Algemene psychologie
1.1 Wat is psychologie
Griekse letter psi à afkorting.
Afkomstig van psyche (geest) en ologie (gebied van studie) = studie van de geest
Psychologie is een wetenschap. Gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.
• Wetenschap van gedrag en wetenschappelijke processen. Zowel externe (direct
waarneembaar bv gedrag, denken, voelen, begeren) als interne zaken (niet meteen
waarneembaar bv: een bepaalde attitude, praten, lopen, glimlachen).
• Wetenschap van psychologie is gebaseerd op objectieve, verifieerbare
gebeurtenissen.
1.2 Zes belangrijkste perspectieven van de psychologie
- Moderne psychologie heeft (Griekse) filosofische wortels. Gaan ervan uit dat onze
waarnemingen interpretaties zijn van de omringende wereld. Volgens hen gaan emoties het
denken verstoren. Filosofen: Socrates, Plato, en Aristoteles.
- Azië: yoga en boeddhisme.
- Afrika: behandelingen door sjamanen.
- Middeleeuws Europa – Rooms-katholieke kerk menselijke geest wordt niet onderzocht, dat
is een mysterie net zoals de geest van god. Een idee dat nog eeuwen verder ging. Wanneer
die eindelijk doorbroken werd kwam het begin van de intellectuele basis voor de moderne
psychologie.
- pas na enkele eeuwen radicaal nieuwe ideeën over geest en gedrag.
1.2.1 Scheiding van lichaam en geest en het biologisch perspectief
R. Descartes “Ik denk dus ik ben” eerst nieuwe radicaal idee dat leidde tot de moderne
psychologie.
,Scheiding tussen geest en fysieke lichaam. Ontstaan rationalisme. Hierbij is het deken het
enige middel om aan wetenschap en filosofie te doen.
Voor het eerst konden wetenschappers aantonen dat er biologische processen ten grondslag
liggen aan sensatie en reflexmatige gedragingen ipv mysterieuze spirituele krachten. Mede
dankzij ontdekking over de biologie van zenuwbanen bij dieren.
Empirisme: Kritiek op Descartes. Kennis krijg je door waarnemingen en ervaringen = enige
vorm van ware bron van kennis.
“Denken vertroebelt de waarneming” Francis Bacon
Volgens John Locke is de mens bij de geboorte een tabula rasa. Wil zeggen dat de mens een
onbeschreven blad is dat door ervaringen, leerprocessen, en opvoeding persoonlijkheid en
vaardigheden krijgt.
Modern biologisch perspectief. = het psychologisch perspectief dat de oorzaken van gedrag
zoekt in het functioneren van de genen, de hersenen en het zenuwstelsel en
hormoonstelsel.
- Endocriene stelsel. Lichaam en geest samengevoegd. Persoonlijkheid, voorkeuren,
gedragspatronen komen voort uit lichamelijke eigenschappen.
Oorzaken van ons gedrag in ons zenuwstelsel, het Endocriene stelsel en in onze genen.
Twee variaties
- Neurowetenschap: Door ontwikkelijking van computer en beeldvormtechnieken is er veel
mogelijk binnen onderzoek naar onze hersenen gedachten, bewustzijn en andere mentale
processen. Ontdekking op welke manier vermogens zoals spraak, sociale vaardigheden, of
het geheugen kunnen verdwijnen door beschadiging.
Neurowetenschap= Het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen, gedachten,
gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren.
- Evolutionaire psychologie: Gedrag dat overgeërfd wordt. Zoals fundamentele gedragingen
zijn gevormd door omstandigheden waarin onze voorouders duizenden jaren geleden
verkeerden. (Rechtop gaan lopen om gevaar tegen te gaan)
= relaties nieuw specialisme dat gedrag en mentale processen beschouwt op basis van hun
genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting.
Bv: kinderen houden meestal niet van bitter. (gif smaakt bitter). Je moet dat leren eten dus
is evolutionair. Bepaald gedrag wordt overgeërfd.
