Beweging bij mensen met een chronische aandoening:
Inhoud
1 Inleiding...............................................................................................................................................3
2 Chronische aandoeningen...................................................................................................................3
2.1 Oorzaken en risicofactoren...........................................................................................................3
2.2 Gevolgen.......................................................................................................................................3
2.3 Sporten en bewegen bij chronische aandoeningen......................................................................4
2.3.1 Werkingsmechanismen.........................................................................................................4
2.3.2 Risico’s...................................................................................................................................4
2.3.3 Excercise is medicine.............................................................................................................5
2.3.4 Sport- en bewegingsrichtlijnen..............................................................................................5
3 Metabole aandoeningen.....................................................................................................................6
3.1 Obesitas........................................................................................................................................6
3.1.1 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren..........................................................................7
3.1.2 Comorbiditeiten en complicaties...........................................................................................8
3.1.3 Sporten en bewegen bij obesitas...........................................................................................9
3.2 Diabetes mellitus..........................................................................................................................9
3.2.1 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren:.......................................................................10
3.2.2 Comorbiditeiten en complicaties.........................................................................................11
3.2.3 Sporten en bewegen bij diabetes mellitus...........................................................................12
3.3 Dyslipidemie:..............................................................................................................................15
3.3.1 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren........................................................................15
3.3.2 Comorbiditeiten en complicaties.........................................................................................16
3.3.3 Sporten en bewegen bij dyslipidemie..................................................................................16
3.4 Metabool syndroom...................................................................................................................17
3.4.1 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren........................................................................18
3.4.2 Comorbiditeiten en complicaties.........................................................................................18
3.4.3 Sporten en bewegen bij metabool syndroom......................................................................19
4 Cardiovasculaire aandoeningen.........................................................................................................20
4.1 Atherosclerose............................................................................................................................20
4.1.1 Risicofactoren:.....................................................................................................................20
4.1.2 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren........................................................................20
4.1.3 Comorbiditeiten en complicaties.........................................................................................22
4.1.4 Sporten en bewegen bij ischemische cardiovasculaire aandoeningen................................24
4.2 Hypertensie................................................................................................................................25
1
, 4.2.1 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren........................................................................26
4.2.2 Symptomen.........................................................................................................................27
4.2.3 Comorbiditeiten en complicaties.........................................................................................27
4.2.4 Sporten en bewegen bij hypertensie...................................................................................27
5 Respiratoire aandoeningen...............................................................................................................28
5.1 Astma..........................................................................................................................................28
5.1.1 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren........................................................................28
5.1.2 Comorbiditeiten en complicaties.........................................................................................29
5.1.3 Sporten en bewegen bij astma............................................................................................29
5.2 COPD...........................................................................................................................................30
5.2.1 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren........................................................................30
5.2.2 Comorbiditeiten en complicaties.........................................................................................31
5.2.3 Sporten en Bewegen bij COPD.............................................................................................31
6 Chronisch vermoeidheidssyndroom en fibromyalgie........................................................................32
6.1 Chronische vermoeidheidssyndroom.........................................................................................32
6.1.1 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren........................................................................32
6.1.2 Comorbiditeiten en complicaties.........................................................................................32
6.1.3 Sporten en bewegen bij CVS................................................................................................32
6.2 Fibromyalgie...............................................................................................................................32
6.2.1 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren........................................................................32
6.2.2 Comorbiditeiten en complicaties.........................................................................................32
6.2.3 Sporten en bewegen bij fibromyalgie..................................................................................33
7 Kanker................................................................................................................................................34
7.1.1 Pathofysiologie, oorzaken en risicofactoren........................................................................34
7.1.2 Comorbiditeiten en complicaties.........................................................................................35
7.1.3 Sporten en bewegen bij kanker...........................................................................................36
8 Besluit................................................................................................................................................38
2
,1 Inleiding
Cijfers:
- 1/3 van alle Belgen boven 15 jaar lijd aan een langdurige ziekten
- +75 jaar= 44%
- Vooral hoge cholesterol, hoge bloeddruk, artrose ne lage rugproblemen
- Verschillende factoren: genetisch, levensstijl, mentale veerkracht, sociale steun,
gezondheidsinformatie en -diensten.
Specifieke eisen aan kennis, vaardigheden en attituden van professionals in gezondheidszorg
1. Basiskennis van bepalende disciplines
2. Samenwerken met professionals uit andere disciplines
3. Gemeenschappelijke doelen formuleren
2 Chronische aandoeningen
Aandoening of ziekten= afwijking van de normale lichaamsstructuren en/of functies verstoring van
de levensnoodzakelijke processen in het lichaam
- Acute ziekten= plots ontstaan en van korte duur
- Chronische aandoeningen= langzaam en minder heftig beginnen, duurt maanden/jaren
2.1Oorzaken en risicofactoren
- Verschillende oorzaken
- Genetische aanleg, abnormale werking immuunsysteem, infectie, veroudering, ongezonde
levensstijl, sociale isolatie, weinig gezondheidsinformatie en diensten,…
- Endogene factoren= binnenin lichaam
- Exogene factoren= buiten het lichaam
- Beïnvloedbaar
- Niet-beïnvloedbaar
Vaak combinatie van factoren complex
- 4 grootste risicofactoren die zorgen voor de meeste chronische aandoeningen roken,
overmatig alcoholgebruik, ongezonde voeding en onvoldoende lichaamsbeweging
vermijdbaar
2.2Gevolgen
Chronische aandoeningen hebben een belangrijke invloed op de levenskwaliteit en levensduur
3
, - Klachten pijn, kortademigheid, krampen, abnormaal hartritme
- Complicaties= ongewenste gebeurtenissen of toestanden die de aandoening negatief kunnen
beïnvloeden doorligwonden, longontsteking
- Sterfte hart- en vaatziekten en kanker= grootste doodsoorzaken
70% van de gezondheidsuitgave inzetten op preventie
2.3Sporten en bewegen bij chronische
aandoeningen
2.3.1 Werkingsmechanismen
Voordeel van sporten= voordelig inwerken op lichaam en verschillende mechanismen op
verschillende niveaus
- Aanpassingen door sport en bewegen begint met verschillende moleculaire processen
energiesystemen, mechanische belasting op botten en spieren, chronische laaggradige
ontstekingen cellulair niveau
- Cellulair niveau= vorming mitochondriën, transportenproteïnen, bloedvaten en
beenderweefsel, zenuwsynapsen, zenuwcellen, stamcellen
- Weefsel- en orgaanniveau verhoging slagvolume, weefseldoorbloeding, verbetering O2-
transport en lichaamssamenstelling
- Verbeterde werking bloedglucose, bloeddruk en bloedstolling, sterker skelet, verbeterde
aerobe fitheid, spierkracht en cognitieve functie
Wanneer deze processen onvoldoende geregeld worden= ontwikkeling en progressie van
aandoeningen
2.3.2 Risico’s
Voordelen van sporten en bewegen= groter dan risico
Screening voor risicofactoren
- ACSM leidraad voor screening naar risicofactoren voor cardiovasculaire complicaties
sportmedische screening nodig voor start sporten
Bevraagd door ACSM:
- Aanwezigheid cardiovasculaire aandoeningen of aanwezigheid van dergelijke aandoeningen
- Aanwezigheid van andere aandoeningen met verhoogd risico op cardiovasculaire
aandoeningen diabetes, chronische nierziekten, depressie,…
- Risicofactoren cardiovasculaire aandoeningen hoge bloeddruk, concentratie bloedlipiden
- Huidig sport- en beweegniveau van cliënt
4
