Sociale psychologie
Inleiding
Mindmap
Takken die voortdurend terugkomen in een les:
- Theorie, stelling, definitie, probleem
- Historiek, voorgeschiedenis
▪ Elk vak en elke theorie of stelling heeft een voorgeschiedenis. Deze voorgeschiedenis
bestaat uit een deze en een antideze. Mensen zijn voor een bepaald idee gegaan,
hebben daar bewijsmateriaal voor gezocht en zijn deels of helemaal tot een
bevestiging gekomen. Het kan ook zijn dat ze bepaalde dingen moeten laten vallen
omdat er contra bewijs is en hieruit zijn dan weer andere theorieën ontstaan. Zo
bestaat bijna elke theorie uit een theorie en een tegentheorie of een uitzondering. Als
je de geschiedenis weet van een theorie, definitie, stelling of probleem, dan kan je dat
situeren, weet je hoe men hiertoe gekomen is en kan je de stappen begrijpen.
- Pro/contra argumentatie
▪ Bv. Freud en Yung die op bepaalde zaken van elkaar afwijken waardoor je voor
bepaalde ideeën argumenten pro en contra verkrijgt.
- Experiment met vraagstelling, opzet, data-analyse, resultaat en besluit
- Toepassing
- Referenties, bronnen
1
,Hoorcollege 1 (21/02/2022)
Wat is sociale psychologie?
Definitie
Definitie: Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie van de manier waarop de gedachten,
gevoelens en gedragingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of voorgestelde
aanwezigheid van andere mensen.
Wetenschappelijke studie:
- Stel dat je op een feestje bent en je kijkt naar mensen en hun gedrag. Is dat sociale
psychologie? Nee, want de manier waarop je er naar kijkt is niet systematisch. Je bent
subjectief in je kijken naar die mensen. Hetgeen dat jij waarneemt hoeft niet hetzelfde te zijn
als wat een ander waarneemt.
- Sociale psychologen maken gebruik van systematisch onderzoek met vaak zeer geevanceerde
methodes om het denken, doen en gevoelens van mensen te doorgronden. Wetenschappelijk
is wanneer je observatieschema’s maakt en deze verdeeld onder beoordeelaars die dan
afvinken of bepaald gedrag voorkomt bij deze mensen of niet.
Manier waarop gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen:
- Sociale psychologen zijn niet alleen geïnteresseerd in het uiterlijke zichtbare gedrag van
mensen, maar ook in het innerlijke. Het innerlijke is vaak moeilijk te achterhalen. Je kan
bijvoorbeeld aan de mensen vragen wat ze denken (introspectie), maar dat is niet de meest
wetenschappelijke methode die er bestaat.
- Voorbeeld innerlijk en uiterlijk gedrag:
▪ Uiterlijk: boos en agressief met vuisten zwaaien
▪ Innerlijk: onderligend gevoel van verdriet
- Vaak zijn we zelf niet bewsut van hetgeen dat we doen of van hetgeen dat aan de grondslag
liggen van ons handelen. Vele gedragingen gebeuren automatisch, wat het ingewikkeld maakt.
- In de oude psychologie spreekt men over bewustzijn en onbewsutzijn, maar in de moderne
psychologie worden deze termen niet meer gebruikt. In de sociale psychologie maakt men
gebruik van een dual proces model.
▪ Automatische processen: verlopen snel, paralel, je kan veel dingen tegelijk doen, hier
ben je niet actief mee bezig, worden niet gecontroleerd, deze komen bijna reflexmatig
tot stand en zijn eerder emotioneel. Dat is de nieuwe vervanger van het onbewustzijn.
▪ Gecontroleerde processen: verlopen trager, deze zijn serieel, je kan het ene pas
oplossen na het andere, het is moeilijk om aan 2 dingen tegelijk te denken, maken
meer gebruik van ratio. Dat is de nieuwe vervanger van het bewustzijn.
▪ Bv. bij het autorijden ben je bij aanvang bewust bezig met het controlleren van de
versnellingen. Hierover moest je nadenken waardoor het een gecontrolleerd proces
is. Later wordt dit een automatisch proces en denk je er niet meer over na.
- Bijna bij alles wat je doet zijn er tegelijkertijd automatische en gecontroleerde processen
aanwezig, maar men heeft vastgesteld dat er vanuit de automatische processen die erbij
betrokken zijn, dat er ook heel veel dingen zijn die ons werkelijk ontgaan wanneer we dingen
doen. We weten heel vaak niet waarom we de dingen doen zoals we ze doen.
▪ Bv. Je weet niet waarom je een bepaald product uit de winkel neemt. Als je er dan
naar gaat vragen waarom je het neemt dan geven ze een uitleg, omdat ze precies
weten wat ze doen, dat het gecontroleerd is. Echter diepgaand psychologisch
onderzoek heeft aan het licht gebracht dat de uitleg die mensen aan handelingen
2
, geven, helemaal niet overeenkomt met de daadwerkelijke reden. Er zijn vele aspecten
die een belangrijke rol spelen bij keuzegedrag van mensen.
