Hoorcollege aantekeningen Agrarisch recht
Hoorcollege dinsdag 19 april: Inleiding agrarisch recht en historie pachtrecht
Programma onderdeel ‘inleiding’
› Wat is agrarisch recht?
› Algemene kenmerken
› Geschiedenis
› Toekomst
› Diverse onderdelen; agrarisch recht is een containerbegrip, verzameling van allerlei
rechtsgebieden met een agrarisch sausje. Milieurecht, privaatrecht, contractenrecht,
ruimtelijke ordening. Verzameling van rechtsgebieden.
› Historie pachtrecht
Projectontwikkelaar wil woonwijk uit de grond stampen, doet dat op voormalig
landbouwgrond. Woonwijk moet ontwikkeld worden. Agrariër die daar zijn bedrijf heeft, die
krijgt van projectontwikkelaar toestemming via contract om grond nog aantal jaar te
gebruiken. Als notaris dit niet op juiste wijze vormgeeft (Bergmans/MVJ); notaris had niet
juiste vorm van pacht gekozen. Notaris werd gered door rechter.
Titel 5 Boek 7 BW pacht.
Personen- en familierecht
Civiel en fiscaal
- Boerenbruiloft huwelijksvermogensrecht Boek 1 BW. Agrarisch
huwelijksvermogensrecht; specifieke aandacht voor positie agrarische ondernemer.
- Ook echtscheiding in agrarische praktijk. Echtscheiding agrarische ondernemer heeft
bijzondere kenmerken; agrarische onderneming moet na echtscheiding doorgang
vinden.
- Overlijden boer; agrarische testamenten. Specifieke vorm van erfrecht. Geen aparte
regeling. Boek 4 BW.
Ondernemingsrecht
Civiel en fiscaal
- Rechtsvorm agrarische onderneming, vaak personenvennootschap.
- Bedrijfsopvolgingsregeling.
Onroerende zakenrecht
Civiel en fiscaal
- Pacht; flexibele vorm van grondgebruik zonder dat je eigenaar bent. Heel veel
agrarische bedrijven zijn pachtbedrijven. Kan ook mix; percelen in eigendom en
percelen in pacht.
- Landinrichting, kavelruil (vrijwillige ruiling agrarisch onroerend goed).
- Te koop staan agrarisch onroerend goed.
Wat is agrarisch recht?
› Recht dat betrekking heeft op de landbouw
› Definitie: in regelgeving (bijvoorbeeld pacht, 7:312 BW) maar ook elders
,› Niet alleen agrarische productie, maar ook omgeving van de landbouw (natuur, milieu,
landschap); ook regels van wat in buitengebied gebeurt (bijv. stankoverlast).
› Hoogwaardig vakgebied waarbij met gebruik modernste technieken door hoogopgeleide
ondernemers wordt geacteerd. Agrariër moet echte ondernemer zijn tegenwoordig.
› Nederland is nummer 2 wereldwijd van hoogst aantal geëxploiteerde
landbouwproducten.
Algemene kenmerken
› Functioneel rechtsgebied; functie bepaalt omvang rechtsgebied. Functie is agrarisch
recht daar zijn regels omheen gebouwd. Functie staat centraal, niet type regeling.
§ Rechtsregels rond een bepaalde maatschappelijke functie
§ Vervlechting privaat- en publiekrecht
§ Functionele rechtsontwikkeling: positieve recht dienstbaar aan maatschappelijke
doeleinden. Agrarisch recht is in beweging. Richting waarin agrarisch recht zich
beweegt, het recht volgt die richtingen (nieuwe regels/rechtspraak wordt bepaald
door maatschappelijke doeleinden).
Vervlechting; loopt door elkaar heen. Cirkel met allerlei schillen.
Dwarsdoorsnede alle rechtsgebieden
Gebruik van privaatrecht voor publieke doelen
- Verwerving voor natuurontwikkeling
- Overeenkomsten
Met publiekrecht ingrijpen in private verhoudingen
- Pacht (goedkeuring Grondkamer)
- Landinrichting; herverkavelingstraject is een dwingend instrument; de provincie bepaalt
dwingendrechtelijk welk gebied in ruilverkaveling betrokken wordt en welke
eigendomsverhoudingen.
Functionele rechtsontwikkeling
Recht als instrument van overheidsbeleid
- Normering, waarborg
- Wetgeving, planning, financiering
Wetgever belangrijke rechtsvormer
Onteigening: eigendomsontneming door overheid, bestuursrechtelijke aangelegenheid.
