Dit is mijn scriptie die gemaakt dient te worden aan het einde van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening. Deze scriptie is gemaakt in opdracht van de SED organisatie en het onderwerp is het nazorgtraject van de afdeling schuldhulpverlening. Ik heb voor deze scriptie een voldoende gehaald.
Analyseonderzoek
Een onderzoek naar het nazorgtraject van de afdeling schuldhulpverlening
Schuldhulpverlening
Danique Hoogland
,Colofon
Student:
Danique Hoogland
Studentnummer:
500808513
E-mailadres:
danique.hoogland@hva.nl
Opleiding:
Sociaal Juridische Dienstverlening
School:
Hogeschool van Amsterdam
Opdrachtgever:
SED organisatie
De Middend 2
1611 KW Bovenkarspel
Begeleider SED organisatie:
Annemiek de Korte
annemiek.dekorte@sed-wf.nl
Begeleider Hogeschool van Amsterdam:
Eva Geluk
e.a.geluk@hva.nl
Beoordelaar Hogeschool van Amsterdam
Julia Delhaas
j.m.i.delhaas@hva.nl
Datum:
Juni 2022
1
,Voorwoord
Voor u ligt mijn afstudeerscriptie waarin antwoord wordt gegeven op de volgende vraag: ‘Wat zijn de
ervaringen van medewerkers en cliënten met het nazorgtraject van de afdeling schuldhulpverlening
van de gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland?’ Dit onderzoeksrapport is geschreven
in het kader van het afronden van de opleiding Sociaal Juridische Dienstverlening aan de Hogeschool
van Amsterdam. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de SED organisatie over de periode
van februari 2022 – juni 2022. Hierbij is met cliënten die zich aan het einde van het nazorgtraject
bevinden en medewerkers die het nazorgtraject uitvoeren contact gelegd en onderzoek gedaan.
Middels deze scriptie hoop ik een bijdrage te kunnen leveren aan de verbetering van de nazorg
bij de gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland.
Door middel van dit voorwoord wil ik mijn praktijkbegeleider Annemiek de Korte bedanken voor de
begeleiding tijdens het afstuderen. Daarbij wil ik haar bedanken voor het bieden van deze mooie
afstudeeropdracht. Ook wil ik mijn docent-begeleider Eva Geluk bedanken voor de begeleiding en
sturende feedback tijdens het afstuderen. Verder wil ik de betrokken medewerkers en cliënten van
de gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland bedanken voor hun medewerking aan mijn
onderzoek. Dankzij hun medewerking was het mogelijk om dit onderzoek uit te voeren.
Ik wens u veel leesplezier toe!
<Naam>
Venhuizen, juni 2022
2
,Inhoudsopgave
Samenvatting ............................................................................................................................... 8
Hoofdstuk 1. Inleiding ................................................................................................................. 10
1.1 Opdrachtgever .................................................................................................................. 10
1.2 Probleemanalyse .............................................................................................................. 10
1.3 Doel onderzoek ................................................................................................................. 13
1.4 Vraagstelling ..................................................................................................................... 13
1.5 Type onderzoek ................................................................................................................ 13
1.6 Leeswijzer ......................................................................................................................... 13
Hoofdstuk 2. Theoretisch kader .................................................................................................. 14
2.1 Invoering Wet gemeentelijke schuldhulpverlening ............................................................. 14
2.2 Beleid nazorgtraject gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland ....................... 15
2.3 Oorzaken terugval schulden.............................................................................................. 15
2.3.1 Gebrek aan vaardigheden .......................................................................................... 15
2.3.2 Intergenerationele armoedeoverdracht ....................................................................... 16
2.3.3 Emotionele gebeurtenissen ........................................................................................ 16
2.4 Onderscheid cliëntprofielen terugval schulden .................................................................. 16
2.4.1 Hoge motivatie om uit de schulden te blijven .............................................................. 17
2.4.2 Minder motivatie om uit de schulden te blijven ............................................................ 17
2.4.3 Gemotiveerd om uit de schulden te blijven, maar vaardigheden ontbreken ................ 17
2.5 Behoeften cliënten nazorgtraject ....................................................................................... 17
2.5.1 Leren omgaan met geld .............................................................................................. 17
2.5.2 Persoonlijke begeleiding ............................................................................................. 17
