieve overheid: begrip en criteria.............................................................................................12
.......................................................................................................................................................................12
II. Rechtspersoonlijkheid...............................................................................................................................14
III. Varianten van centralisatie.......................................................................................................................15
IV. Vormen en intensiteit van toezicht en georganiseerde bestuurlijke beroepen......................................18
HOOFDSTUK II. LOKALE BESTUREN: ORGANISATIE, WERKING EN BEVOEGDHEDEN........................................21
II. Grondwettelijke principes, bevoegdheidsregeling en wettelijke (/decretale) bepalingen.......................21
III. Organen en diensten v/d gemeenten......................................................................................................21
IV. Inspraakmogelijkheden v/d burger..........................................................................................................21
DEEL III. ACTIEMIDDELEN EN WERKING VAN HET BESTUUR...........................................................................22
HOOFDSTUK I. BESTUURSHANDELING...............................................................................................................22
I. Bestuurlijke rechtshandelingen..................................................................................................................22
II. Bijzondere rechtshandelingen...................................................................................................................25
HOOFDSTUK II. CONTRACTEREN MET DE OVERHEID........................................................................................30
I. Toepasselijkheid burgerlijk recht op als de overeenkomsten met overheid?...........................................30
II. Overheidsopdrachtenreglementering.......................................................................................................31
DEEL IV. GRONDRECHTEN EN FUNDAMENTELE RECHTSBEGINSELEN IN VERHOUDING MET OVERHEID..........35
HOOFDSTUK I. ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN EN BEGINSELEN BEHOORLIJK BESTUUR: ALG. KADER..........35
I. Definitie, oorsprong en kenmerken............................................................................................................35
II. Indeling......................................................................................................................................................36
III. Plaats in de hiërarchie van de normen.....................................................................................................36
IV. Beginselen van behoorlijk bestuur in de gelaagde rechtsorde................................................................37
V. Beginselen van behoorlijk burgerschap....................................................................................................37
1
, HOOFDSTUK II. OVERZICHT BEGINSELEN VAN BEHOORLIJK BESTUUR.............................................................38
I. Procedurele beginselen..............................................................................................................................38
II. Inhoudelijke beginselen.............................................................................................................................40
HOOFDSTUK III. OPENBAARHEID VAN BESTUUR...............................................................................................41
I. Begrip..........................................................................................................................................................41
II. Toepasselijke wetgeving............................................................................................................................41
III. Actieve openbaarheid...............................................................................................................................42
IV. Passieve openbaarheid.............................................................................................................................42
V. (Wettelijke) beperkingen op openbaarheid..............................................................................................43
VI. Procedure.................................................................................................................................................43
VII. Beroepsmogelijkheden............................................................................................................................43
DEEL V. RECHTERLIJK TOEZICHT OP DE OVERHEID......................................................................................... 44
HOOFDSTUK I. RECHTSBESCHERMING TEGEN HET BESTUUR...........................................................................44
I. Preventieve versus repressieve rechtsbescherming..................................................................................44
II. Administratief versus jurisdictioneel beroep.............................................................................................44
III. Jurisdictioneel monisme, dualisme en pluralisme....................................................................................45
IV. Rechtsmachtverdeling tussen de gewone en de administratieve rechter..............................................46
V. Wettigheidstoezicht gewone hoven en rechtbanken...............................................................................47
VI. Wettigheidstoezicht Raad van State........................................................................................................49
VII. Overige administratieve rechtscolleges..................................................................................................50
2
,Bestuursrecht
DEEL I. PUBLIEKRECHT IN PERSPECTIEF
HOOFDSTUK I. HET BESTUUR: BASISBEGRIPPEN EN CENTRALE
THEMA’S
I. Begrip en evolutie van het bestuur
WAT?
Trias politica / horizontale machtenscheiding (Montesqieu)
Bestuur = organen en instellingen van UM (vooral een taak van tenuitvoerlegging) MAAR
ook lokale besturen onder bestuursbegrip (gemeenten en provincies)
bepaalde bestuurlijke handelingen hebben materieel wetgevende inhoud verordenende
bevoegdheid
bv: politiereglementen, personeelsstatuut,…
bestuurlijke of administratieve rechtscolleges (gerekend tot UM) oefenen rechtsprekende
functie uit en zijn dus geen besturen (rechters in de eigenlijke zin / zelfde waarborgen RM)
+ machtenscheiding niet absoluut (ook WM tenuitvoerlegging & RM bestuurlijke beslissingen)
+ FRESCO ‘Het Goede Bewind’: 3 staatsmachten verbonden / wereldlijke deugden ( ABBB)
EVOLUTIE?
In tweede helft 19e E: sterke uitbouw overheidsapparaat WANT meer taken.
vb. contact burger/onderneming – OH: openbaar vervoer, burgerlijke stand,
gezondheidszorg, onderwijs, pensioenen, sociale zekerheid, fiscaliteit, …
Bestuur vervult normerende (materieel-wetgevende of verordenende) en uitvoerende en/of
rechtsprekende bevoegdheden
HOE?
