Internationale veiligheid
Inhoudstafel
1. CONCEPTEN INTERNATIONALE VEILIGHEID EN EVOLUTIE VEILIGHEIDSSTUDIES..........................................4
1.1 THEORIËN IB EN OORLOG...........................................................................................................................4
1.2 VEILIGHEID EN BEDREIGINGEN...................................................................................................................5
1.2.1 Veiligheid...............................................................................................................................................5
1.2.2 Bedreigingen..........................................................................................................................................7
1.3 WAAROM WORDEN BEDREIGINEN MEESTAL OVERSCHAT?.......................................................................8
1.4 EVOLUTIE VEILIGHEIDSSTUDIES..................................................................................................................9
1.4.1 Evolutie veiligheidsstudies en regionale veiligheidssystemen...............................................................9
1.4.2 Sub-statelijk niveau.............................................................................................................................10
1.4.3 Internationale regimes........................................................................................................................10
1.4.4 Sociaal constructivisme.......................................................................................................................11
2. INTER-STASASE OORLOGEN: OORZAKEN; COLLECTIEVE VEILIGHEID..........................................................14
2.1 EVOLUTIE OORLOGVOERING....................................................................................................................14
2.1.1 Vernietigingskracht.............................................................................................................................15
2.1.2 Interstaatse oorlog..............................................................................................................................16
2.1.3 Schaalvergroting..................................................................................................................................18
2.1.4 Perceptie van oorlog............................................................................................................................18
2.1.5 Kostverdraagzaamheid.......................................................................................................................19
2.2 CATEGORISERING OORLOGEN..................................................................................................................20
2.3 OORZAKEN OORLOG.................................................................................................................................21
2.4 LEGALITEIT EN LEGITIMITEIT.....................................................................................................................22
2.5 REVOLUTION IN MILITARY AFFAIRS..........................................................................................................25
3. INTRA-STAATSE CONFLICTEN: OORZAKEN EN ANTWOORDEN..................................................................28
3.1 CONFLICT.................................................................................................................................................. 28
3.1.1 Definitie conflict...................................................................................................................................28
3.1.2 Conflict = normaal...............................................................................................................................28
3.1.3 Geweld is niet normaal........................................................................................................................28
3.1.4 Vrede...................................................................................................................................................30
3.2 OORZAKEN GEWELDDADIGE INTRASTAATSE CONFLICTEN.......................................................................32
3.2.1 Root causes: structurele oorzaken......................................................................................................32
3.2.2 Proximatie...........................................................................................................................................34
3.2.3 Triggering cause..................................................................................................................................35
3.3 EXTERNE INTERVENTIES............................................................................................................................35
4. NAVO...................................................................................................................................................... 38
5. BELGISCHE DEFENSIE............................................................................................................................... 42
5.1 UNDERSTANDING THE ROLE AND PLACE OF A DEFENCE ORGANISATION IN SOCIETY..............................43
5.2 BUILDING A BELGIAN DEFENCE ORGANISATION: FROM GEOSTRATEGIC TO TACTICAL LEVEL..................44
5.2.1 Geostrategische niveau.......................................................................................................................44
5.2.2 Het militair-conceptuele niveau..........................................................................................................44
5.2.3 Het militaire-operationele niveau.......................................................................................................45
5.2.4 Het tactische niveau............................................................................................................................45
5.3 HAVING A LOOK AT THE PATIENT.............................................................................................................46
5.3.1 Belgian Defence expenditure...............................................................................................................46
5.3.2 Belgische veiligheidspolitiek................................................................................................................46
5.3.3 Welk soort defensiebijdrage?..............................................................................................................47
5.4 RECONSTRUCTIE IN UITVOERING..............................................................................................................48
6. RUSLAND EN DE OEKRAÏNE CRISIS........................................................................................................... 50
1
, 6.1 INLEIDING................................................................................................................................................. 50
6.2 OORZAKEN................................................................................................................................................51
6.2.1 Simplistische visie................................................................................................................................51