2.5.3 Ontwikkelen financiële vaardigheden.......................................................................... 17
2.6 Belangrijke elementen nazorgtraject ................................................................................. 18
2.6.1 Opnemen contact ....................................................................................................... 18
2.6.2 Aanbieden verschillende vormen nazorg .................................................................... 18
2.6.3 Verandering gedrag .................................................................................................... 19
2.7 Schuldhulpverlening en nazorg België .............................................................................. 20
2.8 Implicaties praktijkonderzoek en deelvragen ..................................................................... 20
Hoofdstuk 3. Onderzoeksaanpak................................................................................................ 22
3.1 Type onderzoeksdesign .................................................................................................... 22
3.1.1 Survey ........................................................................................................................ 22
3.1.2 Kwalitatief ................................................................................................................... 22
3.2 Methoden dataverzameling ............................................................................................... 22
3.2.1 Literatuuronderzoek.................................................................................................... 22
3.2.2 Diepte-interviews ........................................................................................................ 23
3.3 Onderzoeksgroepen en steekproeven .............................................................................. 23
3
, 3.4 Waarborgen kwaliteit onderzoek ....................................................................................... 23
3.4.1 Betrouwbaarheid ........................................................................................................ 24
3.4.2 Validiteit...................................................................................................................... 24
3.4.3 Representativiteit ........................................................................................................ 27
3.4.4 Bruikbaarheid ............................................................................................................. 28
3.5 Beschrijving en verantwoording beroepsproduct ............................................................... 28
3.6 Tijdsplanning ..................................................................................................................... 28
Hoofdstuk 4. Resultaten ............................................................................................................. 31
4.1 Verantwoording wervingsproces en behaalde respons ..................................................... 31
4.2 Resultaten deelvraag 1 ..................................................................................................... 32
Resultaten deelvraag 1 cliënten .............................................................................................. 33
4.2.1 De frequentie van het telefonische contact was goed ................................................. 33
4.2.2 De tijdsduur van het telefonische contact was voldoende ........................................... 33
4.2.3 De inhoud van het telefonische contact was prettig .................................................... 33
4.2.4 De medewerkers waren telefonisch goed bereikbaar ................................................. 33
4.2.5 De medewerkers hebben telefonisch goed geholpen ................................................. 33
4.2.6 Er hing een fijne sfeer tijdens het telefonische contact ............................................... 34
4.2.7 Het is voor cliënten onduidelijk dat zij zich in de nazorg bevinden .............................. 34
4.2.8 De frequentie van het contact via de e-mail was goed ................................................ 34
4.2.9 De inhoud van het contact via de e-mail was prettig ................................................... 34
4.2.10 De medewerkers waren via de e-mail goed bereikbaar ............................................ 34
4.2.11 De medewerkers hebben via de e-mail goed geholpen ............................................ 35
4.2.12 Het contact via de e-mail was minder persoonlijk ..................................................... 35
4.2.13 De frequentie van het contact via WhatsApp was goed ............................................ 35
4.2.14 De inhoud van het contact via WhatsApp was prettig ............................................... 35
4.2.15 De medewerkers waren via WhatsApp goed bereikbaar........................................... 35
4.2.16 De medewerkers hebben via WhatsApp goed geholpen ........................................... 35
4.2.17 De sms is niet gebruikt en niet gemist ...................................................................... 36
Resultaten deelvraag 1 medewerkers ..................................................................................... 36
