Openingscollege – M. Rijkeboer
Deel 1: Persoonlijkheidsstoornissen (algemeen)
Kenmerken PD
Chronisch disfunctioneren (minimaal 5 jaar, beginnend in de kindertijd of
adolescentie)
Disfunctionele patronen (denken, voelen en handelen) op vrijwel alle
levensgebieden
Patronen hebben uitwerking op interpersoonlijk functioneren
Gedrag is voor de persoon egosyntoon (i.p.v. egodystoon = ‘zo was ik
niet’)
Aanmelding GGZ vaak niet vanwege PD, maar door crisis of andere
mentale stoornis (bijv. depressie, paniekstoornis)
Problemen behorend bij PD worden niet (alleen) veroorzaakt door andere
mentale stoornissen (bijv. depressie, angststoornis), medische toestand of
middelengebruik
Andere mentale stoornis maakt uiting van PD sterker, maar PD problemen
waren er ook al voordat er sprake was van deze andere mentale stoornis
(zoals depressie)
Er is doorgaans veel co-morbiditeit
o Met name borderline PD, maar ook antisociale PD: hoog suïciderisico
(veel pogingen en helaas ook veel geslaagde pogingen)
Epidemiologische gegevens
Prevalentie: in de gewone bevolking 13.5% & in de GGZ 60.4%
Voor sommige PD geldt (bijv. antisociaal en borderline) symptomen nemen
af in ernst als men ouder wordt (= hangt samen met hormonen)
Men is vaker gescheiden of leeft alleen
Meer PD te vinden in steden (met name centrum => verslaving &
geïsoleerd leven)
Men heeft meer en heftiger life-events meegemaakt
Bij sommige PD speelt gender een rol
DSM-4 en DSM-5: 10 PD in 3 clusters:
1. Cluster A: vreemd of excentriek gedrag = paranoid; schizoïd; schizotypisch
2. Cluster B: dramatisch, emotioneel of grillig / impulsief gedrag =
antisociaal; borderline; histrionisch; narcistisch
3. Cluster C: angstig of vreesachtig gedrag = vermijdend; afhankelijk;
dwangmatig
Vraagtekens bij aparte as, zoals in DSM-3 en DSM-4
Zijn as-II stoornissen wezenlijk te onderscheiden van as-I stoornissen,
bijvoorbeeld gezien het volgende:
Stabiliteit
Leeftijd van ontstaan
Inzicht
Hoge co-morbiditeit en symptoom-specificiteit
Continuümgedachte / dimensioneel model:
onderliggende traits kenmerken zowel as-I als as-II
Normaal
, Originele voorstel DSM-5 dimensioneel model van PD
PD bestaan uit constellaties
AS-I van extreme posities
AS-II op trek-dimensies (traits)
Voorstel: 6 traits:
o Negatieve emotionaliteit
o Introversie
o Antagonisme
o Disinhibitie
o Compulsiviteit
o Schizotypie (denkstoornis)
Antisociaal / psychopathische type (antagonisme &
disinhibitie)
Vermijdende type (neg. Emotionaliteit & introversie &
compulsiviteit)
Borderline type (neg. Emotionaliteit & antagonisme &
disinhibitie & schizotypie)
Obsessieve-compulsieve type (compulsiviteit & neg.
Emotionaliteit & introversie & antagonisme)
Schizotypische type (schizotypie & introversie & neg.
Emotionaliteit)
Maar: een enorme commotie…
Kritiek vanuit de hele wereld op conceptversies:
Dimensioneel model is slechts verkapt dimensioneel (er blijven
categorieën, nu ‘typen’)
Diagnostiek wordt bijzonder ingewikkeld en tijdrovend, zonder echt
bewezen predictieve waarde
Een hoop kennis gaat verloren
Livesley en Verheul stappen op uit task-force
December 2012: APA keurt DSM-5 goed, met daarin (tot ieders
verbazing…) de oude indeling van PD!
Wel doorgevoerd: DSM-5 heeft geen aparte as voor PD
Cognitief verklaringsmodel (= hoe ontstaan PD)
Interactie van temperament & levenservaringen
Kernopvattingen over zelf en anderen opbouwen van 'overlevingsstrategieën'
structureren van eigen wereld
Sterk disfunctionele patronen van denken, voelen en handelen
Deel 2: Cluster A persoonlijkheidsstoornissen
Paranoïde PD
Zelfbeeld minderwaardig, kwetsbaar
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur frouk1998. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.