VERZEKERINGSRECHT -
SAMENVATTING 2021-2022
F. Vandenbussche
Alle auteursrechten van dit document gaan uit naar de lector F.
Vandenbussche
,Praktische afspraken Vaste lesmomenten
VERZEKERINGSRECHT - SAMENVATTING
2021-2022
Praktische afspraken
VASTE LESMOMENTEN
- RE 2A: dinsdag 8u – 10u en donderdag 16u-18u
- RE 2B: woensdag 10u30 – 12u30 en donderdag 8u-10u
- RE 2C: woensdag 8u-10u en donderdag 8u-10u
LESSEN
- A en B klas volgen les bij dhr. Vandenbussche, de C klas volgt les bij mevr. Habsch.
- Er worden geen absenties genomen
- Weken 1 tot en met 3: online les via Panopto-opnames + vragenmoment via TEAMS
- Daarna (vanaf week 7 maart): les op campus in het geroosterde lokaal
- Fysisch aanwezige studenten zijn steeds welkom, geestelijk aanwezige studenten des
te meer
EXAMEN
- In juni en in augustus / september
- 100 % schriftelijk examen
- Codex / wetgeving warm aanbevolen
- Examen duurt 2 uur
- Voornamelijk open vragen
- Ook de actualiteit gepubliceerd naast de PowerPoint zijn te kennen
STUDIEFICHE
https://chamilo.hogent.be/index.php?go=CourseViewer&application=Chamilo%5CApplicatio
n%5CWeblcms&course=47320&tool=Bamaflex
Verzekeringsrecht 1
,Hoofdstuk 1: De verzekeringswereld 1. Waarom verzekeren?
HOOFDSTUK 1: DE VERZEKERINGSWERELD
Indeling:
1. Waarom verzekeren?
2. De oorsprong van verzekeringen
3. Soorten verzekeringen
4. De verzekeringsovereenkomst
5. Oefeningen
1. WAAROM VERZEKEREN?
- De mens wil bescherming tegen talrijke en gevarieerde gevaren en risico’s (ziekte,
ongeval, brand, …)
- Er zijn natuurlijk verschillende beschermingswijzen anders dan verzekeren:
o Preventieve maatregelen
§ Bv. Gordel aandoen, afstand houden van voorliggers… Maar het is niet
omdat je afstand houdt van voorliggers dat je risico aanzienlijk verkleint
op een ongeval. De preventie is dan ook onvoldoende doeltreffend.
o Sparen
§ Bv. Je kan sparen voor het geval er zich een brand voordoen in je huis.
Maar hoeveel moet je dan sparen? Heel erg veel want je zou een nieuw
huis moeten kunnen kopen.
§ Bv. Je bent nog maar een dag aan het sparen en de dag erna is er al een
brand. Dan is je gespaarde geld onvoldoende om een nieuw huis te
kopen.
§ Hier zien we terug dat het sparen onvoldoende doeltreffend is.
o Kostenspreiding over verschillende personen: solidariteit
§ Bv. Je kan afspreken met een bepaalde groep studenten om allemaal
een bepaald bedrag te storten op een rekening. Dit bedrag kan gebruikt
worden voor het geval een student een schadegeval veroorzaakt met
de fiets.
Als iedereen op dezelfde dag een ongeval veroorzaakt, dan zitten we
met een probleem.
§ Hier zien we opnieuw dat solidariteit onvoldoende doeltreffend is.
PROBLEEM: DIE BESCHERMINGSWIJZEN BIEDEN ONVOLDOENDE BESCHERMING
- Preventie: soms ondoelmatig, soms onmogelijk, vaak ondoeltreffend
- Sparen: schade te groot, schade komt vroeger dan verwacht
- Solidariteit (vrijwillig of verplicht): heeft slechts betrekking op bepaalde risico’s
Verzekeringsrecht 2
,Hoofdstuk 1: De verzekeringswereld 1. Waarom verzekeren?
OPLOSSING: DE VERZEKERING
Verzekeren is een techniek die berust op een interpersonele en intertemporele spreiding van
één of meer risico’s tussen de dragers van een gelijksoortig risico.
- Interpersoneel: gespreid over meerdere personen
- Intertemporeel: gespreid over een grotere tijdspanne.
- Eén of meer risico’s tussen dragers van een gelijksoortig risico: we gaan alle
brandrisico’s, auto-aansprakelijkheidsrisico’s… groeperen. We zorgen ervoor dat er
een gemeenschappelijk potje is, waarbij tussen verschillende mensen gespreid over
een langere tijdsperiode het gelijksoortig risico wordt gedragen.
