Inleiding recht: burgerlijk recht
2. personen
2.1 natuurlijke persoon
2.1.1 staat
Hoedanigheden ~ rechtposities
= Hoedanigheden/eigenschappen bepalen de rechtsposities van de mens in de maatschappij, in de
familie,...
Staat van een persoon duidt hoedanigheden aan die zijn rechtstoestand/positie bepaalt. Wordt
ingedeeld in diverse categorieën (minderjarige, belg,...) die meteen ook rechtsbekwaamheid en zijn
handelingsbekwaamheid omschrijven
Staat in de natie
- kijken naar individu in de maatschappij
Staat van persoon in natie bepaalt de algemene rechtspositie van een persoon in de macrosfeer:
nationaliteit, woonplaats, handelingsbekwaam
Staat in de familie
- kijken naar individu in de familie
staat van de persoon in de familie geeft de rechtstoestand/positie aan van een persoon in zijn
familie: afstamming, huwelijk,...
iedere geboren persoon krijgt een staat. Elk mens op de wereld wordt geboren met een nationaliteit,
een familierelatie, een rechtsbekwaamheid en handelingsonbekwaamheid. Gedurende onze levens
veranderen die staten (we kunnen trouwen, scheiden, geadopteerd worden,...)
publiciteit
Vanaf 2019 is een publiciteit voorschreven in de aktes, registers die de burgers kunnen informeren.
Zo kan je op de hoogte blijven van de staat van een persoon waarmee je rechtsbetrekkingen hebt of
wil aanknopen.
2.1.2 bestaan van personen
Geboorte
Bestaan gebeurt vanaf de geboorte van een persoon. Soms wordt de ongeboren vrucht als persoon
beschouwd, als dat in het belang is van de toekomstige persoon. Het kind moet wel levensvatbaar
zijn en achteraf levend, zo niet is er nooit een persoon geweest.
Voorbeeld
Baby kan erfgenaam van vader zijn – vader verongeluk en sterft maar baby moet een recht hebben
om te overleven, krijgt recht om te erven – enigste voorwaarde is baby moet levensvatbaar zijn
,Overlijden
Het bestaan van een natuurlijke persoon eindigt bij zijn lichamelijke dood. Soms wordt overledene
nog beschouwd als persoon in het belang van derden.
Voorbeeld
persoon kan nog na zijn dood worden erkend als hij zelf afstammelingen heeft of een handelaar kan
tot 6 maand na overlijden faillissement verklaard worden in voordeel van zijn schuldeisers
Afwezigheid
Soms weten we niet of natuurlijke persoon nog leeft. In dat geval valt zijn nalatenschap niet open en
blijven zijn goederen onbeheerd achter. Er komt dan een bijzondere wettelijke procedure genaamd
‘’procedure inzake afwezigheid’’. Komt er op neer dat degenen die voordeel hebben bij het
vermogen van de afwezige, zich tot de rechtbank kunnen wenden om op een korte termijn het
beheer van het vermogen te regelen en op langere termijn mogen bezitten.
2.1.3 bekwaamheid
A. basisbegrippen en – regels inzake bekwaamheid
1) Rechtsbekwaamheid
= geschiktheid om drager te zijn van subjectieve rechten, wat meteen die geschiktheid inhoud
om die rechten te genieten, kan drager zijn alle rechten en plichten
in principe is iedereen volledig rechtsbekwaam. Er gelden uitzonderingen die niet van algemeen van
aard maar zeer specifiek voor een welbepaald recht
2) Handelingsbekwaamheid
= geschiktheid om rechten en plichten waarvan je drager bent uit te voeren, zonder tussenkomst
van derden
Voor het stellen van rechtshandeling moet je handelingsbekwaam zijn. Dit geld voor daden van
beschikking, daden van beheer en daden van behoud
a. Daden van beschikking: verkopen, schenken, huis bouwen
b. Daden van beheer: verhuren van huizen, doen met huis wat je wilt
c. Daden van behoud: herstellen van een woning
Verschil tussen beschikking, beheer en behoud
Als we rechten hebben en we hebben een auto gekocht. Naargelang rechtspositie kunnen we
verschillende dingen doen. Daad van behoud (hem brengen naar een garage – loutere verhoud),
daad van beheer (kunnen zelf auto verhuren – winst nastreven), daad van beschikking (mag alles
doen met de auto; jij bezit de auto).
Handelingsbekwaamheid komt neer op rechtsbekwaamheid. Het is logisch dat je
handelingsbekwaam bent voor de rechten van rechtsbekwaamheid (rechten die je krijgt).
Omgekeerd is dit niet evident.
Er zijn personen die recht bekwaam zijn maar die niet kunne handelen voor hunzelf. Om die
personen te beschouwt wet ze als geheel of gedeeltelijk handelingsonbekwaam of bieden ze de
mogelijkheid om handelingsonbekwaam te verklaren. Alleen de wet kan uitzonderingen leggen qua
handelingsonbekwaamheid. Onbekwaam verklaring gebeurt via een gerechtelijk procedure.
, B. juridische mechanismen om handelingsonbekwaamheid op te
vangen
De handelingsonbekwaamheid mag er niet toe leiden dat de wilsonbekwame persoon van zijn
rechten worden beroofd. Handelingsonbekwaamheid is bedoeld om de persoon te beschermen en
niet om de rechten te ontnemen.
Er zijn juridische mechanismen uitgewerkt om dit probleem te voorkomen waardoor rechten van
handelingsonbekwame kunnen worden uitgeoefend.
1. Vertegenwoordiging
Wanneer rechter iemand handelingsonbekwaamheid verklaart, moet regeling getroffen worden over
de uitoefening van de rechten van de onbekwame
Regeling zorgt ervoor dat bevoegdheid van rechten en plichten uitgeoefend word, geheel of
gedeeltelijk door derden
Volledig handelingsonbekwamen worden vertegenwoordigd.
Wil zeggen dat ze geen enkele handelingsbevoegdheid hebben en dat een voogd voor hun
rekening optreedt en zelfstandig rechtshandelingen stelt die de onbekwame bindn
2. Bijstand
Onbekwamen aan wie de rechter zekere bekwaamheid toekent die echter niet voldoende is om
alleen op te treden, worden bijgestaan. Ze treden zelf op om rechtshandelingen te stellen maar in
aanwezigheid en met toestemming van degene die bijstand verleent.
Voorbeeld
Minderjarige worden bijgestaan door een curator/beheerder, verkwisters en zwakzinnigen door een
bewindvoerder.
Gedeeltelijk handelingsonbekwaam worden bijgestaan bij het stellen van een rechtshandeling
3. Machtiging
Als Iemand die volledig rechtsbekwaam is en je wilt die voor bepaalde rechtshandelingen een
beperkte onbekwaamheid opleggen, dan kun je eisen dat een andere persoon of instantie vooraf
voor deze rechtshandelingen een machtiging verleent. De persoon of instantie moet voor
rechtshandeling, ermee instemmen opdat ze rechtsgeldig zou zijn.
Voorbeeld
Een voogd mag geen nalatenschap voor de minderjarige die hij vertegenwoordigt, aanvaarden of
verwerpen zonder machtiging van de vrederechter
4. Homologatie
Beoogt de een controle achteraf op een al gestelde rechtshandeling, door en daartoe bevoegd
verklaarde instantie, die deze rechtshandling bekwaamt.
Voorbeeld
De vrederechter moet een de aanwijzing van de voogd van een minderjarige homologeren