Bureaucratiemodel van Max Weber (grondlegger sociologie/ 19E E) (geïnspireerd Pruisische leger)
Bureaucratie als typische organisatievorm v/d moderne staat, waarin rationaliteit en
depersonaliseren (onpersoonlijkheid) van onderlinge verhoudingen centraal staan
Primaat van de politiek (minister moet zich in parlement verantwoorden)
Administratie als willoze machine die instructies uitvoert (berekenbaarheid)
Onderworpen aan formele regels en procedures (formalisme)
Strikte hiërarchie
MAAR gewijzigde perceptie ‘bureaucratie’; geassocieerd met log, duur, niet flexibel &
gebruiksonvriendelijk (>< moderne economie) gebruik andere organisatievormen en
werkmethodes om aan de veelzijdige behoeften van moderne samenleving te voldoen
Modernisering naar beeld van private ondernemerschap (rationele besteding van middelen/
resultaatgerichte en klantvriendelijke aanpak)
Verzelfstandiging: uitoefening taken overheid worden overgedragen naar gespecialiseerde
diensten met publiekrechtelijke, soms privaatrechtelijke vorm die zekere autonomie hebben
t.o.v. centrale gezag (= decentralisatie/ deconcentratie)
bv: private gevangenissen, Asiel in handen van private onderneming (Griekenland)
Kerntakendebat en privatisering van overheidstaken (kerntakendebat wordt gevoerd vanuit het idee om de
werkdruk van de politie te verminderen en personeel vrij te maken voor de eigenlijke politietaken.)
Verschuiving van besturende OH (die zelf touwtjes in handen heeft) naar sturende overheid
(‘regulatory state’)
3
, II. Besturen in de gelaagde rechtsorde: decentralisatie en federalisme
Recht kan niet tot één bestuurslaag worden herleid:
burger maakt deel uit van verschillende OHverbanden; van lokale tot internationale niveau
verhoudingen tussen de verschillende bestuursniveaus met eigen bevoegdheden en
administratie
complex rechtssysteem
Technieken van verti cale machtenscheiding
Federalisme: spreiding van bevoegdheden tussen verschillende autonome rechtsordes: deelstaten
kunnen zelf regels uitvaardigen die kracht van de wet hebben, hun decreten zijn niet ondergeschikt
aan de federale wetgeving
Eenheidsstaat: de soevereiniteit of Kompetenz-Kompetenz berust onverdeeld bij centrale niveau
Gecentraliseerde eenheidsstaat: al de OHfuncties (wetgeving, rechtspraak en bestuur)
uitgeoefend door instellingen/organen die behoren tot een en hetzelfde centrale bestuur
MAAR mogelijkheid tot deconcentratie (intern & extern): overdragen van bepaalde taken
vanuit centrale bestuur naar lagere instanties of ambten (geen rechtspersoonlijkheid +
hiërarchisch toezicht van centraal niveau)
Gedecentraliseerde eenheidsstaat: ondergeschikte besturen die geen onderdeel uitmaken
van centrale overheid: eigen rechtspersoonlijkheid en onderworpen aan minder verregaande
vorm van toezicht (administratief of bestuurlijk toezicht). Bevoegdheden zijn in de (grond)wet
vastgelegd, bij de uitoefening zijn ze niet volledig autonoom (blijven onderworpen aan regels
van centrale niveau + hun regels hebben geen kracht van wet) >< deelstaten
Territoriale decentralisatie: algemeen omschreven bevoegdheden worden toegekend
aan overheden die voor bepaald grondgebied bevoegd zijn
gemeenten en provincies (organisatie gebaseerd op politieke vertegenwoordiging)
= laagste niveau van democratische inspraak (dicht bij de burger)
Functionele decentralisatie: centrale niveau kent specifieke bevoegdheden toe aan
overheidsdiensten die in bepaald beleidsdomein over nodige expertise beschikken
besluitvorming op efficiënte wijze en onafhankelijk van de politieke instellingen
organiseren (= organieke autonomie, niet gesteund op politieke vertegenwoordiging)
bv: vervoer (NMBS, De Lijn), radio en cultuur (VRT)
Dubbele betekenis van het begrip “centralisatie” en “centrale overheid”:
Gezagsstructuur (binnen een staat): concentratie bevoegdheden bij één of meer centrale organen
WM+UM+RM SAMEN de centrale OH de lokale gedecentraliseerde besturen (provincies + gemeenten)
Organisatiebeginsel (binnen bestuurslaag): bestuurlijke organisatie waarbij de bestuursorganen in
hiërarchisch verband staan tot de hoogste overheid in de dienst
+ decentralisatie en federalisme kunnen complementair zijn! (sluiten elkaar niet uit)
vb. België: de organieke overheid wordt vaak overgeheveld naar de deelstaten
Evolutie naar meer verzelfstandiging op alle bestuursniveaus
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur hanvr. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,39. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
