Dit is een samenvatting voor 2 havo/vwo aardrijkskunde van hoofdstuk 1 van BuiteNLand. Dit hoofdstuk gaat over gesteente en gebergten. Het is een zeer goede samenvatting, alle belangrijke elementen zijn erin verwerkt en hij is gecheckt door de vakdocent aardrijkskunde.
1.1 Wereld: gebergten ontstaan, gebergten verslijten
Gebergten ontstaan waar aardkorstplaten botsen en de sedimentlagen op de zeebodem in
de verdrukking komen en worden opgeheven en geplooid. Regelmatig vind je fossielen in
deze plooiingsgebergten. Gebergten kunnen ook ontstaan wanneer magma uit de
aardmantel omhoog komt en ondergronds stolt. Zo ontstaat het stollingsgesteente graniet.
De gebergten op aarde vertonen grote verschillen. Hooggebergten met diepe dalen en
scherpe toppen worden jonge gebergten genoemd en ontstaan nog steeds. In oude
gebergten is de afbraak al honderden miljoenen jaren aan de gang. Hooggebergten slijten af
tot middelgebergten en heuvelland en de toppen worden afgerond.
1.2 Wereld: gesteente verandert
Gesteente verbrokkelt dankzij verwering. Daarbij neemt het reliëf af. Bij mechanische
verwering valt het gesteente uit elkaar door vorstverwering, door het uitzetten en inkrimpen
van gesteente als gevolg van temperatuurverschillen en biologische verwering. Bij chemische
verwering tast vocht en lucht het gesteente aan of lost gesteente op in water waarbij grotten
ontstaan. Dit proces verloopt sneller bij kalksteen en in een warm en vochtig klimaat. Hierbij
veranderen landschappen in karstgebieden.
1.3 Wereld: gesteente wordt verplaatst
Door massabewegingen vormt verweringsmateriaal een puinhelling of komt het in rivieren
terecht. Rivieren transporteren het materiaal naar zee. In de bovenloop is stroomsnelheid
hoog en vindt erosie plaats. Het grind in de rivier slijt daarbij een V-vormig dal uit. Ook
gletsjers zorgen voor erosie. Vanuit het firnbekken stroomt het ijs naar beneden en schuurt
een dal met een U-vorm uit. Wanneer in een warmere periode het ijs smelt en de zeespiegel
stijgt, ontstaat een fjord. Zelfs een harde wind kan gesteente eroderen. Dankzij verwering en
erosie veranderen gesteenten uiteindelijk in grind, zand en klei.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur quinnvanvugt. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
