Filosofie
1. Zin, in- en uitzicht
1.1 De filosofische vragen
1.2 Filosofie en mythologie
Krantenkoppen
Want filosofie vertrekt van de realiteit.
- Brussels doet cafés voor een maand op slot
Dit is een inbreuk op onze vrijheid.
- De lijn wil meer reizigers vervoeren.
Dit staat haaks op andere standpunten. Mensen zijn juist minder het OV aan het gebruiken
door besmettingsrisico en dat er meer thuis gewerkt wordt.
- Eveline > je kan toch op internet niet alles doen wat je wilt, haaks op het feit dat internet no
limits heeft.
- De Croo I gaat aan de slag = handelen
- Ace your day = maakt je dag beter, zingeving aan de dag
- Reclame Colruyt = info, kennis
> Filosofie heeft altijd zaken willen doorprikken die niet aansluiten bij de waarheid/realiteit. De
waarheid staat voorop. I.f.v. de waarheid krantenkoppen relativeren, doorprikken.
• Definities
Sofos : wijsheid
Filos : vriend
Filo (Philein, gr.) : verlangen, smachten naam, beminnen, graag aanwezig zijn bij, (be)vragen
⇨ Begeren van wijsheid, de ultieme waarheid.
Vragen stellen om dichter te komen bij de waarheid.
• Ontstaan filosofie
- Filosofie is ontstaan in Turkije. (niet in Griekenland) Eerste Griekse filosofen gingen naar
westelijk gedeelte van Turkije, Anatomië. Handel tussen Griekenland en westkust van
Turkije
> dit leidt tot het in vraag stellen van een aantal uitspraken/bepaalde kennis ivm bv. Het
veilig varen over zee om west-kust van turkije te bereiken. We spreken over klein-Azië,
schiereiland in West-Turkije.
- Turkije = smeltkroes van religies en culturen.
- Indo-Europese talen komen uit Turkije. Manier om aan landbouw te doen: deze kennis
komt uit Turkije.
- Vanuit deze streek zijn er uitdagingen (ook nu nog woelig gebied) en ook
rijkdom voortgekomen.
Waren al bezig met 3 grote vragen uit de filosofie.
Op zoek naar een juist/waar antwoord (wijsheid).
,1) INZICHT in de werkelijkheid
> Naar een juist zicht op een rationeel verstaan
Wat kunnen we weten?
Regels van het denken:
- Wanneer komen we tot juiste kennis?
Vb. Schip varen: kennis over het sturen, voorkomen dat mast breekt,…
- Bestaat er zoiets als waarheid? Wat?
- Hoe is de wereld ontstaan? Waaruit bestaat het heelal? ~ Logica
2) UITZICHT op ons doen en laten
> Naar een juist zicht op de manier waarop we best handelen
Wat kunnen we doen?
- Wat is juist en onjuist handelen? Goed, kwaad, beste, nutsmaximaliserend, rechtvaardig,..?!
- Is dat handelen dat tot ons geluk leidt?
- Welke waarden zijn van belang? Is rechtvaardigheid iets dat je uitvindt of is dit iets dat
je uitvindt om samen te leven? > zoeken naar beste vormen van samenleven
3) ZINZICHT
> Naar een juist zicht op een zinvolle manier van leven.
Wat mogen we hopen?
- Wanneer krijgt leven betekenis?
- Wanneer heb ik zin om naar mijn job te gaan?
~ zingeving
Kant : Je pense donc je suis (‘wat kunnen we ..’)
⇨ Deze vragen staan centraal, 1e manier om filosofie te omschrijven.
Quote: ‘Filosofie is er niet om vragen te beantwoorden, maar om vragen te stellen’
A. De Bock.
~ Te relativeren want filo tracht eig ook te antwoorden
‘Ultieme vragen’, vragen waar geen wetenschappelijke antwoorden voor bestaan.
Martha Nussbaum : Leer je studenten kritisch nadenken
China : Confucianisme – filo
…
Woordenboek : Filosofie = …
>Drie vragen komen tot uiting
DVD-oef mbt nieuwe regering
(Zie notities)
Filosofen (+/- 7e-6e (niet zeker)eeuw v.Chr) waren daarmee bezig maar zagen dat ook
anderen daarmee bezig waren. Ze werden geconfronteerd met mythen, godsdienst en
ideologieën (vb. communisme, neo-liberaal denken, kapitalisme)
>Er waren dus manieren om die vragen te beantwoorden, waarbij men vaststelden dat
die antwoorden vaak verkeerd waren, konden doorprikt worden.
, Logos= woord (gr.)
Mythe
= een uitgesproken woord.
= geformuleerde gedachten over de waarheid vb. oorsprong van de wereld,…
= als juist aanvaarde maar ongefundeerde stelling. (uit woordenboek) Narratieve
manipulaties. Het is niet gegrond, klopt niet met de werkelijkheid.
= praatjes zonder grond
~Spanning tussen aanvaarden <-> vaststellen dat het ongefundeerd is
• Mythe staat in tegenstelling met wat filosofie betekent.
• Kennis die niet onderbouwd wordt, verhalende overlevering over universele thema’s
omtrent begin van de wereld, ontstaan van de wereld, leven na de dood, wat maakt een
mens gelukkig?
• Narratieve manipulaties waarvan de machthebbende klasse zich bediend.
• Vb. Qanon: beweging die stelt dat er een wereldregering is die de wereldbevolking onder
de knoet houden > complottheorien vb. ivm coronavirus
FB doet hier niet meer aan mee: aan complottheorien. Zelfde houding als eerste filosofen:
kritisch zijn, nakijken of dit wel klopt.
• Vb. Mythen vandaag de dag
o Werkelijke prijs van cigaretten (incl. kosten voor gemeenschap, longkanker,…) is 100
euro. Dus prijs van cigaretten is een mythe (men houdt geen rekening met de
sociale kost)
o Vliegtuigtickets ook veel hoger prijs. > mythes doorprikken
o Klimaatontkenners > wetenschappelijk heel duidelijk.
Nood aan een land van nieuwsgierigheid. Ontstaan van wetenschap = nieuwsgierigheid.
Vb. Nieuwsgierigheid om te weten dat mast er moet uitzien om te voorkomen dat het schip
kapseist. “si on n’est pas curieux, on est foutu – George Charpak
Oorsprong van de filosofie
> als alternatief voor mythen, godsdienst en ideologieën
- Twijfelen
Kloppen de verhaaltjes wel? Zie Decartes etc
- Kritisch zijn (krinein, gr.)
Oordelen, onderscheiden
- Verwonderd zijn (thaumazein, gr.)
omtrent hoe een en ander in elkaar
steekt
Twee fundamentele manieren om tot het beantwoorden van de 3 grote vragen te komen:
DENKEN ERVAREN
Via verstand / ratio (≠ rede) / geest / Ideeën Via lichamelijke zintuigen het stoffelijke, de stof
/ de vorm bedenken (tools) ervaren (tools)
Deductief (de idee/vorm voorop) Inductief (de materie/stof voorop)
Rationeel Empirisch
Rationalisme (Decartes) Empirisme (Locke)