Hoofdstuk 3.1
Kasl en Cobb definiëren gezondheidsbevorderend gedrag als ‘elke activiteit die iemand die zichzelf
als gezond beschouwt, onderneemt met het doel ziekte te voorkomen of te ontdekken in een
stadium waarin deze nog geen symptomen veroorzaakt’.
Deze definitie moet wel kritisch worden bekeken, want mensen sporten ook om sociale
contacten op te doen of voor hun plezier.
Medisch perspectief: men neemt aan dat gezonde mensen bepaalde activiteiten, zoals sporten,
uitsluitend ondernemen om hun kans op het ontstaan van ziekten te verkleinen
Harris en Guten definiëren gezondheidsbevorderend gedrag als ‘gedrag dat wordt vertoond door een
individu, ongeacht zijn/haar subjectief ervaren gezondheidstoestand, met het doel zijn/haar
gezondheid te beschermen, te bevorderen of in stand te houden’.
In tegenstelling tot Kasl en Cobb omvat deze definitie dus ook het gedrag van ‘ongezonde
mensen’.
Gedragsmatig pathogeen: gedrag dat schadelijk is voor de gezondheid, bijvoorbeeld roken
Gedragsmatig immunogeen: gedrag dat de gezondheid bevordert, bijvoorbeeld bewegen
Ondanks verschillen gaan onderzoekers er in het algemeen vanuit dat gezondheidsbevorderend
gedrag bestaat uit die vormen van gedrag die samenhangen met de gezondheidstoestand van het
individu, ongeacht de actuele gezondheid of motivatie.
Risico: de waarschijnlijkheid van een ongunstig resultaat of een factor die deze waarschijnlijkheid
vergroot
Hoe komt gedrag, los van de vraag of dit nu gezondheidsbevorderend is of juist een risico voor de
gezondheid inhoudt, tot stand? Hiervoor bestaan verschillende psychologische theorieën:
1 Behavioristen: Gedrag wordt aangeleerd onder invloed van beloningen. Een gedraging die gevolgd
wordt door een beloning of een bekrachtiging heeft een grote kans om herhaald te worden.
Daardoor kunnen gewoonten ontstaan. Gedrag dat daarentegen niet bekrachtigd wordt, verdwijnt of
dooft uit. (Bekrachtigen is een snoepje, compliment of positieve waardering krijgen)
2 Cognitief psychologen leggen een verband tussen de gedachten en de invloed daarvan op het
gedrag en op de emoties. Als je door een nieuwe ervaring ergens op een andere manier tegenaan
bent gaan kijken, verandert je gedrag vaak ook.
3 Sociaal psychologen hebben aangetoond dat sociale aspecten van invloed kunnen zijn op het
gedrag dat we vertonen. Het gaat dan bijvoorbeeld om de wens bij een bepaalde groep te horen,
groepsdruk of de invloed van rolmodellen of invloedrijke personen kunnen hebben op ons gedrag.
‘De zeven van Alameda’: verschillende variabelen, belangrijke factoren voor gezondheid en
levensduur:
- Zeven tot acht uur per nacht slapen
- Niet roken
- Niet meer dan één tot twee alcoholistische drankjes per dag nuttigen
, - Regelmatig bewegen
- Niet eten tussen maaltijden door
- Ontbijten
- Niet meer dan 10% overgewicht hebben
Het effect van een bepaalde leefwijze op onze gezondheid is groter naarmate we die leefwijze langer
hebben.
Als we mensen willen behoeden voor riskant gedrag (wat het doel is van gezondheidsbevordering)
moeten we ook de psychologische en sociale factoren begrijpen die ten grondslag liggen aan het
aanleren en in stand houden van riskant gedrag, of aan het vermijden van gezondheidsbevorderend
of preventief gedrag.
Mortaliteit: Overlijden. Meestal uitgedrukt als sterftecijfer, dat wil zeggen het aantal sterfgevallen in
een gegeven populatie en/of in een gegeven jaar als gevolg van een gegeven aandoening
(bijvoorbeeld het aantal sterfgevallen door kanker onder vrouwen in 2010)
Hoofdstuk 3.1.1
De WHO vermeldt de top tien van wereldwijde risico’s, die samen verantwoordelijk zijn voor meer
dan 30% van alle sterfgevallen:
1 Ondergewicht
2 Onveilig vrijen
3 Hoge bloeddruk
4 Roken
5 Alcoholgebruik
6 Onveilige watervoorziening, slechte sanitaire voorzieningen en gebrek aan hygiëne
7 Ijzertekort
8 Rook binnenshuis van vaste brandstoffen (koolstofmonoxide)
9 Hoog cholesterolgehalte
10 Overgewicht
Zeer waarschijnlijk behoort ook een levenswijze met weinig lichamelijke beweging tot de prominente
gezondheidsrisico’s. Ondergewicht wordt voornamelijk aangetroffen in de ontwikkelingslanden – hier
sterven jaarlijks drie miljoen mensen aan. In de VS en Europa daarentegen overlijden elk jaar
ongeveer een half miljoen mensen aan ziekten die te maken hebben met overgewicht en een
levenswijze met te weinig lichamelijke beweging.
Hart- en vaatziekten: roken, een cholesterolrijk dieet volgen, gebrek aan lichaamsbeweging
Kanker: roken, alcoholgebruik, gebruik van bepaalde voeding, seksueel gedrag
Herseninfarct: roken, een cholesterolrijk dieet volgen, alcoholgebruik
Longontsteking, griep: roken, gebrek aan vaccinatie
Hiv/aids: onveilig vrijen
Levensverwachting EU (2009)
België
- Vrouwen: 77,4 en 85,0 jaar
- Mannen: 67,5 en 79,8 jaar
NL
Vrouwen: 64 jaar
Mannen: 68 jaar
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur jamie199956. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.