à Men kan dus stellen dat de verzekering een soort van privaatrechtelijk georganiseerde
solidariteit.
Verzekeringsrecht 3
,Hoofdstuk 1: De verzekeringswereld 2. De oorsprong van verzekeringen
2. DE OORSPRONG VAN VERZEKERINGEN
Verzekeren is ontstaan uit de omstandigheden en noden die van de oudheid tot op heden de
menselijke verbeelding hebben getart en uitgedaagd.
2.1. VOOR CHRISTUS
- Holbewoners: eerste kleine gemeenschappen met traditionele rolverdeling.
o Mannen: jacht
o Vrouwen: kinderen + landbouw
- Oogst – jacht – voorspoed – noodlot: zoenoffers aan de goden (= eerste
‘verzekeringspremies’)
o Men wist dat de kans bestond dat de mannen gedood werden door de dieren.
Daarom bracht men zieloffers aan de Goden om hen te beschermen tijdens de
jacht.
- Eerste vormen van verzekeringssystemen in Egypte en Babylonië
- Egyptenaren geloofden in leven na de dood daarom ontstonden de eerste
begrafenisverenigingen (gemeenschappelijke kassen (voor de gewone plebejers)) –
2500 v. Chr.
o Men kon als gewone Egyptenaar bedragen storten aan de gemeenschappelijk
kassen om zo zeker te zijn dat ook een aantal materiële zaken meegenomen
konden worden in het graf waarmee men gewapend was in het hiernamaals.
- Hammoerabi (stichter van Babylonië) was de eerste verzekeringswetgever in 1730 v.
Chr.
o 282 artikelen in verband met de karavaantochten: indien 1 iemand bestolen
wordt vermeld in de karavaantochten dan moet deze persoon kunnen rekenen
op de solidariteit van de hele groep.
- Grieken en Romeinen (200 v. Chr.): Ze kenden reeds het systeem van
begrafenisfondsen voor minder gefortuneerde burgers, testamenten en levenslange
onderhoudsgelden (sterftetafels van Ulpianus)
o Ze kenden ook een soort van pensioen, hier had je recht op wanneer je niet
meer beroepsactief kon zijn.
o Men moest dan tijdens het actieve leven een bepaald bedrag betalen aan de
kas.
o Om dit draaiende te kunnen houden moest men de gemiddelde
levensverwachting kunnen schatten. Dit deed men dan aan de hand van de
sterftetafels van Ulpianus.
- Grieken en Romeinen “lenen op bodemerij” (bestaat nog steeds in art. 1964 OBW.):
Een geldschieter betaalt aan een reder een aanzienlijke som geld om het schip reisklaar
te maken; bij behouden terugkeer wordt een aanzienlijke rente betaald bovenop het
uitgekeerde kapitaal.
Verzekeringsrecht 4
,Hoofdstuk 1: De verzekeringswereld 2. De oorsprong van verzekeringen
2.2 NA CHRISTUS
- Middeleeuwen: Eerste gilden (= mensen die koopwaar aan de man of de vrouw
brachten) verenigde zich tegen gevaar van volksverhuizingen en terreurbenden.
- 12de eeuw: Lijfrentemodel – Venetië: Montes profani: steden inden kapitaal in ruil voor
levenslange rente.
o Ook hier was de levensverwachting heel erg belangrijk (lijfrentemodel).
o Dit was een soort van levensverzekering avant la lettre.
de
- 13 eeuw:
o Verschillende vormen van leningen (woekerrente)
o Paus Gregorius IX, 1234: verbod voor christenen om tegen intresten geld te
lenen
de
- 15 eeuw: Ontstaan moderne verzekeringscontracten
o Pandjeshuizen (berg van barmhartigheid)
o Uitzetverzekeringen m.o.o. Huwelijk
§ De ziekenhuizen / geboortehuizen werden beheerd door de religieuze
ordes. Bij de bevalling werd dan meegegeven dat bij het huwelijk er een
bruidsschat moest meegegeven worden vanwege de dochter.
§ Dit was een startkapitaal voor het jonggehuwde koppel.
§ Na een tijdje was dit niet meer haalbaar en konden ze deze schat niet
meer uitbetalen. Dan gingen de nonnen rond naar deze meisjes om hen
te overtuigen om in het klooster te trekken (niet huwen). Zo ontliepen
ze het uitbetalen van de schat.
de de
- 17 /18 eeuw: Eerste levensverzekeringen:
o Eerder een gokspel (op matrozen, bekende personen zoals de paus, de koning,
…). Een levensverzekering afsluiten op het hoofd van iemand anders was dit
dan.