4.2.18 De frequentie van het telefonische contact wordt afgestemd op cliënten .................. 36
4.2.19 De tijdsduur van het telefonische contact wordt afgestemd op cliënten .................... 36
4.2.20 De cliënten zijn over het algemeen telefonisch goed bereikbaar ............................... 36
4.2.21 De sfeer bij het telefonische contact is fijner als cliënten bekend zijn........................ 37
4.2.22 Er wordt contact opgenomen via de e-mail als het telefonisch niet lukt ..................... 37
4.2.23 De frequentie van het contact via de e-mail wordt afgestemd op cliënten ................. 37
4.2.24 Cliënten reageren op contact via de e-mail vaak niet ................................................ 37
4.2.25 Situaties zijn via de e-mail vaak lastiger in te schatten.............................................. 37
4.2.26 Door de werkdruk is de nazorg afstandelijker geworden ........................................... 38
4.2.27 Contact via WhatsApp wordt weinig ingezet ............................................................. 38
4
, 4.2.28 De frequentie van het contact via WhatsApp wordt afgestemd op cliënten ............... 38
4.2.29 Cliënten reageren op contact via WhatsApp vaak snel ............................................. 38
4.2.30 Situaties zijn via WhatsApp vaak lastiger in te schatten ............................................ 38
4.2.31 Er vindt geen contact via de sms plaats.................................................................... 39
4.3 Resultaten deelvraag 2 ..................................................................................................... 39
Resultaten deelvraag 2 cliënten .............................................................................................. 39
4.3.1 Ondersteuning bij het zoeken van werk is gemist ....................................................... 39
4.3.2 Ondersteuning bij het aanvragen van een uitkering is niet gemist .............................. 39
4.3.3 Ondersteuning bij lees, schrijf reken en digitale vaardigheden is niet gemist .............. 39
4.3.4 Er is goede ondersteuning ontvangen bij het betalen van rekeningen op verzoek ...... 40
4.3.5 Ondersteuning bij het betalen van rekeningen is verder niet gemist ........................... 40
4.3.6 Ondersteuning bij het bijhouden van de administratie is niet gemist ........................... 40
4.3.7 Er is goede ondersteuning ontvangen bij de inkomsten en uitgaven in het voortraject 40
4.3.8 Ondersteuning bij de inkomsten en uitgaven tijdens de nazorg is gemist ................... 41
4.3.9 Ondersteuning bij het afstemmen van de uitgaven op het budget is gemist ................ 41
4.3.10 Ondersteuning bij het sparen van geld is gemist....................................................... 41
4.3.11 Cliënten missen informatie over regelingen waar zij voor in aanmerking komen ....... 41
Resultaten deelvraag 2 medewerkers ..................................................................................... 42
4.3.12 Ondersteuning bij het zoeken van werk behoort niet tot taken .................................. 42
4.3.13 Ondersteuning bij het aanvragen van een uitkering op verzoek ................................ 42
4.3.14 Ondersteuning bij lees, schrijf en rekenvaardigheden behoort niet tot taken ............. 42
4.3.15 Ondersteuning bij het verbeteren van digitale vaardigheden op verzoek .................. 43
4.3.16 Ondersteuning bij het betalen van rekeningen op verzoek ........................................ 43
4.3.17 Ondersteuning bij het bijhouden van de administratie behoort niet tot taken ............. 43
4.3.18 Ondersteuning bij de inkomsten en uitgaven gebeurt in het voortraject .................... 44
4.3.19 Ondersteuning bij de inkomsten en uitgaven tijdens de nazorg op verzoek .............. 44
4.3.20 Ondersteuning bij het afstemmen van de uitgaven op het budget op verzoek .......... 44
4.3.21 Ondersteuning bij het sparen van geld op verzoek ................................................... 44
4.3.22 Er hangt over het algemeen een goede sfeer tijdens de ondersteuning .................... 44
4.3.23 Het geven van ondersteuning neemt veel tijd in beslag ............................................ 45
4.4 Resultaten deelvraag 3 ..................................................................................................... 45
Resultaten deelvraag 3 cliënten .............................................................................................. 45
4.4.1 Gesprekken met de budgetcoach zijn niet aangeboden en wel gemist ....................... 45
4.4.2 Het volgen van een budgetcursus is niet aangeboden en wel gemist ......................... 46
4.4.3 Begeleiding van een maatje is niet aangeboden en niet gemist .................................. 46
4.4.4 In budgetbeheer gaan is aangeboden in het voortraject ............................................. 46
4.4.5 In budgetbeheer gaan is tijdens de nazorg niet aangeboden en niet gemist ............... 46
Resultaten deelvraag 3 medewerkers ..................................................................................... 47
