MEDIARECHT
INHOUDSOPGAVE
mediarecht, vrijheid van meningsuiting en mediavrijheid...................................................................................................................2
beperkingen op de vrijheid van meningsuiting: algemeen...................................................................................................................9
vrijheid van meningsuiting versus recht op eerbieding van het privéleven.......................................................................................14
vrijheid van meningsuiting versus gelijkheid......................................................................................................................................19
vrijheid van meningsuiting versus kinderrechten...............................................................................................................................26
overheidsregulering van audiovisuele media in vlaanderen..............................................................................................................33
zelfregulering en deontologie.............................................................................................................................................................41
auteursrechten en naburige rechten..................................................................................................................................................45
de europese interne markt en de media............................................................................................................................................50
gastcollege: streamz............................................................................................................................................................................57
,MEDIARECHT, VRIJHEID VAN MENINGSUITING EN MEDIAVRIJHEID
MEDIARECHT
= het geheel van regels en beginselen die van toepassing zijn op het fenomeen ‘media’ in de ruimste zin van het word
Zowel oude als nieuwe media
Elke tijd heeft een nieuw medium dat ontstaat dat op massale schaal kan zorgen dat er revolutionaire ideeën
verspreid kunnen worden
Opera, theater, tv, sociale media, …
Zowel verspreiders als makers van boodschappen (media in technische zin en ‘content providers’)
De media moet ervoor zorgen dat de mensen goed geïnformeerd worden
verspreiders en makers kunnen samenvallen = convergentie
Vb: Telenet maakt zelf content
Beginselen en regels zijn gemaakt voor de oudere media, “grondwet”
die regels die daarin zijn opgenomen, gebruiken we nog steeds maar met een andere media, hoe passen we
die dan toe op een evolutieve manier? Volgens de huidige tijdsgeest
MEDIARECHT IS COMPLEX: 3 REDENEN
Continu nieuwe uitdagingen en ontwikkelingen
Liberalisering van de markt
meer spelers, meer concurrentie, meer conflicten
vroeger enkel BRT (1 zender), voelden geen druk van andere zenders om snel te verbeteren
Meerdere programma’s voor meerdere/andere doelgroepen
Vroeger enkel openbare omroepen, maar daarnaast ontstonden ook commerciële oproepen
Technologische ontwikkelingen
reclame doorspoelen, gegevens verzamelen
Doorspoelen = bedrijven gaan veel minder willen betalen om reclameboodschappen uit te zenden, omdat
mensen het niet meer bekijken
Mediarecht is een rechtstak die zeer snel evolueert tov de andere rechtstakken
Conflicterende belangen
principe = vrijheid van meningsuiting andere grondrechten: privacy, gelijkheid, kinderrechten, eerlijk proces…
Vrijheid van meningsuiting maar mag de andere grondrechten niet beledigen
De vraag is niet of het ethisch correct is maar wat de wet/recht zegt
Vb; journalist weet dat er iemand een buitenrechtelijk kind heeft, stel dat hij het nieuws publiceert. Vrijheid
meningsuiting of recht van privacy?
Vb; rechter en Jef Huybrechts (recht vrijemeningsuiting? Recht van bescherming vrouwen)
Vb: zaak Bart De Pauw, er werd veel over geschreven in de media voor de zaak werd gevoerd, vraag is dan of de
rechtszaak dan nog eerlijk gaat gaan?
Regels van verschillende overheden
Vlaanderen: Mediadecreet (vooral audiovisuele media)
België: bescherming persoonsgegevens, auteursrechten, …
EU: vrije concurrentie, vrijheid van verkeer, bescherming persoonsgegevens… (vb; sociale media -sites moeten
bepaalde berichten verwijderen)
WHO (Wereld HANDELS organisatie) : auteursrechten
,Er moeten regels zijn die ervoor zorgen dat er een gelijk speelveld is bij de media
Vrijeconcurrentie betekent vrij verkeer
Problemen herkennen
Problemen oplossen de grote principes!
VRIJHEID VAN MENINGSUITING
Principe = totale vrijheid om te zeggen, schrijven, publiceren, … wat je wil
Tenzij uitdrukkelijk verboden dictatuur: verboden, tenzij expliciet toegelaten
Corona = verboden om af te spreken met vrienden en avondklok
Waarom hebben we dan ‘mediarecht’?