§ Bv. Zal matroos X wel na enige tijd terugkeren naar huis, of overlijden
op zee.
§ Bv. Als een paus kwam te sterven gokte men wanner hij zou gaan
overlijden.
o 1774: Engelse wet: reglementering van de levensverzekering, dat je niet meer
mocht gaan gokken op het leven van iemand anders (moreel belang).
o Levensverzekeringen: Lorenzo Tonti à tontinebedingen
- 17de/18de eeuw: Eerste schadeverzekeringen:
o Lombardische zeeverzekering
o 1666: grote brand van Londen à ontstaan van premieverzekeringen én niet
alleen met handelaars maar ook met particulieren.
Verzekeringsrecht 5
,Hoofdstuk 1: De verzekeringswereld 2. De oorsprong van verzekeringen
- 17de eeuw: Lloyds of Londen
o (Edward Lloyd) – ‘brokers’ ó ‘underwriting members’
o Lloyd = Aristocratische families die eigenlijk met hun privépatrimonium een
verzekeringsmaatschappij op poten zetten.
§ Mensen konden langsgaan bij de brokers. En de brokers gingen dan dit
voorstellen aan de familie om hen te overtuigen om het risico aan te
gaan.
- 19de eeuw: Industriële vooruitgang die gepaard gingen met veel ongevallen à
ontstaan van ongevallenverzekeringen (vnl. arbeidsongevallenverzekering)
- 20ste eeuw: Intrede van de auto à aansprakelijkheidsverzekeringen
STEEDS NIEUWE RISICO’S:
- Luchtvaart (vroeger en nu)
- Kernenergie
- Milieurisico’s
à Dit zijn zaken die vroeger niet bestonden, maar die vandaag de dag meer en meer een
bedreiging kunnen vormen.
2.3. TOEKOMST
- 9/11: grootste verzekerde catastrofe ooit
o Levensverzekeringen
o Arbeidsongevallenverzekeringen
o Na de aanslag namen levens- en arbeidsverzekeringen bepaalde
terrorismebepalingen op. Wanneer men zich wilde verzekeren moest men dit
ook opnemen in de bepalingen (extra betalen).
- Polis: terrorismedekkingen in arbeidsongevallenverzekering, BA-auto, BA-brand en
ontploffing, brand eenvoudige risico’s, levensverzekering, ongevallenverzekering,
ziekteverzekering.
- Besluit: verzekeringsrecht steeds in beweging!
- Problemen met laster via internet
o Vroeger enkel mondeling of bijvoorbeeld in de krant.
- Drones: inbreuken op privacy / AH door drones te besturen à vaak uitgesloten in BA
privéleven
o Men moet dronebestuurders kunnen verzekeren tegen mensen die
schadeclaims indienen tegen hen.
à https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/01/29/grondwettelijk-hof-ook-elektrischerolstoelen-
steps-en-hoverbo/
Verzekeringsrecht 6
,Hoofdstuk 1: De verzekeringswereld 3. Soorten verzekeringen
3. SOORTEN VERZEKERINGEN
Indeling:
- Algemeen
- Verschillende classificaties
o Schadeverzekering ó persoonsverzekering
o Verzekering tot vergoeding van schade ó verzekering tot uitkering van een
vast bedrag
o Verzekering ter bescherming van het patrimonium ó verzekering ter
bescherming van de personen ó verzekering ter bescherming van
aansprakelijkheid
o Wettelijk verplichte verzekering ó contractueel verplichte verzekering ó vrij
te onderschrijven verzekering
3.1. ALGEMEEN
- Verschillende classificaties zijn mogelijk
- Wet op de Verzekeringen hanteert twee classificaties:
o Schadeverzekering ó persoonsverzekering
o Verzekering tot vergoeding van schade (indemnitaire verzekeringen) ó
verzekering tot uitkering van een vast bedrag (forfaitaire verzekeringen)
SCHADEVERZEKERING ó PERSOONSVERZEKERING
SCHADEVERZEKERINGEN
- Art. 5, 15° Verzekeringswet:
o “Verzekering waarbij de verzekeringsprestatie afhankelijk is van een onzeker
voorval dat schade veroorzaakt aan iemands vermogen”
§ Het gaat hier altijd over een onzeker voorval opdat we ons zouden
kunnen verzekeren. Als het iets is die met zekerheid kan voorkomen,
dan kunnen we ons hier niet tegen verzekeren.
§ Er moet sprake zijn van een risico. Een verzekeringsovereenkomst is
een aleatoir contract. Er moet een kans bestaan, dus een onzeker
voorval.
§ Deze verzekering zorgt ervoor dat het eigen vermogen van de
verzekerde niet aangetast wordt.