4.4.6 De medewerkers bieden cliënten zelf ondersteuning als dit nodig is........................... 47
5
, 4.4.7 Het volgen van een budgetcursus wordt aangeboden aan bepaalde cliënten ............. 47
4.4.8 De budgetcursus wordt te weinig gegeven om goed onder de aandacht te brengen .. 47
4.4.9 De inhoud van de budgetcursus is geschikter voor cliënten in het voortraject ............. 47
4.4.10 Begeleiding van een maatje wordt aangeboden als dit nodig is ................................ 48
4.4.11 Het in budgetbeheer gaan wordt aangeboden in het voortraject ............................... 48
Hoofdstuk 5. Conclusies en aanbevelingen ................................................................................ 49
5.1 Conclusie 1: De medewerkers houden zich aan beleid omtrent opnemen contact ............ 49
5.2 Conclusie 2: Het communicatiemiddel wordt onvoldoende afgestemd op cliënten ............ 49
5.3 Conclusie 3: De cliënten worden onvoldoende geïnformeerd tijdens nazorg ..................... 50
5.4 Conclusie 4: De medewerkers houden zich niet aan beleid omtrent aanleren vaardigheden .. 50
5.5 Conclusie 5: Er worden onvoldoende financiële vaardigheden aangeleerd ....................... 50
5.6 Conclusie 6: De medewerkers houden zich niet aan beleid omtrent aanbieden nazorg .... 51
5.7 Conclusie 7: Er wordt onvoldoende aangeboden omtrent vormen nazorg ......................... 51
5.8 Beantwoording hoofdvraag ............................................................................................... 52
5.9 Aanbevelingen .................................................................................................................. 53
5.9.1 Informeer cliënten over de start- en einddatum van het nazorgtraject ......................... 53
5.9.2 Maak cliënten wegwijs in het aanbod van nazorg of verwijs ze door ........................... 53
5.9.3 Bied cliënten face to face gesprekken aan tijdens het nazorgtraject ........................... 54
5.9.4 Informeer cliënten over regelingen waar zij voor in aanmerking komen ...................... 55
5.9.5 Ontwerp een budgetcursus die geschikt is voor cliënten in het nazorgtraject .............. 55
5.10 Kritische reflectie............................................................................................................. 56
5.10.1 Rol in het onderzoek ................................................................................................. 56
5.10.2 Onderzoeksvaardigheden ......................................................................................... 57
5.10.3 Planmatig werken ..................................................................................................... 57
5.10.4 Betekenis onderzoek ontwikkeling ............................................................................ 58
5.10.5 Kwaliteit resultaten en aanbevelingen ....................................................................... 58
Bibliografie ................................................................................................................................. 60
Bijlage 1. Operationaliseringsschema’s ...................................................................................... 63
Operationaliseringsschema cliënten ....................................................................................... 63
Operationaliseringsschema medewerkers .............................................................................. 74
Bijlage 2. Dataordening interviews.............................................................................................. 84
Dataordening interviews cliënten ............................................................................................ 84
Dataordening interviews medewerkers ................................................................................. 127
Bijlage 3. Open codering interviews.......................................................................................... 174
Open codering interviews cliënten ........................................................................................ 174
Open codering interview medewerkers ................................................................................. 182
Bijlage 4. Samenvoeging, categoriseren codes, labels vanuit de interviews ............................. 193
Bijlage 5. Het vinden van onderliggende thema’s ..................................................................... 203
Bijlage 6. Transcripties interviews............................................................................................. 207
,Samenvatting
De opdrachtgever van dit onderzoek is de SED organisatie. Deze organisatie is in 2015
ontstaan door een ambtelijke samenwerking tussen de gemeenten Stede Broec, Enkhuizen
en Drechterland. In opdracht van de SED organisatie is er een onderzoek uitgevoerd naar het
nazorgtraject van de afdeling schuldhulpverlening van de gemeenten Stede Broec, Enkhuizen
en Drechterland. Het doel van nazorg is een terugval in schulden voorkomen en ervoor zorgen
dat cliënten een traject tot een goed einde brengen. Door nazorg te bieden kan preventief worden
gewerkt om recidive te voorkomen.
Op 1 juli 2012 is de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) in werking getreden.
