Leermateriaal :
• Slides : op toledo
• Notities van de les
Klinische seksuologie • Korte inleidende tekst over
Examen: mondeling examen anatomie
1. 1 Anatomievraag (schriftelijk met 1bijvraag)
2. Open vraag
3. Open vraag Verdeeld over de 3 delen vd cursus Psychologie Gedrag
4. Open vraag Eventueel bijvragen K
L
I
N
Hoofdstuk 1. I
1. Definitie van seksualiteit/seksuologie E
K
Voorbeelden van klinische vignetten (Zie slides)
Biologie Cultuur
Wat is seksualiteit?
Psychologie Gedrag Biologie Cultuur
Relatie Vrijen Lichamelijkheid Religie
Intimiteit Masturbatie Geslacht Opvoeding
Liefde Experimenteren Voortplanting Wetten
Vertrouwen Hulpmiddelen Anticonceptie Media
… … … …
Kliniek laat zich inspireren door deze vakken
Cultuur (en maatschappij) belangrijkste (en moeilijkste): bepaalt wat er met de anderen gebeurt
® Cultuur invloed op biologie
Bv. menstruatie w gevierd in Afrika, bij ons wordt er amper over gepraat MAAR
overal dezelfde biologische factoren)
® Cultuur invloed op psychologie:
Vroeger seksualiteit ® voortplanting
Nu seksualiteit ® relatie/partner
® Cultuur invloed op gedrag:
Cultuur bepaalt welke woorden je gebruikt, er zijn remmingen
Seks(e): ethymologie
• Latijn : Woord om twee groepen aan te duiden
o Sexus – Afdeling, groep (sekse)
o Secare – Snijden, scheiden, verdelen
• Engels – sex
o 1382 = Personen van een bepaald geslacht
o 1526 = Eigenschap man of vrouw te zijn
o 1929 = Geslachtsgemeenschap – ‘dirty word’
o 1950 = Gender - mannen en vrouwen
Sex - seksueel gedrag en aantrekking tot anderen
• Nederlands
o Sekse = Biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
o Seks = Gedrag en emoties (opwinding) i.k.v. aantrekking tussen mensen en waarbij
het bereiken van seksuele doelen meespeelt.
Definitie van seks:
o Seksualiteit, het seksuele
o Geslacht, m.n. biologische verschillen tussen mannen en vrouwen
o Seksuele omgang, geslachtsleven
1
, o Handelingen en gevoelens die te maken hebben met lichamelijke opwinding
en vrijen
o Handelingen waarbij je geslachtsorgaan een rol speelt en waarvan je
lichamelijk opgewonden raakt.
o Bv: ‘seks met iemand hebben`, `telefoonseks`, `soloseks`.
o Manier waarop je seks ervaart, bijv. ‘niet durven praten over seksualiteit’
o Iemands seksuele emoties, ideeën en gedrag
o Bredere domein van emoties, verlangens, gedragingen, etc. die breder dan
zijn dan de louter paradigmatische seksuele handelingen, emoties
o Geslachtelijkheid, geslachtsleven, seks
o Iemands seksuele gedrag en neigingen
o Het totaal van verschijnselen dat betrekking heeft op het seksuele leven
o Uitingen op gebied vh geslachtsleven of de geslachtsdrift (Grote Van Dale)
Seksualiteit: ethymologie
• Frans – sexualité
o Sexualité = ‘Wat gebonden is aan een bepaald geslacht’.
• Nederlands - seksualiteit
o 1849 = Geslachtelijkheid
o 1926 = Geslachtsleven
• Seksualiteit ® Bredere betekenis (alle verschijnselen m.b.t. het seksuele leven)
o Verwijzingen naar emoties, gedrag(ingen),
o Ideeën, verlangens en neigingen.
o Seksualiteit = Eufemisme voor seks (rauwer)
o // “Ouderen” en “oude mensen”
Definitie van seksualiteit:
Alle aspecten die verwijzen naar seksuele gevoelens, fantasieën of seksueel gedrag
o Seksueel gedrag (enge definitie)
• Masturbatie
• Geslachtsgemeeschap
• Kussen, zoenen, strelen
Seksueel gedrag (brede definitie)
• Flirten
• Romantisch diner
• Zich verleidelijk kleden
• Playboy, Penthouse, … lezen
• Surfen op het internet op zoek naar seksueel expliciet materiaal
• …
Gedragingen die worden gedefinieerd als ‘seksueel’ variëren sterk:
• Tussen verschillende groepen
Behaviours Women* Men* Overall*
• Over de tijd
• Tussen verschillende culturen Deep kissing 1.4 2.9 2.0
‘Seksueel’ is afhankelijk van Oral contact on your
breasts/nipples
2.3 4.1 3.0
• Ideeën van ‘normaliteit’ over seks Person touches your
2.0 4.5 3.0
breasts/nipples
• Mannelijke en vrouwelijk You touch other’s
1.7 5.7 3.4
rolpatronen breasts/nipples
Oral contact on other’s
• Sociale context breasts/nipples
1.4 6.1 3.4
• Cultuur You touch other’s
11.6 17.1 13.9
genitals
Person touches your
12.2 19.2 15.1
“Would you say you ‘had sex’ if...?” ® Subjectief gegeven genitals
Oral contact with other’s
37.3 43.7 39.9
genitals
Oral contact with your
37.7 43.9 40.2
genitals
2
Penil-anal intercourse 82.3 79.1 81.0
Penil-vaginal
99.7 99.2 99.5
intercourse
,Seks als ‘menselijk en natuurlijk’ gedrag
• Kinsey et al. (1948, 1953)
o Legitiem studieobject
o Gedetailleerde beschrijving van menselijk seksueel gedrag
o ‘ Normaal’ en ‘abnormaal’ ® ?
