Elke leerling telt
1. Begrippenlijst
Kwalificatie De overdracht van kennis, vaardigheden,
attitudes, waarden en normen
Competenties (=hoogstaand)
Socialisatie Zich verhouden tot de wereld, tot cultuur,
tradities, innovaties, manieren van doen en zijn.
Blik naar de wereld toe, naar cultuur
toe…
Subjecificatie Vrijheid, verantwoordelijkheid, emancipatie…
= Vanuit een democratisch perspectief
Beleidscyclus
Onderwijsvrijheid
GOK decreet
M-decreet
Decreet leersteun
Macro, meso, en microniveau van onderwijs
Perspectief van geïntegreerde zorg
Perspectief van medicalisering
Perspectief van gelijke onderwijskansen
2. Doelen van onderwijs
Waartoe dient onderwijs:
1. Kwalificatie= overdracht van kennis, attitudes, vaardigheden, waarden en normen (in de
vorm van competenties & hoogstaand)
2. Socialisatie= zich verhouden tot de wereld, tot cultuur, tradities, innovaties, manieren van
doen en zijn.
3. Subjectificatie= vrijheid, verantwoordelijkheid, emancipatie (democratisch perspectief)
Balans= tussen de 3 domeinen!
o MAAR: soms ander domein even belangrijker (bv. Examenperiode= kwalificatie)
Stellingen:
- Onderwijs functioneert altijd in relatie tot de 3 domeinen.
- Onderwijsmakers dienen op alle niveaus – van politici en beleidsmakers tot docenten –
expliciete verantwoordelijkheid te nemen voor hun ‘impact’ in ieder van deze drie
domeinen. (=> onderwijsmakers zich af moeten vragen wat ze met betrekking tot ieder
van deze domeinen willen bereiken)
,EXAMEN: Wat wil je bereiken m.b.t. deze drie domeinen?
EXAMEN: Kijk eens naar je eigen (stage)school? Waar zetten zij op in? Hoe merk je dat?...
HAMvraag voor elke leraar: Wat is onderwijspedagogisch wenselijk met de drie domeinen in het
achterhoofd?
Rekening houdend met de context, situatie…
Het gaat om DIT kind, op DIT moment, in DEZE situatie én met het oog op een concrete
toekomst en concrete belangen en prioriteiten.
2.1 Focus op ‘leren’
Krachtige leeromgeving -> lesgeven
Lerende brein -> neurologie als recente insteek
Levenslang leren -> volwassenen
Lerenden -> kinderen, jongeren
Het nieuwe leren
Op maar, individuele noden, unieke lln
MAAR: niet zomaar leren, dat wat ze leren ook waardevol & betekenisvol is!
2.2 Onderwijs én leren
1. Inhoud van leren
= wat moet er geleerd worden?
2. Doel van leren
= waartoe moeten ze dit leren?
3. Leren = sociaal proces
=Onderwijzen gaat om interactie tussen mensen
4. Onderwijzen in én voor vrijheid
Wat essentieel is in het werk van de leraar, is het vermogen om oordelen te vellen over wat in
concrete situaties onderwijs pedagogisch gezien wenselijk is.
UITDAGING= lesgeven in diversiteit én de lat hoog houden!
,3 Onderwijsbeleid
3.1 Welke factoren beïnvloeden onderwijsbeleid?
3.1.1 Beleidsniveaus binnen het onderwijs
Microniveau: wat er zich in de klas afspeelt.
Kennisverwerving door lln met begeleiding lkr
Interacties tussen lkr-lln-lln
Didactische werkvormen van lkr.
Leerproces wordt bepaald door:
1. De lerende: doelstellingen enkel behaald door medewerking (afdwingen werkt niet)
2. De leraar: opvattingen over wat/hoe kan geleerd worden, inzichten, pedagogische,
didactische vaardigheden hebben impact op leerproces.
Minister/parlement kunnen decreteren wat ze willen indien er geen acceptatie is door lkr.
(elke lkr. Heeft eigen visie op goed onderwijs)
Mesoniveau: de processen en gebeurtenissen op het niveau van de school en schoolgemeenschap
Directeur
Lestijdenpakket
Zijn de vakvergaderingen georganiseerd?
Wordt er middagsport voorzien?
Macroniveau: de invloed van regionale, nationale en of internationale organisaties, structuren of
systemen op het onderwijs.
Bv. Beslissing over leerplicht tot 18j voor alle Belgische scholen / allemaal dezelfde Vlaamse
Minister / Eindtermen en vakoverschrijdende eindtermen voor iedereen…
Meso & macro niveau beïnvloeden microniveau (en dus jouw lesgeven)
3.1.2 Onderwijsbeleid
= Onderwijs en onderwijsbeleid zijn steeds in beweging, veranderen, nemen vernieuwingen op.
, = beleidsproces dat zich het best laat voorstellen als een dynamische cyclus.
1. Beleidsvoorbereiding
2. Beleidsbeslissing Op meso- & macroniveau
3. Beleidsuitvoering
4. Beleidsimplementatie (ook verantwoordelijkheid van overheid, regionale &
lokale beleidsverantwoordelijken)
Bv. Minister werkt aan onderwijsbeleid, alsook de directeur
van een school, alsook een scholengemeenschap, alsook een
lkr…
3.1.3 Onderwijsbeleid in relatie tot maatschappij en cultuur
Vb. In de jaren 70 was er veel werkloosheid, er werden studies gemaakt (beleidsvoorbereiding) die
aantoonden dat er een duidelijke band was (en nog steeds is) tussen onderwijsniveau en
werkloosheid. De politieke beslissing (beleidsbeslissing) die er op volgde voerde de leerplicht in tot
18 jaar10.
Dat beleidsproces stond in relatie tot een veelheid van maatschappelijke invloeden:
politieke invloeden: de toenmalige coalitie voerde de leerplicht in;
economische invloeden omdat de werkgevers geen plaats hadden voor
laaggekwalificeerd personeel en vragende partij waren voor een betere, langere
opleiding;
sociale invloeden omdat ook het jeugdwerk naar oplossingen zocht om deze
kwetsbare jonge werklozen te ondersteunen.
Invloed andere systemen op onderwijsbeleid:
- politiek
- economisch
- sociaal
- ideologisch
- technologisch
- wetenschappelijk
Om zicht te krijgen op (de complexiteit van)beleidsprocessen is het niet enkel van belang om de
formele structuren te kennen en de beleidsactoren maar vooral om te achterhalen welke belangen in
het geding zijndemografisch.
Integrale beleidscyclus als kader om naar onderwijs(beleid) te kijken: