Orthopedagogie 2e jaar
Karel De Grote Hogeschool
CRISISHANTERING
Thema 1: wat is agressie en grensoverschrijdend gedrag?
1. AGRESSIE EN GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG
Agressie:
Destructief gedrag
Met woorden of met daden
Grenzen van iemand anders of zichzelf overschrijdt of er schade toebrengen aan materiaal
Agressie is een gedrag dat uiting geeft aan een basisgevoel
Het is een onvermogen om op een andere manier zich te uiten
Definitie agressie:
Gedrag waarbij een persoon schade toebrengt aan materiaal of de psychische grenzen overschrijdt van zichzelf
of een andere persoon
1.1. AGRESSIE = GEWELD
- Kenmerk agressie: bepaalde regels en grenzen worden overschreden
- Ook als iemand niet de bedoeling heeft om de ander schade toe te brengen, maar dit toch
doet, kan er ook worden gesproken van agressie
- Geweld is intentioneel doel voor ogen, bewust
- Geweld wordt vaak geassocieerd met de meest extreme uitingsvorm ervan meeste
mensen betrekken begrip dan ook niet op zichzelf
1.2. AGRESSIE IS POSITIEF
Positieve agressie is in wezen een positieve innerlijke kracht, gericht op evenwicht en
vooruitgang
o Grenzen verleggen (bv: carrière maken, meer te studeren, meer te verdienen, …)
o Gericht op evenwicht en vooruitgang
o Positieve agressie:
Een levensdrift, goesting, gaan voor belangrijke kwesties, competitie,
kracht, … waarbij geen schade wordt toegebracht aan anderen.
Negatieve agressie
o Woede, haat, vijandigheid
2. ONZE KIJK OP AGRESSIE (VIER UITGANGSPUNTEN)
Uitgangspunt 1: structurele veiligheid naast relationele veiligheid
Structurele veiligheid:
- Alles wat samenhangt met procedures, afspraken, flowcharts en geschreven of
ongeschreven regels die in een organisatie gehanteerd worden om de samenwerking te
optimaliseren
Relationele veiligheid
- Voelen waar de grenzen van de ander liggen, deze erkennen en hierop anticiperen
o Noodzaak: vertrouwensrelaties!
1
,Orthopedagogie 2e jaar
Karel De Grote Hogeschool
Uitgangspunt 2: Een basishouding van zorgdragende begrenzing
DE ATTRIBUTIE VAN PROBLEEMGEDRAG
Uiting van probleemgedrag:
- Internaliserend
o Wie problemen of zorgen opkropt en zich naar binnen richt, legt de focus op het
verinnerlijken van klachten (bv: psychosomatische klachten, angstig reageren, …)
- Externaliserend
o Focus ligt op het uitwendige van de klachten door brutaal gedrag, grof taalgebruik,
agressieve opstelling, …
Risicofactoren: aanwezig bij het kind en de omgeving
Nadenken over gedrag: Attributie
- Internaliserend:
o Krijgt sneller de woorden opgeleefd als ‘niet goed voelen’, ‘moeten we verzorgen’,
‘zijn er problemen in de thuissituatie’, …
- Externaliserend
o Stigmatiserend van aard ‘hij luister nooit’, ‘het is altijd hetzelfde met haar’, ‘de
ouders zijn het verkeerde voorbeeld’,…
Reactie begeleider:
- Positiviteit:
o Begrip opbrengen, zorg dragen, praatje maken en een onderzoekende houding
aannemen
- Negativiteit:
o Irritaties voelen, frustreren, sancties opleggen
2
, Orthopedagogie 2e jaar
Karel De Grote Hogeschool
Uitgangspunt 3: Agressie is AxC
- Agressie: Aanleg x Context
o Aanleg = een aangeboren handigheid of geschiktheid voor iets
Voorbeeld: grote positiviteit, grote portie angst, snel wenen, …
o Context = de omgeving waar je opgroeit heeft een belangrijke invloed op je
ontwikkeling als kind
Belang van de context: belang voor het welzijn van het kind en de
interactie met deze context
Uitgangspunt 4: agressie is taal
- Agressie: een vorm van communicatie en het onvermogen om taal te gebruiken
o Agressor: slaagt er op dat moment niet in om zijn innerlijke leefwereld vol
kwaadheid, onmacht, verdriet, … onder woorden te brengen
Thema 2: Hoe ziet agressie eruit?
1. HOE ZIET AGRESSIE ERUIT?
Een expliciete uitingsvorm, waar erg zichtbaar is dat er met geweld een grens wordt overschreden.
Een subtielere en minder opvallende vormen van grensoverschrijdend gedrag.
2. UITINGSVORMEN VAN AGRESSIE
1) Verbale agressie
o De meest bekende
o Psychische of emotionele agressie
o Zowel verbaal als schriftelijk (bv via mail, sms, …)
o Voorbeelden: schelden, schreeuwen, uitdagen, vernederen, boodschappen op
toiletdeuren, opmerkingen maken als “grapje”, …
o Vaak in combinatie met fysieke of seksuele agressie
o Grens met psychologische agressie is hier heel dun
2) Fysieke agressie
o De fysieke integriteit van de ander wordt geschaad
o Seksueel misbruik, huiselijk geweld, mishandeling
o Vrouwen meer slachtoffer van partner geweld
o Mannen meer slachtoffer bij publieke ruimtes
o Voorbeelden: schoppen, duwen, slaan, trekken, krabben, …
3) Psychische of emotionele agressie
o Meest voorkomende vorm
o Voorbeeld: (emotionele) chantage, bedreigen, onder druk zetten, dreigende
houding, pesten, tegen uw partner zeggen “ik wil niet dat je weggaat”, uitsluiten, …
3