Leerpad B – vroegtijdige zorgplanning
1. inleiding
⟹ palliatieve zorg is niet enkel voor kankerpatiënt, het is de laatste jaren ook voor
mensen die een moeilijk te voorspellen ziektetraject hebben, specifieke vereisten bv.
op vlak van besluitvorming, dementie, kinderen, psychiatrische pt, niet-kankerpatiënt
met chronische ziektes. Andere evolutie is dat er een toenemende culturele
diversiteit, met eigen waarden en opvattingen over levenseindezorg en sterven. →
eisen aangepaste zorg.
- 07/2016: wet zegt dat palliatieve zorg niet enkel is voor wie maar een korte tijd
meer heeft, ook voor iedereen die diagnose kreeg van een ongeneeslijke
ziekte
2. deel 1: VZP - ACP
2.1 wetgeving
⟹ er 3 wetten
- Wet op palliatieve zorg (14/06/2002): elke pt heeft recht op palliatieve zorg
bij de begeleiding van het levenseinde
- Patiëntenrechten (22/08/2002): elke pt heeft recht op kwaliteitsvolle
dienstverlening, recht op vrije keuze zorgverlener, recht op bescherming
persoonlijke levenssfeer, recht op info, recht op toestemming, recht op inzage
dossier, recht op aanduiden van een vertegenwoordiger, recht op de
ombudsdienst
- Euthanasiewet (28/05/2002)
- ⟹ nood aan VZP (vroegtijdige zorgplanning)
2.2 VZP? ACP?
⟹ we hebben een richtlijn in België en ook voor mensen met dementie.
- We moeten er nu al aan nadenken, spreken en beslissen over de zorg die u
wil, mocht u ernstig ziek worden = vroegtijdige zorgplanning
- Als u ongeneeslijk ziek wordt en u kan niet (goed) meer uitdrukken wat u wil,
is het belangrijk dat uw zorgverleners en omgeving weten welke zorg u wel of
niet zou willen
- Vroegtijdige zorgplanning is een proces van continu overleg tss pt en
zorgverlener(s) dat gericht is op verklaren waarden en wensen vd pt ten
aanzien van zijn (toekomstige) palliatieve zorg (zorg aan levenseinde), dat bij
voorkeur ook gecommuniceerd wordt met familieleden en/of belangrijke
naasten, in bijzonder met oog op aanduiden van een (benoemde)
vertegenwoordiger.
2.3 wat zijn wilsverklaringen
⟹ we kennen ze als een DNR/NTR, levenstestament, vijf wilsbeschikkingen
- Zeker 83% zegt dit heel belangrijk te vinden om wensen neer te schrijven,
enkel 23% die het echt doen
- We hebben verschillende soorten documenten ervoor zoals de documenten
van de Federatie palliatieve zorg, van de LEIF-organisatie, van RWS (recht op
waardig sterven)
2.4 wat is een vertrouwenspersoon
1
, ⟹ is in de wet op de patiëntenrechten een persoon die samen met de pt
bepaalde rechten uitoefent.
Hij staat bij maar heeft geen enkele juridische bevoegdheid om de rechten van de pt
uit te oefenen.
- Komt ook voor in wet op de euthanasie en heeft daar een beperkte rol: de
behandelende arts op de hoogte stellen vd aanwezigheid van een
voorafgaand verzoek om euthanasie vd pt. De pt kan om het even wie als
vertrouwenspersoon meenemen naar een contact met de zorgverstrekkers.
2.5 wat is een vertegenwoordiger
⟹ staat als het ware in de schoenen van de pt. Hij treedt op in de naam vd pt als
deze niet meer in staat is zijn wil te vormen of uit de drukken. Hij treedt enkel op in
geval van wilsonbekwaamheid vd pt
- Als hij niemand heeft aangeduid, bepaalde de wet vd patiëntenrechten in
welke volgorde familieleden als vertegenwoordiger kunnen zijn: partner,
meerderjarig kind, ouder, meerderjarige zus of broer
3. in België: 5 verschillende wilsverklaringen
3.1 wilsverklaring voor euthanasie
⟹ is niet hetzelfde als een actueel euthanasieverzoek
- Hiermee geef je aan euthanasie te willen als je zelf je wil niet meer kan
uitdrukken en is enkel bij onomkeerbare coma
- Liefst vertegenwoordiger aanduiden; ondertekend door 2 getuigen en is 5 jaar
geldig, daarna vernieuwen → sinds 2019 niet meer moeten hernieuwen
- Als je wilsverklaring in gemeente doet kan je zelf geldigheid vastleggen (als je
dit niet vastlegt, krijg je elke 10 jaar de mogelijkheid om de verklaring in te
trekken of verlengen.
- Niet in de gemeente: duur is 10 jaar
- Negatieve wilsverklaring: je kan aangeven welke behandelingen of
onderzoeken je niet meer wil wanneer je zelf je wil niet kan uitdrukken.
Vertegenwoordiger aanduiden, geen getuige nodig, geen registratie mogelijk,
is afdwingbaar
- Wilsverklaring voor orgaandonatie: wilsverklaring opstellen en registratie bij
de gemeente
- Wilsverklaring over de uitvaart: je kan kiezen hoe je wordt begraven,
crematie,… registratie is op de gemeente
- Wilsverklaring schenking aan de wetenschap: contact tussen uzelf en
medische faculteit aan wie u uw lichaam geeft, geen registratie gemeente
3.2 wanneer starten met VZP
⟹ je vraagt of pt reeds aan VZP heeft gedaan en of hij hiervoor al documenten
heeft ingevuld. Ook de huisarts dient hier zeker van op de hoogte zijn en moet ook in
medisch dossier staan → het is een continu dynamisch proces
- Hulpverleners nemen hiertoe best zelf initiatief in geval van een aantal
sleutelmomenten:
o Op vraag vd pt, familielid, een hulpverlener
o Een zware diagnose
o Een plotse achteruitgang van een chronische ziekte
o Alle situaties die kunnen leiden tot wilsonbekwaamheid
o Na verhuis naar een WZC (na 4-6w)
2