6.2.2 Veiligheidsconstellaties.......................................................................................................................52
7. OPÉRATIONS DE PAIX: DÉFIS ET PERSPECTIVES........................................................................................61
7.1 L’ONU ET SA CHARTE................................................................................................................................61
7.1.1 La sécurité collective............................................................................................................................61
7.1.2 Le rôle du Conseil de sécurité..............................................................................................................61
7.1.3. Chapitre VI..........................................................................................................................................61
7.1.4 Chapitre VII..........................................................................................................................................61
7.1.5 Le Comité d’État-major........................................................................................................................61
7.2 LA GUERRE FROIDE ET LES OPERATIONS FONDATRICES...........................................................................62
7.2.1 La sécurité collective : Corée...............................................................................................................62
7.2.2 Créativité juridique : « Unité pour la paix ».........................................................................................62
7.2.3 Créativité opérationnelle : OMP..........................................................................................................62
7.3 L’ÂGE D’OR DU MAINTIEN DE LA PAIX......................................................................................................63
7.4 LA DEUXIÈME GÉNÉRATION D’OMP..........................................................................................................64
7.5 LA CRISE DES OMP....................................................................................................................................65
7.6 ÉVOLUTIONS RÉCENTES............................................................................................................................65
8. NUCLEAIRE AFSCHRIKKING, NUCLEAIRE PROLIFERATIE, NUCLEAIRE ONTWAPENING................................66
8.1 INLEIDING................................................................................................................................................. 66
8.2 STANDPUNT KERNWAPENSTATEN............................................................................................................68
8.3 HUMANITAIR INITIATIEF EN HET NUCLEAIR VERBODSVERDRAG..............................................................69
8.4 BELGIË EN NUCLEAIRE ONTWAPENING.....................................................................................................71
9. TERRORISME........................................................................................................................................... 73
9.1 CONCEPTEN.............................................................................................................................................. 73
9.1.1 Karakteristieke terrorisme...................................................................................................................73
9.1.2 Definitie terrorisme..............................................................................................................................74
9.1.3 Staatsterrorisme..................................................................................................................................74
9.2 ACTOREN...................................................................................................................................................75
9.2.1 Hoe wordt iemand terrorist?...............................................................................................................75
9.2.2 Organisatie-structuur AQ/IS................................................................................................................75
9.2.3 Sympathisanten...................................................................................................................................76
9.3 KLASSIEK VERSUS CATASTROFAAL TERRORISME.......................................................................................76
9.3.1 Klassiek terrorisme..............................................................................................................................76
9.3.2 Onderscheid klassiek-catastrofaal terrorisme.....................................................................................76
9.4 AL QAEDA/IS: VIJF FASEN..........................................................................................................................77
9.4.1 Eerste fase: ontstaan AQ (1985) en opstartfase (1985-1990).............................................................77
9.4.2 Tweede fase: eerste aanslagen: 1990-1996........................................................................................77
9.4.3 Derde fase:1996-2001.........................................................................................................................78
9.4.4 Vierde fase: AQ in het “defensief”.......................................................................................................78
9.4.5 Vijfde fase: geografische uitdeining van AQ.......................................................................................78
9.5 ‘ROOT CAUSES’ ACHTER AL QAEDA...........................................................................................................79
9.5.1 Religieus-culturele school....................................................................................................................80
9.5.2 Socio-Economisch................................................................................................................................80
9.5.3 Politiek: Anti-Amerikaans/anti-Westers..............................................................................................82
9.5 OORZAKEN BELGISCHE SYRIËSTRIJDERS....................................................................................................82
10. DE OPKOMST VAN CHINA...................................................................................................................... 83
10.1 CHINA GROEIT ECONOMISCH.................................................................................................................84
10.2 VERTALING IN POLITIEKE EN MILITAIRE MACHT.....................................................................................86
2
, PRAKTISCH
Examen
- open boek 12/20, alle boeken en literatuur mag je meebrengen
- 3 essay-vragen (inzichtsvragen, analysevragen, linken leggen tss hoofdstukken, opinie)
- Groepswerk 8/20: per 4
Groepswerk
Mathias.reveraert@uantwerpen.be met 3 voorkeuropties van subthema’s per groep
Rusland-Oekraïne: hoe is het conflict ontstaan, hoe zal het evolueren?
