Resume
Samenvatting Taal diagnostiek: verworven (afasie)
- Cours
- Taal: diagnostiek
- Établissement
- Thomas More Hogeschool (tmhs)
Samenvatting met alle info uit de powerpoints per hoofdstuk en hierbij de notities vanuit de les bijgevoegd
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
1 Afasiesymptomen en taalverwerking1.1 DEEL 1: Betekenis, prevalentie, incidentie en oorzaken van afasie
1.1.1 BETEKENIS
Afasie = geen spraak = Een verworven taalstoornis, veroorzaakt door een focaal hersenletsel dat ontstaat nadat de
taal verworven is
Invloed op communicatieve vermogen van mensen (Activiteiten)
Dus ook op sociaal functioneren (Participatie)
o Afasie kan leiden tot sociaal isolement
Taal kan via het gehoor (1) en visueel (2) binnen komen => eerst: komt taal wel door de zintuigen?
Dan een weg door de hersen, daar begrijpen/decoderen we de signalen
Door spraak (1) en schrift (2) gaat de taal weer naar buiten
Concrete voorbeelden:
Stoornis: moeite met leesinhoudelijk begrip
Activiteiten (beperking): moeite met het begrijpen van een bijsluiter
Participatie: zelfzorg niet meer kunnen organiseren
Stoornis: moeite met woordvinding
Activiteiten (beperking): moeite met vragen stellen in gesprek
Participatie: minimale betrokkenheid bij sociale gebeurtenissen
1.1.2 PREVALENTIE
Afasie door beroerte
Incidentie CVA België (= aantal nieuwe gevallen in specifieke periode)
o 200 tot 230 per 100.000 inwoners per jaar, ofwel
o 19.000 gevallen per jaar, of 52 gevallen per dag
In Nederland en België samen jaarlijks minimaal 20.000 mensen getroffen door afasie (1/567, 15 tot 38% na
een beroerte)
1.1.3 OORZAKEN
Beroerte (ischemisch CVA): hypoperfusie
o Door embool (afsluiting slagader/ader) of trombus (bloedprop)
Beroerte (hemorragisch CVA): hyperperfusie
o Door scheur; levensbedreigend, bloed moet vaak uit op druk te laten zakken + hersen ruimte geven
Beroerte is de meest voorkomende oorzaak van afasie
o Ischemische beroerte (80%) (hypoperfusie: geen bloed toevoer meer)
o Hemorragische beroerte (20%) (hyperperfusie: te veel aan bevloeding)
Andere oorzaken
o Trauma (op hoofd vallen, tak op hoofd…)
o Hersentumor
o Infectie
o Intoxicatie en vitaminedeficiëntie
o Degeneratieve stoornis
o Infectie/intoxicatie/vitaminedeficiëntie (hersenabces, herpes encefalitis, meningitis; orgaan/drugs,
alcohol, medicatie; B12)
o Neurodegeneratieve aandoening
, Trauma capitis (hoofdtrauma)
o Letsel aan de schedel en/of hersenweefsel
Craniocerebraal trauma
o Vb tak op hoofd, boom, stelling, dak…
Statistieken hersentumoren in België (2012)
jaarlijks ±800 nieuwe ptn met hersentumor:
o Mannen: n=453
o Vrouwen: n=352
o meest frequent: 45-80 jaar
Tumoren grote hersenen,
Tumoren kleine hersenen
Tumoren hersenstam
=> uitval treedt niet altijd meteen op, hersen passen zich opnieuw aan
Epilepsieaanval is HET teken van een tumor
Classificeert naar het weefsel waaruit ze ontwikkelen
o Meningeoom (gezwel uit van hersenvlies/menigne)
o Glioblastoom- multiforme (graad IV = heel kwaadaardig) [kwaadaardig]
o Glioom (graad I = traaggroeiender) [kwaadaardig]
Neurochirurgische operaties: elektrisch gebied stimuleren waar men wil gaan snijden => valt
taal uit (logopedist doet opdrachtjes met wakkergemaakte patiënt) => weten dat daar
spraak/taalgebied zit => niet snijden (Gevoel voor tumor)
Fasen in herstelproces
Acute fase = de eerste twee/drie weken
o Zodra patiënt medisch stabiel is kan revalidatie starten
Revalidatiefase of letselfase = tot vier/zes maanden na het ontstaan
o Fase waarin grootste herstel plaatsvindt, sterk individueel bepaald
o Klinisch anatomische correlatie is in deze fase optimaal = wat heeft het letsel nu juist veroorzaakt?