1.2.2 Begin wetenschappelijke psychologie en het moderne cognitieve perspectief
Tweede belangrijke ideeën dat de vroege psychologische wetenschap vormgaf is afkomstig
uit de scheikunde.
- W.Wundt: Had het eerste psychologische labo 1879! Hierin deed hij verschillende
experimenten.
Methode van introspectie: proefpersonen moesten zeggen wat hun emotionele of
sensorische reacties waren op prikkels. Proefpersonen gingen bij hunzelf binnenkijken en
vertellen wat zij ervaarden.à Kritiek! Is iets subjectief. Te veel variatie en moeilijk te
veralgemenen. Retrospectie.
,Hij wou eigenlijk de Bouwstenen van ons denken, hoe prikkels binnenkomen, hoe wij
denken wou hij in kaart brengen. Zoals het periodiek systeem uit de scheikunde. Kijken naar
de structuren waaruit ons bewustzijn zou opgebouwd zijn. = structuralisme
Gestalts reactie: gestructureerd geheel. Deze groep geloofd dat het bewustzijn meer
omvatte dan simpele zintuigelijke ervaringen. Ze beweren dat onze ervaringen niet
gereduceerd kunnen worden tot een serie afzonderlijke elementen. Gestaltpsychologie
concentreert zich op het geheel van onze bewustzijnservaringen als meer dan de som van de
delen en proberen te begrijpen hoe we perceptuele gehele vormen.
- W.James: Had kritiek, wou niet enkele elementjes of bouwstenen en drie structuur. Hij wou
meer kijken naar het nut of een functie van geestelijke processen. = Functionalisme: Kijken
naar wat is het nut/functies.
Gestalts = gestructureerd geheel. Psychische processen, wat is de functie en niet
naar de kleine deeltjes kijken
- Ontwikkeling van de computer: metafoor van de geest. Er zijn veel gelijkenissen
met de geest van de mens. Dingen ingeven, input via je oren en ogen, verwerking
niet helemaal hetzelfde als de mens, geheugen, bewerkingen uitvoeren, kan ook output
generen.
1.2.3 Behavoristisch perspectief
Bouwen voort op het empiristische idee dat je enkel zekerheid kan verwerven over datgene
wat je kunt waarnemen en op het idee van tabula rasa. We kijken naar het gedrag dat we
kunnen waarnemen. Gedrag als reactie op de omgeving.
J.B.Watson experimenten fysieke stimuli vanuit de omgevingen de waarneembare reactie
van het organisme daarop. Zoals baby laten kennis maken met een wit konijn. Geen angst.
Dan wit konijn gecombineerd met luide knal. Resultaat kind wordt bang. Toont aan dat kind
niet bang was alleen voor het witte konijn maar ook voor alles wat erop leek. Zo kunnen
fobieën ontstaan.
Hij was overtuigd dat je mensen kan maken door hen gedrag aan te steuren. Gedachten en
emoties zijn irrelevant het is gedrag kan betrouwbaar geobserveerd worden.
B.F.Skinner
Proeven met dieren. Operante conditionering: gedrag aanpassen als het beloond of bestraft
wordt.
I.Pavlov
Fysioloog die de spijvertering bestudeerde. Kwijlende honden door belletje voor het eten.
Ontdekt klassieke conditionering
1.2.4 Perspectieven vanuit de gehele persoon
S.Freud gaat er vanuit dat de psyche een reservoir van energie is. Onbewuste geest: Onze
onbewuste driften en verlangens dat hierdoor onze persoonlijkheid gevormd is. Onderzoek
via het analyseren van dromen, techniek van vrije associatie. Kritiek: niet toetsbaar aan de
werkelijkheid. Niet falsificeerbaar. Je hebt onderzoeken nodig die te weerleggen zijn. Wat is
wel of niet mooi is niet falsifieerbaar.
,A.Malow Reactie op behaviorisme en psychoanalyse. Zijn niet onze drifter of louter ons
gedrag als reactie op prikkels, de mens kan meer dan enkel dat. De mens heeft bewuste
processen en gaat deze ook inzetten. Het zijn de mogelijkheden die we hebben, de groei die
we kunnen maken en vrije wil waardoor die keuzes kan maken en zijn vaardigheden beter
worden. De mens heeft meer in zich om te evolueren in zijn bestaan.