- Geschiedenis
o Einde KO
o Periode 2008
- Donbas en Luhansk (oostelijke regio van Oekraïne)
- Putin op individueel niveau
- Rol van de EU (vroeger, heden)
- Relatie USA-Rusland (rol van verschillende president)
- Economische zijde vb. gas
- Impact van eco sancties
- (Internationale steun voor Rusland sinds annexatie Krim)
- Relatie Oekraïne-NAVO
- Wens Rusland Zwarte Zee controleren
- Internationale afspraken (Budapest onderhandelingen: 1994 wat doen e met de kernwapens
van de SU die niet meer in Rusland stonden na KO, maar in Oekraïne, W-Rusland en
Kazachstan. Rusland wilden die terug, vonden dat die van hen waren, maar Oek vond dat vb
niet, USA ook niet. Uiteindelijk wat mes op de keel gezet, Oek heeft wat geld gekregen.
Budapest onderhandelingen: USA geeft NIET WETTELIJK BINDENDE belofte aan Oek van
veiligheidsgarantie. Bijstand bij aanval. In 2014 pakt Rusland stuk van Oek af, totaal tegen
afspraken Buda in en USA doet niets.)
- Krim 2014
- Rol van China
- Binnenlandse politiek in Oekraïne (verdeeldheid)
- Minsk akkoorden
- Mogelijke andere verklaringen voor Russisch gedrag
o Theorie 1: Offensief realisme: streven naar steeds meer en meer macht – cultureel
aspect, identiteit
o Theorie 2: defensief realisme: R wilt niet zozeer groter worden, maar ze moeten zich
veilig voelen
o Theorie 3: binnenlandse redenen om oorlog te voeren, populariteit winnen
- (Trigger)
3
, 1. CONCEPTEN INTERNATIONALE VEILIGHEID EN EVOLUTIE VEILIGHEIDSSTUDIES
1.1 THEORIËN IB EN OORLOG
Wereldbeelden over de intl politiek:
Offensief Defensief realisme Neo-liberaliseme/ Idealisme
realisme English School
Samenwerking Geen; (grote) Geen structurele Samenwerking i.f.v. Samenwerking i.f.v.
tussen staten? staten zijn samenwerking, staat (en i.f.v. mensheid
expansionistisch uitgezonderd statengemeenschap)
allianties
Oorlog Normaal: veel Indien nodig Illegaal Moreel illegitiem
oorlogen (preventief) (uitgezonderd VN
Charter)
Alternatief Geen (of Allianties (coll.def); Intl recht; IO’s; Waarden, normen;
voor oorlog hegemonie; bewapening en internationale veiligheidsgemeenschap,
bewapening) wapenbeheersing; regimes; coll. incl. Democratiche vrede
machtsevenwicht Veiligheid;
economische
interdependentie
Realisten zijn zeer skeptisch tav mogleijke samenwerking tss staten, als er wordt samengewerkt is
dat kortstondig, MAAR een alliantie kan wel bestaan vb. de NAVO. De NAVO is opgericht in 1949 en
was bedoeld tegen de Soviets. De kern van een alliantie: samen optreden als er één van de landen
wordt aangevallen (art 5 bij de NAVO) vb. als Oekraïne wordt aangevallen: NIKS gebeurt, want zij zijn
geen lid van de NAVO, dus Biden heeft al gezegd dat zij niet komen helpen. Je kan zeggen: Rusland is
een grootmacht, en grootmachten willen altijd meer macht. Het verschilt echter als je er naar toe
kijkt vanuit de bril van het offensief realisme.
Offensief realisme
Willen samenwerken, meer veiligheid.
Oorlog zeer denkbaar: expansionisme.
Alternatief voor oorlog: de hegemoon worden in de wereld, de no.1.
Defensief realisme
Oorlog zeer denkbaar.
Alternatief voor oorlog: allianties, machtsevenwicht denken, BOP
Neo-liberalisme
Willen samenwerking, maar vooral economisch.
Alternatief voor oorlog: samenwerking dmv internationale insituties (organisaties zoals OVSE en de
VN met de veiligheidsraad, maar ook verdragen, internationaal recht en internationale regimes).
Idealisme
Tegen oorlog. Realisten vinden de idealisten te idealistisch, wishful thinking, dat is niet de realiteit.
Alternatieven voor oorlog: waarden, normen, democratische vrede
! niet allianties: zijn miliatier van aard én vooral in vredestijd, waarom heb je dan een alliantie nodig,
het is bizar dat de NAVO is blijven voortbestaan na de oorlog. Met een realistische bril zie je een
nieuwe vijand in de jaren 90 voor de NAVO: Yugoslavia, dan kwam er weer een nieuwe vijand:
terroristen, nu kunnen we gaan vechten in Afghanisan..
4