Dit is een samenvatting van het vak linguïstiek van het logopedie en audiologie fase 1, gegeven door mevrouw Cornette. De samenvatting volgt volledig de cursus, de ppt en het handboek 'basisbegrippen fonetiek en fonologie'. Kortom: deze samenvatting bevat alle leerstof voor het examen linguïstiek...
Taal en taalvermogen: soorten talen
Menselijke (natuurlijke) talen
Er zijn 4 kenmerken taal (universeel, geldt voor alle talen):
1. Creatief
Onze taal is creatief want met een beperkte set van regels en klanken kan u oneindig
variëren. U kan over van alles praten en steeds nieuwe zinnen maken die niemand eerder
produceerde. Er is veel variatie mogelijk in zinslengte maar ook in woordgebruik/ jargon.
(afh van situatie)
2. Interactief
Taal is HET communicatiemiddel waarmee we kunnen communiceren. Taal is het sociaal
materiaal waarmee we cultuur vorm geven en de maatschappij organiseren. Het is een heel
sociaal gebeuren want er is een wisselwerking tussen actie en reactie.
3. Spontaan
Er is geen directe aanleiding nodig om te spreken. We kunnen op elk moment van de dag
over alles en nog wat praten. Het is dus onafhankelijk van het hier en nu. Ook is taal
spontaan ontstaan en niet gemaakt.
4. Willekeurig
Er is een arbitraire relatie tussen vorm en betekenis. Dit wilt zeggen dat er geen logisch
verband is tussen vorm en betekenis. Is er geen enkele reden waarom wij een stoel, een
stoel zijn gaan noemen. Er is ook een conventionele relatie. Er zijn impliciete afspraken
tussen sprekers van dezelfde taal. Deze kan u niet negeren. Je kan een stoel niet plots
anders gaan noemen.
- Uitzondering: onomatopeeën/ klanknabootsingen: dit is niet volledig arbitrair.
De koekoek heet een koekoek omdat die zo’n geluid maakt: er is dus wel een
verband.
- Uitzondering: gebarentaal: de vorm van een groot aantal woorden is niet
arbitrair, namelijk 1/3 van de gebaren is iconisch. (2/3 willekeurig) Er is een
logisch verband tussen een gebaar en naar wat het verwijst.
Deze kenmerken maken deel uit van de competence en performance van de taalgebruiker:
- Competence = taalkennis of taalvermogen
Dit is complex in kaart te brengen want het is deels bewust en onbewust. Dit komt omdat
taalkennis onbewust en abstract is. Onbewust omdat we kunnen zeggen of een zin al dan
niet correct is, maar dat betekent niet dat we kunnen uitleggen waarom. Abstract omdat
het gaat om algemene regels. Het omvat de grammatica: regels over fonologie,
morfosyntaxis en semantiek. Competence is taaluniverseel en taalspecifiek.
- Performance = taalgebruik in bepaalde situatie
Zichtbaar in versprekingen, ellipsen en gekozen registers. Er is een verschil in wat de
taalgebruiker kan en in wat hij werkelijk zegt. Er zijn woorden die je kent maar die je niet
direct gebruikt. Een mens die praat in een normale communicatie maakt zijn zinnen niet altijd
2
, lOMoARcPSD|10987319
af (ellips), maakt fouten, past zich aan omgeving.
3
, lOMoARcPSD|10987319
Gesproken taal VS geschreven taal:
Gesproken taal Geschreven taal
Doel Uitwisselen van ideeën
Geen/ letters/ tekens, vaak
Vorm Klanken, vaak interactief
individueel
Tijd(sduur) Snel, vergankelijk Traag, blijvend
Metalinguïstische proc. Idee krijgt impulsief vorm Planning en organisatie
Leerproces Impliciet en spontaan Expliciet op school
Ontstaan Miljoenen jaren geleden “vrij recent” met spijkerschrift
Alle talen worden gesproken maar niet alle talen worden geschreven. Niet alle talen hebben
een even rijke woordenschat. In de geschreven vorm zijn verschillende systemen te
onderscheiden, waarbij: schrijfsysteem is gebaseerd op kleinere taaleenheden, oudste
schriftvormen gebaseerd op pictogrammen, recentste schrijfvormen gebaseerd op klanken.
Verbale VS non-verbale communicatie :
Verbale communicatie is gesproken taal met woorden (orale wijze) of geschreven taal
(grafomotorische wijze). Verbale communicatie veronderstelt spraakverstaanbaarheid
(duidelijke uitspraak van klanken, vertrekt vanuit perspectief van spreker), spraakverstaan
(de boodschap achter te klankstroom verstaan, vanuit perspectief van luisteraar) en
begrijpelijkheid (begrijpen van boodschap).
Non-verbale communicatie is zonder woorden. Voorbeelden hiervan zijn handgebaren,
lichaamshouding, gezichtsuitdrukking… De afstand tussen 2 pratende personen toont
verbondenheid. Bij mensen die je niet kent, kan je het niet goed verdragen als ze te dicht
staan. Emoticons zijn hier ook een voorbeeld van.
- Non-verbale comm is beperkter als verbale comm. Gebaren hebben maar één
betekenis, woorden kunnen er soms meerdere hebben. Het bevat geen grammatica.
De betekenis van een gebaar kan afhankelijk zijn van context en gebruiker. (vb: peace/
twee pintjes/ nog 2 rondes)
Gebarentaal:
Gebarentaal is een volwaardige taal. Het verschilt van de gesproken taal op vlak van
modaliteit (visueel <-> manueel) en in iconiciteit (bij 1/3 is er een verband vorm-betekenis).
Voor de rest vertoont het heel veel gelijkenissen met de gesproken taal. Het is ook
spontaan, creatief en interactief. Het bevat ook een grammaticale structuur. Het heeft taal
universele (zie volgende blz.) en taalspecifieke kenmerken. In Nederland heeft men bv een
ander gebaar voor water.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur marievermeiren. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