Omdat vrijheid van meningsuiting grenzen heeft
Vrijheid van anderen (privacy, gelijkheid, …)
wetgeving inzake laster en eerroof, ‘hate speech’, …
Algemeen belang (pluralisme, eerlijke concurrentie, …)
Vb; pluralistische samenleving te hebben, cultureel (taal beschermd worden)
o.a. Mediadecreet
Decreet nodig om de media te reguleren en op te stellen
1. Bronnen = waar?
2. Grondslagen = waarom?
3. Toepassingsgebied = wat?
4. Beperkingen = hoe ver?
BRONNEN VRIJE MENINGSUITING
1791 – ‘First Amendment’ US Constitution
“Congress shall make no law (…) abridging the freedom of speech, or of the press”
1831 – Belgische Grondwet
art. 19: vrijheid van meningsuiting
art. 25: persvrijheid (geen censuur + ‘cascadeaansprakelijkheid’)
o cascadeaansprakelijkheid = in principe mag alleen de auteur, journalist verantwoordelijk worden gehouden
o censuur = preventies verbieden dat iemand iets bepaald zegt
art. 150: jury (Hof van Assisen)
1950 – art. 10 EVRM (Raad van Europa)
1. Een ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een mening te koesteren en de vrijheid
om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te verstrekken, zonder inmenging van enig openbaar gezag en
ongeacht grenzen. Dit artikel belet Staten niet radio- omroep-, bioscoop of televisieondernemingen te onderwerpen
aan een systeem van vergunningen.
2. Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en verantwoordelijkheden met zich brengt, kan zij worden
onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties, die bij de wet zijn voorzien en die in
een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale veiligheid, territoriale integriteit of
openbare veiligheid, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de
goede zeden, de bescherming van de goede naam of de rechten van anderen, om de verspreiding van vertrouwelijke
mededelingen te voorkomen of om het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen.
, Raad van Europa =/= Europese Unie
Raad van Europa = organisatie die is opgericht vlak na WOII, ter bescherming van de mensenrechten
Recht op vrijemeningsuiting maar ook onder welke voorwaarden het valt
Welke belangen men het van wilt beschermen (zie cursief)
Deze oprichting valt later dan de grondwet van de VS, is ook uitgebreider
US Supreme Court – skokie case
Nazi betogingen jaren ’70 in wijk woonden vooral Joden/ Holocaustoverlevers
US Supreme Court: zegt dat vrijheid mag, internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten
Europese raad beschermt beter dan de VS
1966 – art. 19 BUPO (VN)
1. Een ieder heeft het recht zonder inmenging een mening te koesteren.
2. Een ieder heeft het recht op vrijheid van meningsuiting; dit recht omvat mede de vrijheid inlichtingen en denkbeelden
van welke aard ook op te sporen, te ontvangen en door te geven, ongeacht grenzen, hetzij mondeling, hetzij in
geschreven of gedrukte vorm, in de vorm van kunst, of met behulp van andere media naar zijn keuze.
3. Aan de uitoefening van de in het tweede lid van dit artikel bedoelde rechten zijn bijzondere plichten en
verantwoordelijkheden verbonden. Deze kan derhalve aan bepaalde beperkingen worden gebonden, doch alleen
beperkingen die bij de wet worden voorzien en nodig zijn :
a. in het belang van de rechten of de goede naam van anderen
b. in het belang van de nationale veiligheid of ter bescherming van de openbare orde, de volksgezondheid of de
goede zeden.
Spiegelbeeld van artikel 10
2009 – EU-Handvest (Europese Unie)
Art. 10 - De vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst
Art. 11 - De vrijheid van meningsuiting en van informatie
Art. 52 - Reikwijdte en uitlegging van de gewaarborgde rechten en beginselen
1. Beperkingen op de uitoefening van de in dit Handvest erkende rechten en vrijheden moeten bij wet worden gesteld en de
wezenlijke inhoud van die rechten en vrijheden eerbiedigen. Met inachtneming van het evenredigheidsbeginsel kunnen slechts
beperkingen worden gesteld, indien zij noodzakelijk zijn en daadwerkelijk beantwoorden aan door de Unie erkende
doelstellingen van algemeen belang of aan de eisen van de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.
BEPERKINGEN VOLGENDE 4 LESSEN
Conclusie:
overal vrijheid van meningsuiting is overal belangrijk en bescherm
bij beperkingen ontstaan er onenigheden