Gemeenten hebben op grond van deze wet een wettelijke zorgplicht gekregen op het gebied
van de integrale schuldhulpverlening. De Wgs biedt een ruim kader waarbinnen gemeenten de
integrale schuldhulpverlening zelf vorm kunnen geven. Onder de integrale schuldhulpverlening
valt ook de nazorg. Binnen West-Friesland bevinden zich zeven gemeenten, waardoor de integrale
schuldhulpverlening wordt uitgevoerd. Drie van deze gemeenten zijn de gemeenten Stede Broec,
Enkhuizen en Drechterland. Sinds 2018 voeren deze gemeenten de integrale schuldhulpverlening
en dus het nazorgtraject zelf uit.
Er vindt bij de gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland regelmatig recidive plaats
na het afronden van een schuldhulpverleningstraject. Het nazorgtraject is de laatste fase van het
schuldhulpverleningstraject en de gemeenten weten niet wat de ervaringen hiermee zijn. Het doel
van dit onderzoek is dan ook inzicht bieden in wat de ervaringen zijn met het nazorgtraject van de
afdeling schuldhulpverlening van de gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland. Dit zodat
de gemeenten het nazorgtraject mogelijk beter in kunnen richten.
De onderzoeksvraag luidt op basis hiervan als volgt: ‘Wat zijn de ervaringen van medewerkers en
cliënten met het nazorgtraject van de afdeling schuldhulpverlening van de gemeenten Stede Broec,
Enkhuizen en Drechterland?’
Uit het onderzoek blijkt dat de medewerkers tijdens het nazorgtraject nog contact opnemen met de
cliënten om te vragen hoe het gaat en of er nog ergens hulp bij nodig is. Een aantal medewerkers en
cliënten hebben dit contact als onpersoonlijk ervaren, omdat het via de e-mail ging. De medewerkers
ervaren dit contact als onpersoonlijk, omdat zij geen stem kunnen horen en het vaak wat kortaf is. Zij
kunnen de situaties van cliënten hierdoor ook minder goed inschatten. De cliënten vinden persoonlijk
contact het makkelijkste communiceren en dit hebben zij gemist. Daarbij hebben een aantal cliënten
informatie gemist over de start- en einddatum van het nazorgtraject en over minimaregelingen waar
zij mogelijk voor in aanmerking konden komen. De cliënten vinden dit belangrijke informatie die niet
standaard wordt verstrekt.
Uit het onderzoek blijkt ook dat de medewerkers buiten het contactmoment om niks standaard bieden
qua ondersteuning tijdens het nazorgtraject. Ze bieden alleen ondersteuning als dit verzocht wordt of
als zij door hebben dat een cliënt hulp nodig heeft. De medewerkers vinden dat het initiatief vanuit de
cliënten moet komen. De helft van de cliënten heeft ondersteuning gemist. Zij hadden behoefte gehad
aan ondersteuning bij het zoeken van een baan, het in kaart brengen van de inkomsten en uitgaven,
het in kaart brengen van onvoorziene rekeningen, het in kaart brengen van regelingen en fondsen,
het aanpassen van het uitgavenpatroon, het sparen van geld en het besparen op bepaalde kosten.
Uit het onderzoek blijkt verder dat de medewerkers ook niks anders standaard aanbieden qua vormen
van nazorg. De medewerkers ervaren dat cliënten weinig interesse hebben in het gebruikmaken van
verschillende vormen van nazorg. De helft van de cliënten heeft het aanbod aan nazorg gemist. Zij
hadden behoefte gehad aan het voeren van gesprekken met de budgetcoach en het volgen van de
budgetcursus. Het voeren van gesprekken met de budgetcoach wordt niet standaard aangeboden,
omdat de medewerkers zelf ondersteuning bieden als dit nodig is. Het volgen van de budgetcursus
wordt niet standaard aangeboden, omdat deze niet geschikt is voor cliënten in het nazorgtraject. Er
kan geconcludeerd worden dat de nazorg minimaal is en dat er onvoldoende op wordt ingezet.
8
, De aanbevelingen die ik daarom voor de SED organisatie geformuleerd heb luiden als volgt:
1. Informeer cliënten over de start- en einddatum van het nazorgtraject
2. Maak cliënten wegwijs in het aanbod van nazorg of verwijs ze door
3. Bied cliënten face to face gesprekken aan tijdens het nazorgtraject
4. Informeer cliënten over regelingen waar zij voor in aanmerking komen
5. Ontwerp een budgetcursus die geschikt is voor cliënten in het nazorgtraject
9
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur DHGL. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