• Masters & Johnson (1966, 1970)
o Onderzochten de biologische/fysiologische basis van seksualiteit
Seks gedefinieerd door/als:
o Psychiaters
o ‘Gezond’ versus ‘ongezond’
§ Moeilijke stellingname
§ Termen overgenomen van kerk en wet (beperking seksualiteit)
§ Seksuele disfuncties= aparte categorie in DSM (toch vorm mentale stoornis)
o ‘Meeste middelen gebruikt voor seksuele gratificatie tussen instemmende
volwassenen, onafhankelijk van het geslacht van de partners
§ Homoseksualiteit was tot voor kort een mentale stoornis
§ Masturbatie en orale seks zijn fixaties: onvolwassen, immature uitingen van
seks (Freud)
§ Parafilieën worden nog steeds beschouwd als ‘mentale stoornissen’
• > 6 maand, lijden, beperkingen in sociaal of beroepsleven
• Maar binnen SM ® regel = ‘veilig’ en ‘consensueel’
§ Transseksuelen hebben nog steeds een ‘mentale stoornis’ = Genderdysforie
o De wet
o Wettelijk kader bepaalt eveneens wat normaal (lees: legaal) is op vlak v seksualiteit
o Aantal seksuele gedragingen zijn ‘strafbaar’
§ Illegaal = niet-instemmend
• Parafilieën = voyeurisme, exhibitionisme, froteurisme, …
• Seks met jongeren < 16 jaar (ook met instemming) = strafbaar
• Verkrachting
o Verkrachting binnen huwelijk is nog niet lang erkend – eens
gehuwd = instemmen met alle toekomstige seks echtgenoot
o Verkrachting van mannen = nog later erkend
• (Seksuele) aanranding
o Het maatschappelijk gezondheids-debat
o Seks behoort ‘veilig’ te zijn ter voorkoming van seksueel overdraagbare
aandoeningen en ongeplande zwangerschap
o Seks = ‘seks met een condoom’
§ Paradox:
• Diegene met de SOA moet zijn verantwoordelijkheid nemen om de
andere te beschermen
• Vrouwen moeten zich beschermen tegen verkrachting – dus de
‘zwakke(re)’ partij w verantwoordelijk gesteld voor eigen veiligheid
o De moraal
o Religieuze betekenis
§ Seks hoort thuis binnen het huwelijk
§ Seks kan alleen voor de voortplanting – niet voor het plezier
§ Verbod rond gebruik van anticonceptie
§ Masturbatie, orale en anale seks, seks tijdens de menstruatie w afgekeurd
§ Celibaat wordt geprezen, door God gegeven en daardoor goed
o Spirituele betekenis: tantrische seks als vorm van rituele purificatie en viering van 3
eenheid van het zijn (Oosterse filosofie)
§
, o Als een romatische of erotische act
o Erotiek
§ Eros = god van lust, liefde, geslachtsgemeenschap en vruchtbaarheid
§ Zichzelf verliezen in seks, gedreven door seksuele verlangens, vleselijke
behoeften,
§ De sensuele door plezier gedreven narratieven over seks en nadruk op de
kracht van het plezierige van erotiek
o Romantiek
§ 18de eeuw
§ Ridders, helden, prinsessen waarbij de man de actieve en de vrouw de
passieve rol heeft in een erg op gender gebaseerde machtsonevenwicht
§ (Vaak zoek tijdens de seks vandaag de dag)
o Te vinden in veel fictie en de innerlijke fantasiewereld van veel mensen ® Schept
verwachtingen van hoe seks zal/moet zijn … (Bv. man actieve/veroverende rol)
o De media
o Seks is overal in onze maatschappij
§ Informatie, ideeën, beelden, …
§ Film, TV, tijdschriften, kranten, boeken, …
§ Manier om dingen te verkopen … è ‘Sex sells’
§ Eng beeld: Seks = seks tussen 2 jonge heteroseksuele mensen met een
gespierd respectievelijk mager, bruin, rimpelloos lichaam gericht op een
gelijktijdig, gezamenlijk beleefd orgasme
• Oud is ‘out’
• Ziek is ‘aseksueel’
Seksualiteit= Multidimensioneel gegeven, dat te maken heeft met psychische en belevingsaspecten,
met fysiologische en biologische gegevens, met gedrag én met cultuur”
Dimensies van seksualiteit:
o Lust (re-creatie)
o Relatie Evenwicht dimensies= goede seksualiteit/ seksuele relatie
o Reproductie (pro-creatie)
o Institutionalisering
o Naar buitenwereld aangeven koppel
§ Vroeger: trouwen
§ Nu: samenwonen
Andere dimensies waarop seksualiteit gezet kan worden:
o Biologische
o Beïnvloedt geslachtsverschillen
o Controleert de seksuele ontwikkeling (op gang door hormonen)
o Bepaalt seksueel verlangen, seksueel functioneren en seksuele satisfactie (Endorfines,…)
o Seksuele stiumuli, ‘cues’, ’turn-ons’ zetten fysiologische processen op gang
§ Erectie, lubricatie, hartslag die stijgt, warmtegevoel, …
o Psycho-sociale
o Psychologie
§ Emoties, gedachten, persoonlijkheid
§ Interactie tussen mensen
4