Samenvatting Politiek & Sociaal Beleid
LES 1
Sociaal beleid:
= Het optreden vd overheid met het oog op het behouden, scheppen of veranderen van
sociale bestaans- en ontwikkelingsvoorwaarden vd burgers ifv het algemeen welzijn
• Sociale bestaansvoorwaarden:
o Tegemoetkomingen
o Dak boven het hoofd
o Financiën
o Kleding, voeding,…
o …
• Sociale ontwikkelingsvoorwaarden
o In relatie tot andere ontwikkelen
o In cultuur: alfabetisering cursussen, groepsprojecten,
o Personeelswerkers: via opleidingscheques
• Welvaart <> welzijn
o Welvaart = materieel
o Welzijn = immateriee
è Analyse definitie
• Macroaangelegenheid
• Verantwoordelijkheid vd overheid maar géén sociale politiek
• Wél een sociale wetenschap met een interdisciplinair & prescriptief karakter
• Doel = sociale bestaans- & ontwikkelingsvoorwaarden van mensen beïnvloeden
• Welzijn vs welvaart
• Relatief karakter van sociaal beleid (tijd/plaats/context)
• Milleniumdoelstelling
• Vroeger anders dan nu: vroeger armoede & ziekenbeleid, nu veel
breder/genuanceerder/voor meer doelgroepen
Welvaartsstaat
= De samenlevingsvorm van geïndustialiseerde & postgeïndustrialiseerde markteconomieën
waarin burgerlijke, politieke & sociale grondrechten vd burger, met het oog op zijn materiële
welvaart en de bevordering van zijn kansen tot ontplooiing, binnen een wettelijk kader,
effectief worden gewaarborgd. De WVS = eigen type van welvaarstverdeling & eigen type
van beleid & besluitvorming daarrond (definitie kennen + 1 of 2 kernconcepten kunnen
geven)
è Analyse
• Landen met een hoog welvaartspeil / levensstandaard (in BBP/c)...
• Samenspel van overheid en vrije markt (= de gemengde of de sociale markteconomie
= Keynesianisme)
• Gerichtheid op de effectieve vrijwaring (‘borging’) van sociale en economische
grondrechten...
1
, • Niet staats karakter, zowel m.b.t. besluitvorming als m.b.t. uitvoering van sociaal
beleid !
• Democratisch aangestuurd in het westen (parlement en sociaal beleid als emanatie
van de volkswil)?
• Gefundeerd op een ideologische mix van liberale, socialistische en
christendemocratische elementen...
• Meerlagig: Europees, nationaal, regionaal (Vlaams, lokaal) sociaal beleid
- In toenemende maten werken mensen nu in een tertiaire sector (vb:
zorgsector), minder in fabrieken
- BBP: bruto binnenlands product = wat we allemaal samen maken (uitgedrukt
per hoofd)
- Luxemburg = rijkste land ter wereld
• Samenspel overheid & vrije markt: principe van vraag & aanbod --> kapitalisme
o Veel vraag + weinig aanbod = duur Keynsianisme
o Rijke mensen betalen meer belastingen dan de armen
o Sociale markteconomie
o Recht op huisvesting: huurpremies, sociale huisvesting, daklozencentra
o Recht op onderwijs: leerplicht
o Recht op cultuur: Zomer van Antwerpen, CC,
• Ideologische mix: sociaal, chirsten-democratisch, liberaal
o Liberaal
• Paricipatiesamenleving = liberaal. Voor wat, hoort wat principe
o Christen-democratisch
• Christen: liefdadigheid op verschillende niveaus
• Meerlagig karakter
o Lokaal, districten, provincies, gemeenschappen & gewesten, federaal
Grondrechten
(Art 23, GW, 1994)
• Onderwijs
• Behoorlijk inkomen
• Huisvesting
• Cultuur
• Arbeid
• Gezondheid
• Culturele ontwikkeling
Hoe deze grondrechten gewaarborgd? (UVRM)
• Worden geconditionaliseerd = voorwaardelijk
o Geen rechten zonder plichten
o Geen belgische nationaliteit zonder werk/kennen van de landstaal
Welvaart vs inkomen
1. Markteconomie (efficiëntie)
a. Primaire inkomensverdeling
Marktinkomen (arbeid & kapitaal: loon, winst, rente,…)
2
, 2. Politieke economie (sociale doelmatigheid)
a. Secundaire inkomensverdeling
Afdrachten (belastingen en sociale bijdragen)
Overdrachten in geld (uitkeringen & transfers)
b. Tertiaire inkomensverdeling
Gebruik van soiale goederen & diensten
Types of welfare states & social policy
A. Liberal (angelo-saxon)a
a. Markt = dominant
b. Vb: amerika
c. Minimale uitkeringen
d. Uitkering obv loon
e. Minste sociale waarborgen (Amerika)
B. Christian-democratic (European)
a. Sociale zekerheid: verplichte verzekering
b. Sociale bijdragen op loon
c. Val je op bijstand: kom je op middelen getoetste hulp => liberaal
d. Pre- en postnataal verlof: verschil tussen mannen & vrouwen
C. Social-democratic (Scandinavian)
a. Op kritieken perioden een pauze inlassen
b. Bij zwangersschaps verlof: een jaar vrij
c. Universalisme = centraal
Crisis van de (actieve welvaarsstaat)
2 dingen:
1. finaciele crisis
• Vroeger makkelijker te financieren
2. welvaartsstaat is niet aangepast aan hedendaagse samenleving
• Op politiek, sociaal,… vlak
1. Verandering op de arbeidsmarkt
• Verschuiving van industrie naar dienstensector of van secundaite naar tertiaire of
quartaire sector
• Nood aan meer geschoolde arbeidskrachten in de nieuwe diensteneconomie
• Feminisering vh arbeidsaanbod
• Zet opwaartse druk op de sociale (zekerheids)uitgaven: nieuwe sociale kwesties zoals
laaggeschooldheid & werkloosheid, echtscheidingen & alleenstaande moeders
3