Verzekeringsrecht 7
,Hoofdstuk 1: De verzekeringswereld 3. Soorten verzekeringen
- Bv. Zaakverzekeringen (brandverzekering); rechtsbijstandsverzekeringen;
aansprakelijkheidsverzekeringen
o Brandverzekering:
§ Wanneer een huis (deel van iemands vermogen) afbrandt, dan
verwachten we dat de brandverzekering deze schade zal vergoeden.
Waardoor we opnieuw in de mogelijkheid zijn om die woning te gaan
heropbouwen.
o Rechtsbijstandsverzekering:
§ Dit is een verzekering die zal tussenkomen in alle kosten die de
verzekerde heeft om bv. een gerechtelijke procedure te gaan voeren.
§ Bv. Als je te snel hebt gereden en je moet verschijnen voor de
politierechtbank dan kan je aanspraak maken op je verzekeren om alle
kosten die hiermee gepaard gaan te laten dekken (bv. advocaat).
§ Hierdoor lijdt de verzekerde geen schade aan zijn vermogen (mbt
kosten van verdediging).
o Aansprakelijkheidsverzekering:
§ Bv. De verzekering vergoedt de schade die gemaakt werd door jou aan
de benadeelde derde.
- Artikelen 105 en 106 Verzekeringswet moeten steeds dwingend nageleefd worden.
PERSOONSVERZEKERINGEN
- Art. 5, 16° Verzekeringswet
o “Verzekering waarbij de verzekeringsprestatie of de premie afhankelijk is van
een onzeker voorval dat iemands leven, fysische integriteit of gezinstoestand
aantast.”
§ Hier gaat het niet meer over een onzeker voorval over iemands
vermogen, maar het gaat over een onzeker voorval (aleatoir contract)
die ons leven/fysische integriteit aantast.
- Bv. Levensverzekeringen, ziekteverzekeringen, hospitalisatieverzekeringen (=
persoonsverzekeringen andere dan levensverzekeringen)
o Levensverzekering:
§ Als men komt te overlijden dan komt de levensverzekering tussen en
zal men een vergoeding betalen aan de nabestaanden.
§ Het onzekere voorval is hier het moment van overlijden.
o Ziekteverzekering:
§ Als je ziek wordt kan je soms niet meer gaan werken of je moet
opgenomen worden in het ziekenhuis. Dit tast je fysische integriteit
aan.
§ Het onzekere voorval is hier het moment van ziek worden.
- Art. 158 en 159 Verzekeringswet moeten nageleefd worden!
Verzekeringsrecht 8
, Hoofdstuk 1: De verzekeringswereld 3. Soorten verzekeringen
VERZEKERING TOT VERGOEDING VAN SCHADE ó VERZEKERING TOT UITKERING VAN EEN
VAST BEDRAG
VERZEKERING TOT VERGOEDING VAN SCHADE (INDEMNITAIRE VERZEKERINGEN)
- Indemnitaire verzekeringen
- Art. 55, 3° Verzekeringswet:
o “Verzekering waarbij de verzekeraar zich ertoe verbindt de prestatie te leveren
die nodig is om de schade die de verzekerde geleden heeft of waarvoor hij
aansprakelijk is, geheel of gedeeltelijk te vergoeden”
- Niet alleen eigen schade (casco verzekeringen), maar ook de schade aan derden (BA
(burgerlijk aansprakelijkheid) verzekeringen) zal vergoed worden.
- Art. 91 t.e.m. 101 Verzekeringswet
- Opmerking 1: Elke schadeverzekering is een verzekering tot vergoeding van schade.
o Iedere schadeverzekering heeft een indemnitair karakter.
o ! Maar niet iedere indemnitaire verzekering is een schadeverzekering.
§ Er bestaan namelijk indemnitaire verzekeringen die geen
schadeverzekering zijn maar een persoonsverzekering.
- Opmerking 2: Een persoonsverzekering andere dan levensverzekering KAN een
verzekering tot vergoeding van schade zijn, afhankelijk van wat partijen bepaald
hebben.
o Wat is een ‘persoonsverzekering anders dan een levensverzekering’?
§ Dit is bijvoorbeeld een hospitalisatieverzekering. Dit kan dan een
indemnitaire verzekering zijn. Wanneer is dit dan zo? Wanneer dat er
tussenkomst is voor bijvoorbeeld de ziekenhuisfactuur. Dan zal je
moeten aan de verzekeraar een bewijs leveren van de ziekenhuiskost,
opdat je een terugbetaling zal krijgen.
Verzekeringsrecht 9
