Gynaecologie
Gynaecologisch onderzoek
Anamnese:
- Persoonlijke algemene gegevens:
o Leeftijd, sociale context, medische gegevens, medicatie, operaties, allergieën,
bloedgroep
- Familiale anamnese:
o Borst- en ovariumcarcinoom, andere carcinoma
- Gynaecologisch/verloskundig
o APGM: A (abortus), P (para/bevallingen), G (gravida/zwangerschap), M (Mater)
o Menarche, cyclus, sexarche, contraceptie, menopauze
o Mictie en defecatie
- Klachten navragen
o Omstandigheden: waar en wanneer, lokalisatie, karakter, verloop
o Andere symptomen: ernst
Klinisch onderzoek:
- Algemene inspectie:
o Lichaamsproporties
o Beharing
o Algemene gezondheidstoestand
o Syndromale aandoeningen
- Abdominaal onderzoek: auscultatie, palpatie, percussie
o Littekens?
o Beharing?
o Zwelling?
o Verkleuring?
o Auscultatie: darmgeluiden
o Palpatie: drukpijn, loslaatpijn, percussiepijn
- Vaginaal onderzoek: inspectie, inwendig onderzoek (bimanueel), beoordeling cervix – vagina
fornices/wand – uterus – adnexen
o Uitwendige genitalia
zwelling, huidletsels (syflilis, herpes), vaginaal verlies, varices, hymen,
rectocoele, cystocoele, prolaps,
labia, clitoris, bartholinklieren, urethramond, anus
o Inwendige genitalia: bimanueel onderzoek
uterus: grootte, ligging, slingerpijn
fornices: massa, zwelling, pijn
ovaria: massa, tov uterus
1
, cervix: hard, zacht, pijn
vaginale wand: valsalva-manoevre
- Rectovaginaal onderzoek
o oncologie, endometriose
o beoordeling van sacro-uteriene banden, parametria, rectovaginaal septum
- Speculum onderzoek: uitstrijkje, vaginale wissers, biopsie
o Beoordelen van
vaginawanden
cervix: plaveiselcelepitheel
cilinderepitheel
squamocolumnaire junctie
o Uitstrijkje: HPV (humaan papilloma virus)
50 types
Oncogeen 16,18,31,33
- Baarmoederhalsuitstrijkje
o PAP-smear (Papanicolaou)
Afwijkende cervicale cellen
Afwijkende endometriale cellen
- Vaginale wisser:
o Aerobe kweek
o Anaerobe kweek
o Herpes wisser
o Chlamydia wisser
- Microscopie
o Vaginaal secreet
- Echografisch onderzoek: cervix, uterus, adnexen
- Borstonderzoek + klieren in oksel en boven sleutelbeen
o inspectie: borst en tepel
o palpatie: vlakke hand, nodulus
o verkleuring
Transvaginale echografie:
- Uterus
o anteversie/retroversie
o grootte uterus
o vorm
o vast/losliggend
o myomen/fibromen
o adenomyose
2
, - Endometrium
o voorspellende waarde intracavitaire afwijking
o tijdstip van cyclus
o post-menopausaal
- Echoscopische meting:
o Midsagittale vlak
o Beide lagen endometrium
o Dikste stuk
o Luminaal vocht?
Endometrium dikte:
- Premenopauzaal:
o 3 lagen/lijnen: vrouw die nog geen ovulatie heeft gehad
- Postmenopauzaal:
o Dun endometrium
o Geen acuut bloedverlies meer dunne lijn
o Dikke massa er klopt iets niet
Endometriumbiopsie:
- Endometriumscraping: endometriale cellen
- Novak –curette of pipelle de Cornier
- Indicatie:
o Diagnose van ovulatie of corpus luteum functie (infertiliteit)
o Abnormale niet-menstruele bloedingen: menorragieën, post-menopausaal
bloedverlies
3
, Cyclusstoornissen
De menstruele cyclus
- Normale menstruele cyclus:
o 28 dagen
o 2-7 dagen menses
o Folliculaire fase
o Ovulatie
o Luteale fase
- Compartimenten:
o Hypothalamus: gonadotrofine-releasing hormoon (GnRH)
o Hypofysevoorkwab: LH en FSH
o Ovaria: oestrogenen & progesteronproductie
o Genitale tractus: uterus, endometrium, cervix, vagina
- Normale menstruele cyclus
o Menarche: eerste menstruele bloeding
Gemiddeld 13 jaar, minstens 48 kg, 17% vet
o Menopauze: de laatste menstruele bloeding
Gemiddeld 51 jaar, peri-menopauze en postmenopauze
o Duur van de cyclus: 28 dagen
o 14 dagen folliculaire fase + 14 dagen secretoire fase
o Cyclusduur daalt met de leeftijd
Duur van de menses: 4 dagen
o Meer dan 7 dagen = abnormaal
o Hoeveelheid bloedverlies
Gemiddeld 30-60 ml bloed (3-4 bandjes per dag)
o Klachten
Zwaartegevoel/gespannen gevoel in de onderbuik
Gespannen gevoel in de borsten
Irritabiliteit met stemmingswisselingen
Hoofdpijn/migraine
- Afwijkingen in voorkomen
o Pubertas praecox
Aanwezigheid van secundaire geslachtskenmerken met evtl menarche voor
leeftijd van 8 jaar
o Primaire amenorree
Nog geen menses op 16 jaar
Pubertas tarda: nog geen menses op 14 jaar + geen groeispurt en/of
secundaire geslachtskenmerken
o Secundaire amenorree
Geen menses gedurende minstens 6 maanden, nadat er vroeger reeds
menses zijn geweest
o Premature menopauze
Afwezigheid van menses gedurende 12 maand met alle kenmerken (klinisch
en biochemisch) van menopauze bij een vrouw < 40 jaar
4