Samenvatting Sociologie
1. Op ontdekkingstocht door een bekend
gebied?
Taak v/d sociologen om de samenleving op een objectieve en empirische wijze te doorgronden
Sociologen willen meer weten over
o Hoe mensen samenleven in allerhande sociale verbanden
o Kenmerken v/d samenlevingsverbanden
o Door welke wetmatigheden ons samenleven gestuurd wordt
1.1 Een beeld van een titel
De spellen die we spelen, zijn afspiegelingen v/d manieren waarop we samenleven. En de
samenleving is het speelveld waarop die spellen zich afspelen
o Samenlevingsspel:
- Binnen de lijnen lopen de spelers die aan het spel mogen deelnemen.
- Buiten het speelveld staan de spelers die nt kunnen spelen, omdat ze bv. geblesseerd
zijn, of uit vorm
- Nog andere mogen nt meespelen omdat ze werden uitgesloten wegens een zware
inbreuk op de spelregels
o Spelregels:
- Anders dan in de rb. gelden in de samenleving gn formele en procedurele vereisten om
v/e geldige regel te kunnen spreken
- In een gemeenschap v. mensen telt een regel als die als een regel erkend wordt
o Posities:
= Objectieve plaats die iemand in een geheel inneemt
- Tussen al die posities bestaat een taakverdeling = arbeidsdeling
o Rollen:
= Wijze waarop je invulling geeft aan de positie
o Status:
- Ondanks lagere waardering zijn sommige beroepen nt minder belangrijk voor de goede
werking v/d samenleving
o Communiceren en interageren
o Formele en informele leiders:
- Er bestaat een taakverdeling en een hiërarchie tss. de posities
- De formele leiders zijn diegenen die via officiële kanalen op die posities terechtkomen
o Ruimte rond het speelveld:
- “De tribune” = meest geschikt om de positie v/d socioloog te kenschetsen
o Positionaliteit:
- Van hedendaagse wetenschappers wordt verwacht dat ze zich bewust uitspreken over
hun positionaliteit, of het geheel v. positiegebonden rollen, voorkeuren, ervaringen en
eigenschappen die een mogelijke invloed kunnen hebben op de neutraliteit v. hun
onderzoek
Je hebt pas vrijheid wnr. er spelregels zijn
1
, Spelregels zorgen voor de zekerheid en voorspelbaarheid die mensen nodig hebben om hun
eigen leven te leiden
1.2 Het dagelijkse leven door de sociologische
lens
Er gaan allerlei regelmatigheden schuil achter onze 1 e waarnemingen
Om die achterliggende werkelijkheid te lezen is een sociologische lens vereist
= Een professioneel instrument dat het mogelijk maakt om een beeld te vormen v/d
structuur v/d zichtbare sociale werkelijkheid
Bv. Surveys, observaties, diepte-interviews …
De beelden die deze instrumenten voortbrengen, zijn op zichzelf bekeken nutteloos
We moeten ook kunnen “verstaan” wat we zien, of, nauwkeuriger verwoord, betekenis
kunnen geven aan wat we waarnemen
Sociologische lens is alleen maar nuttig als ze wordt gehanteerd door iemand die de waarnemingen
kan interpreteren
= Door iemand die de sociologische verbeelding bezit
Charles Wright Mills: “The vivid awareness of the relationship between experience and the wider
society”
Iemands individuele ervaringen staan in verband met maatschappelijke krachten en de
ruimere historische context
Jouw eigen verhaal is op ontelbare wijzen beïnvloed door sociale structuren en mensen die
voor jou kwamen
Om de sociologische verbeelding te kunnen toepassen, moet aan een belangrijke voorwaarde
voldaan zijn:
“The sociological imagination necessitates above all, being able to think ourselves, away from the
familiar routines of our daily lives in order to look anew” (Mills)
De sociologische verbeelding houdt het vermogen in om v. perspectief te wisselen door
afstand te nemen v/d actuele toestand en een alternatief standpunt in te nemen
Sociologische kennis overstijgt de schijnbare vanzelfsprekendheden v/h dagelijkse leven
1.2.1 Selectieve waarneming
Routineus denken en handelen zijn zo diep ingebed in het dagelijkse leven dat zij de enige geldige
waarheid schijnen uit te maken
o Middel om ons staande te houden in de vele situaties waarmee we dagelijks geconfronteerd
w.