Invloed:
- Doelbewuste pogingen om anderen te beïnvloeden.
▪ Bv. reclamecapagnes
- De invloed die mensen hebben op elkaar is vaak subtieler.
▪ Bv. groepsdruk, kudde gedrag of een subtiele contexverandering wanneer je piano
moet spelen voor een groep mensen. Thuis lukt het zo goed maar éénmaal je het voor
publiek moet doen is het moeilijker.
Werkelijke of voorgestelde aanwezigheid van andere mensen:
- Mensen kunnen ons beïnvloeden als ze feitelijk aanwezig zijn. In veel gevallen is de invloed
van andere mensen er ook als die mensen zelf buiten beeld zijn.
- Bv. Als je in de winkel in een pashokje staat ben je helemaal alleen, maar wordt je beïnvloed
door gedachten van wat je vrienden of vriendinnen van dat kledingsstuk zouden vinden. Ook
wanneer je je individualistisch wilt opstellen en een kledingsstuk wilt kopen dat afwijkt van de
normen van de groep, wordt je beïnvloed door anderen. Het doel is dan dat anderen je zien,
dat je je juist niet gaat conformeren.
- Bv. Als je een morele opvoeding gekregen hebt van je moeder, dat als je iets wilt doen wat niet
mag dat je een innerlijk gewetenstem krijgt en je je moeder hoort zeggen dat dat niet oké is.
Iemand die niet aanwezig is kan toch aanwezig zijn als de stem van het geweten.
Het kameleon effect
Kameleon effect: het overnemen van elkaars bewegingen en mimiek. Mensen gaan meer syncroon
bewegen bij het wandelen. Mensen gaan onbewust en automatisch anderen immiteren.
- Bv. als iemand tijdens shet wandelen zijn tas vast neemt, gaat de andere dit onbewust nadoen.
Mensen beïnvloeden elkaar in hoeveel ze eten en drinken als ze samen zijn. Vooral voor
alcoholconsumptie is de synconisatie sterk. Mensen nemen elkaars gezichtsmimiek over, zelfs
wanneer ze de ander alleen kunnen zien en door afwezigheid van geluid geen idee hebben waar de
ander over praat, dan nog doen we dat. We immiteren enorm graag de ander en passen ons aan aan
de ander. Dit heeft een evolutionaire reden. In een experiment werden deelnemers in een gesprek
gebracht met zogenaamde andere deelnemers die in werkelijkheid een handlanger van de
onderzoeker waren. Deze persoon krabde geregeld aan zijn neus of wiebelde met zijn voet. De
deelenemers namen dit gedrag met 50% toe als men met de andere handlanger praat.
Waarom doen mensen dat?
- Sociale band met anderen doen versterken
- Is geen bewust doel, het is automatisch.
- Immiteren is nuttig omdat de persoon die door jou geïmmiteerd wordt jou aandoor onbewust
aardiger gaat vinden.
▪ Experiment: deelenmers voeren gesprek met een zogenaamde andere deelnemer
(handlanger van onderzoeker). Bij de helft van de deelnemers imiteerde de
handlanger het gedrag van de deelnemer, bij de andere helft van de deelnemers liet
men de immitatie achterwegen. Er werd gekeken welke indrukken de deelnemers
hadden over de zogenaamde deelnemers. Het bleek dat de geïmmiteerde deelnemers
de persoon aan het einde van het experiment positieve beoordeelde dan zij die niet
geïmmiteerd waren.
3
, Wanneer je gedrag van anderen bewust gaat overnemen is dat een vorm van manipulatie, van een
sociale gunst.
- Bv. Voor een mondeling examen kan je altijd het doctoraat van een prof opzoeken en kijken
waarin die zich verdiept had. Vanuit die publicaties kan je kijken wat deze prof vanuit een
bepaalde theorie zelf naar voren brengt. Tijdens je examens kan je een bruggetje maken naar
deze theorie en hier kritisch over zijn. Dat trekt je punten omhoog. Het omgekeerde kan ook:
als je iemand hebt die serieus is, moet je daar niet gek over gaan doen omdat dit een wrijving
kan opleveren. Je beïnvloed de andere persoon dan op een negatieve manier.
Documentaire
Documentaire: Jimmy Rosenberg - The Father, The Son & The Talent (2007)
Aspecten van psychologie:
- Verslaving
- Hechting vader en broer
- Persoonlijkheid
- Sociale interactie
- Escapisme: ontsnappen aan iets
- Emoties
- Racisme naar sinti, naar zigeuners toe
- Verwachtingen
Extra documenten
4