Oude Grieken waren van mening dat er verschillende sappen (bloed, slijm, gal,…) aanwezig.
Gaat je persoonlijkheid bepalen.
1.2.5 Ontwikkelingperspectief
J.Piaget Ontwikkelingsperspectief kijkt niet alleen naar de genen/erfelijkheid (nature) maar
ook naar de omgeving (nurture). Ontwikkelingen van fases in het leven, lichamelijk maar ook
geestelijk. Veranderingen in het leven en ook erfelijkheid.
1.2.6 Het socioculturele
perspectief
Onderzoek naar gedrag in een
bepaalde situatie, context. Sociale
invloed.
1.3 Hoe vergaren psychologen nieuwe kennis?
Wetenschappelijke methode: procedure om ideeën te onderwerpen aan een onderzoek.
Deze kunnen dan bewezen worden of verworpen.
Empirisch onderzoek: onderzoek benadering waarbij gegevens worden verzameld door
middel van objectieve informatie uit de eerste hand, gebaseerd op sensorische ervaring en
observatie. Emperisch = op basis van ervaring.
Voor een onderzoeker heeft ‘een theorie’ een speciale betekenis. = Een toetsbare verklaring
voor een verzameling feiten of waarnemingen. Twee eigenschappen, 1 theorie kan feiten
verklaren, 2 theorie kan worden getest.
Maakt suiker kinderen actief?
Onderzoek: twee groepen, kinderen +/- 10jaar, jongens en meisjes, groepen zo gelijk
mogelijk maken. De kinderen mogen niet meteen weten wat ze krijgen om beïnvloedbaar
gedrag te voorkomen.
Dubbelblind: Zowel degene die iets krijgt zoals degene die observeert mag niet weten wie
wat heeft gekregen.
, 1.3.1 Stappen van de wetenschappelijke methode
Empirische cyclus:
Wetenschappelijke theorie = Een toetsbare verklaring voor een verzameling feiten of
waarnemingen. In vier methodische stappen om die theorie te toetsen.
1: goede hypothese met goed onderzoeksvraag
2: objectieve data verzamelen
3: Analyseren van de resultaten
4: hebben van resultaten
HYPOTHESE: Een bewering over de relatie tussen variabelen. Een falsifieerbare voorspelling
van de uitkomst van een wetenschappelijk onderzoek.
Falsifieerbaar: de hypothese moet worden opgesteld zodat kan worden bewezen of deze
juist of onjuist is. Niet geschikt voor vragen die niet objectief, empirisch getest kunnen
worden. = Enkel een waardeoordeel zoals ‘suiker is slecht voor kinderen, is jazzmuziek beter
dan blues, bestaat god,’ is niet falsifieerbaar.
Vervolgens: Bedenken hoe de hypothese zal worden onderzocht. Alle variabelen moeten in
concrete termen worden gedefinieerd. = Operationele definitie à objectieve beschrijving
van een concept dat bij een wetenschappelijk onderzoek past.
Operationele definitie van kinderen: We kunnen niet alle kinderen ter wereld onderzoeken.
Daarom bijvoorbeeld alle kinderen van groep drie in de basisschool in de buurt.
2 Hypothesen:
- H0: Als er is geen verband is tussen de variabelen, deze kunnen we verwerpen als
statistisch verschillend is, bv blondines en brunettes zijn even intelligent.
- H1: Er is wel een verband, bv brunettes zijn intelligenter dan blondines.
DATA VERZAMELEN:
Niet altijd gemakkelijk. We moeten op een goede manier meten en juiste meetmethode en
data verzameling gebruiken.
Beginnen met empirisch onderzoek, misleidend als iemands persoonlijke ervaring ten
onrechte classificeren als empirisch. Blijft een getuigenis of anekdote die onder controle in
een wetenschappelijk moet worden geverifieerd.