o Zo kan je gemakkelijk deelnemen aan het sociale verkeer, zonder al te veel tijdverlies en
zonder telkens voor verrassingen te staan
Common sense brengt met zich mee dat we de stortvloed aan informatie in een sociale context
zullen reduceren, ordenen en interpreteren vanuit onze eigen positie in de wereld
Onze waarneming wordt selectief
Beïnvloeden onze waarneming:
2
, 1. Fysische en sociale beperkingen
- We zijn gebonden aan de materiële en sociale ruimte
- Nemen de samenleving waar vanuit een bepaalde sociale positie en daardoor missen we
stukken informatie, of kunnen we ze juist gemakkelijker verkrijgen
2. Belangen
- Het verhaal dat wordt verteld, verschilt naargelang de positie v/d verteller
- Je eigen interpretatie v. wat je leest, hangt af v. je eigen positie
3. Kennis en informatie
- Onze waarneming gebeurt vanuit de kennis die we al hebben
- Je krijgt een andere kijk op een bepaalde persoon of toestand wnr. je over die persoon of
die situatie iets meer of iets anders te weten bent gekomen
- Informatie die je hebt over een persoon of toestand, is bepalend voor wat je waarneemt
4. Voorkeuren en afkeer
- De positieve of negatieve houdingen zijn nt aangeboren, maar sociaal bepaald
Ze w. ons bijgebracht via onze opvoeding, die plaatsvindt in het gezin, op school,
op straat, in verenigingen, via massamedia
- Socialisatieproces = proces waarbij een individu zich in de omgang met anderen de
cultuur v. zijn omgeving eigen maakt
1.2.2 Referentiekaders
Referentiekader = Vanuit onze eerdere ervaringen bouwen we stapsgewijs een raamwerk op dat
onze latere waarnemingen zal beïnvloeden
≈ Sociale bril
Met een bepaalde lens waardoor je een wat verschillende kijk krijgt op
dezelfde werkelijkheid
Kenmerken:
1. Referentiekader vormt een geheel
- Al onze waarnemingen gebeuren vanuit hetzelfde referentiekader
- Gn apart referentiekader voor elke specifieke situatie
- Iedereen heeft maar 1 sociale bril, die hij nt naar believen kan afzetten of verwisselen
2. Is stabiel maar nt onveranderlijk
- Zijn nt statisch
- Veranderingen in onze situatie beïnvloeden na verloop v. tijd ook het referentiekader
3. Er bestaan zoveel referentiekaders als er individuen zijn
- Referentiekader wordt bepaald door de opgedane ervaringen en omdat die ervaringen
voor gn 2 mensen volledig dezelfde kunnen zijn
4. Gedeelde referentiekaders
- Ontstaan wnr. grote groepen individuen in ongeveer dezelfde omstandigheden
opgroeien of werken
- Daardoor hebben zij soortgelijke ervaringen, die dan ook leiden tot de ontwikkeling v.
sterk gelijkende referentiekaders
- Maken deel uit v. cultuurpatronen: dit zijn voor een bepaalde groep kenmerkende
combinaties v. cultuurelementen
Door die verscheidenheid v. referentiekaders reageren we verschillend op hetzelfde gebeuren en
brengen we over een zaak die objectief hetzelfde is, soms zeer uiteenlopende verslagen uit
Onderscheid tss. zakelijke – beleefde werkelijkheid
3
, Self-fulfilling prophecy: Het verkeerde beeld v/e toestand wordt soms de echte werkelijkheid, omdat
we ons gaan gedragen naar onze perceptie v/d realiteit
Toepassing = Pygmalioneffect
Bv. Hoe de verwachtingen die leerkrachten hebben v/d schoolprestaties v. hun
leerlingen, die schoolprestaties ook beïnvloeden
Stereotypes = Gefixeerde en vereenvoudigde voorstellingen over andere groepen die in een
bepaalde groep gangbaar zijn, zonder dat ze op feiten gebaseerd zijn
Vertonen dezelfde kenmerken: Vereenvoudiging, vertekening en veralgemening
Is soms een hulpmiddel in de sociale omgang, omdat het de complexiteit v/d sociale
omgeving vermindert
Leidt vaak tot ontmenselijking, wnr. de andere wordt herleid tot een negatief gewaardeerd
kenmerk
Kunnen zo ver gaan dat ze leiden tot genocide
W. soms als karakteristieken aan het naamwoord geplakt (bv. Fundamentalistische islamiet..)
Samengevat: Sociologische verbeelding vraagt dat we onze sociale bril afzetten
Legt onze sociologische verbeelding aan banden
Onze sociologische bril maakt onze waarnemingen selectief en voedt onze vooroordelen en
stereotypering
Sociologie streeft naar een onbevooroordeelde, neutrale beeldvorming v/d maatschappelijke
realiteit en vereist daarom dat we zoveel mogelijk afstand nemen v/d ingesleten routines in
het dagelijkse leven
1.2.3. Over sport
Ook aan de vrijetijdsactiviteit kleeft een sociaal gekleurd kaartje
Duidelijk sociaal verschil tss. goedkopere en dure sporten
Sport is een drager v. symbolische codes v. smaken en leefstijlen
Zo zouden hogere sporten waarden als “distance” en “finesse” uitdrukken
Sporten populair bij de arbeiderscultuur hebben een patroon v. lijf-aan-lijfgevechten en
zouden zo beter aansluiten bij de arbeiderscultuur
Algemene “disciplinering” v/d arbeidersklasse
Geen monopolie
Bedenkers v/e sociologische theorie dienen zich te realiseren dat een alternatieve zienswijze mss
meer verklarende kracht heeft
Bv. Civilisatietheorie: Stelt dat de grote massa het gedrag v/d sociale elites nabootst
Beperkt houdbaar
Sociologisch inzicht in het menselijk denken en handelen is onherroepelijk een product v/d tijdsgeest
Met het aanbreken v/d 21e eeuw werd de indeling in lagere, volkse sporten en hogere, elitaire
sporten op de proef gesteld
1. Een aantal voorheen onbereikbare hogere sporten werden toegankelijk voor het grotere
publiek
2. Voorheen manifest volkse sporten vinden ingang bij de elites
Rangschikking v. sporten volgens sociale status v/d beoefenaars (hoog, laag) en
indirect volgens de culturele dimensie v. die status (lijfelijk en collectief of
4