Gaat op in Omgevingswet. Notaris wordt degene die met onteigeningsakte hetgeen laat
over gaan.
Geschiedenis
Enkele hoogtepunten:
› 1910: 1e hoogleraar Agrarisch recht in Groningen (Cohen)
› 1940: oprichting Tijdschrift De Pacht (nu: Tijdschrift voor Agrarisch Recht) annotaties!
› 1959: oprichting Vereniging voor Agrarisch Recht (VAR)
› 1993: oprichting Instituut voor Agrarisch Recht (IAR)
› 2000: oprichting Vereniging voor Agrarisch Specialisten in het Notariaat (VASN)
,Toekomst
› Polak (1966): ‘Er is geen reden op sterke ontplooiing van het agrarisch recht aan te
dringen. Het agrarisch recht moet niet meer zijn dan het naar redelijkheid kan zijn’
› Nu: er is nog steeds landbouw; agrarisch recht steeds
omvangrijker/ingewikkelder/onoverzichtelijker
› Toekomst: inspelen op ontwikkelingen voedselveiligheid/milieu (stikstof)/natuur en
landschap/supranationaal
› Trends
• Internationalisering; handel.
• Marktgerichtheid; wat vraagt de markt (afschaffing reguliere
marktordeningsinstrumenten, meer ruimte voor samenwerking). Marktordening =
quoteringsregelingen, regels die van bovenaf invloed hebben.
• Duurzaamheid (habitatrichtlijn, nitraatrichtlijn, kaderrichtlijn water, klimaatbeleid,
‘renewables’; zonnevelden)
• Landbouw steeds minder speciale positie, wordt gezien als ‘een van de sectoren’
• Mededinging/staatssteun
• Stikstof
Aantal landbouwbedrijven:
- 1950: 410.000
- Nu: 53.000, maar wel veel meer hectare dan 1950.
1. Personen, bedrijven, organisaties
› Bedrijfsvormen
§ Eenmanszaak, personenvennootschappen, BV
› Bedrijfsopvolging
§ Via samenwerkingsverbanden
§ Erfrecht
› Bedrijfsbeëindiging; hoe kun je fiscaal gezien zo gunstig mogen bedrijf eindigen (staking).
Omvormen naar landgoed kan ook (NSW-status).
› Coöperaties – de Rabobank, Friesland Campina.
› Privaatrechtelijke organisatie – belangenorganisaties voor landbouw.
› Overheidsorganisatie
§ Internationaal: WTO
§ Europese Unie
, › Rechtspraak (o.a. Pachthof)
2. Grondgebruik
› Eigendom/erfpacht
› Andere zakelijke rechten, bijv. vruchtgebruik of gebruiksrecht.
› Pacht
Extensieve agrarische bedrijven = bedrijven die veel grond nodig hebben, akkerbouw en
melkveehouderij.
Intensieve agrarische bedrijven = megastallen in buitengebied, zijn de vervuilers. De
varkensflats. Intensieve takken van landbouw, op kleine hoeveelheid oppervlakte een
agrarisch bedrijf uitoefenen.
3. Ruimtelijke ordening
› Bestemming, inrichting en beheer
› Wro en buitengebied
› Betekenis bestemmingsplan
› Omgevingswet (1-7-2022?)
4. Landinrichting
› WILG
§ Landinrichting (herverkaveling, kavelruil); bepaalt inrichting van ons landelijk gebied.
§ Evaluatie
§ Omgevingswet; landinrichtingsregels komen in Omgevingswet terecht
5. Beheer
› Natuurschoonwet 1928
› Erfgoedwet; van belang voor monumenten
› Vogel- en Habitatrichtlijn; soortbescherming
› Wet Natuurbescherming (Natura 2000, Natuurnetwerk Nederland, nationaal park,
herplantplicht bos)
› Kwaliteitsimpuls natuur en landschap (SKNL); van landbouwgrond naar natuur waar je
subsidie voor krijgt.
6. Agrarisch milieurecht
› Mest
› Ammoniak
› Stank
7. Marktordening
› WTO
› GLB – van de EU
› Melk: einde 1-4-2015
› Suiker (geheel geprivatiseerd Cosun): einde 30-9-2017
› Betalingsrechten
› Fosfaatrechten
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Elsemiek61. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