Chronische fase = na vier tot zes maanden
o Fase waarin vaardigheden worden geleerd die leiden tot betere communicatie en grotere
zelfredzaamheid
De verschillende fasen zijn niet eenduidig beschreven in de literatuur
1.2 DEEL 2: afasiesymptomen
1.2.1 SYMPTOMEN
Inleiding
Linguïstische niveaus
o Fonologie = leer van de spraakklanken (fonemen) met hun disctinctieve kenmerken die een
betekenisonderscheidende functie hebben (bv /pad/ en /bad/)
o Semantiek = Betekenisleer, hier wordt betekenis toegekend aan woorden, objecten, geuren,
gebaren, geluiden,… Deze subsystemen kunnen selectief gestoord zijn. Objecten worden
geïnterpreteerd in het subsysteem visuele semantiek en woorden in het subsysteem lexicale
semantiek
o Syntaxis = Beschrijving van de wijze waarop inhouds- en functiewoorden een grammaticale structuur
(= een zin) vormen
fonologische en/of semantische stoornissen veroorzaken problemen met inhoudswoorden
Syntactische stoornissen veroorzaken grammaticale problemen
,Woordproductie mondeling en geschreven:
Spontane taal
Benoemen
Naspreken / kopiëren
Woorden opnoemen binnen 1 categorie (dieren, letter /f/)
Luidop lezen
Schrijven op dictaat
1.2.1.1 Fonologische symptomen (symptomen op klankniveau) (zichtbaar op woordniveau)
Verspreking, slip of the tongue, Freudian slip of Spoonerisme quasi onvermijdbaar? Normaal =
“Ik haal een zak brood en choco potto euh pot choco”
Voor elke 1000 gesproken woorden, maken we één of twee fouten.
We genereren ongeveer 150 woorden/minuut, dit betekent dat een spreekfout ongeveer elke zeven
minuten in ononderbroken gesproken taal voorkomt
Elke dag maken we ongeveer tussen de 7 en 22 versprekingen
Fonologische symptomen: “Dit is een safel (tafel)”
Fonologische parafasieën, fonologische paragrafieën (schrijffouten), fonologische paralexieën (leesfouten)
o Fouten bij benoemen/luidop lezen/na spreken moeilijkheden op woorden komen = parafasie
o Conduite d’approche: doelwoord wordt bereikt: fa, le, fa-tel, tafel
o Conduite d’écart: doelwoord wordt niet bereikt: fe, fa telfa,… neen
Ook fonematische parafasieën/paragrafieën/paralexieën
Fonologisch neologisme (woord zodanig verminkt => ‘nieuw woord’)
o Koolmees mootkees = fonologisch parafasie eerder dan neologisme; we herkennen het woord
nog goed
o Herkennen we het niet; helemaal verminkt => neologisme
Fonologisch jargon (in spontane taal)
Doelwoord tafel
Fatel: transpositie (verwisselt 1 of meer klanken van plaats)
katel: substitutie (vervangt 1 of meer klanken)
afel: deletie/omissie (laat 1 of meer klanken weg)
tafsel: additie/inserties (voegt 1 of meer klanken toe)
kraspel: fonologisch neologisme (doelwoord is niet meer herkenbaar)
vb: koolmees mootkees wordt fonologische parafasie door traspositie van m en k en substitutie door t
neologistisch jargon = overvloed aan neologisme: spontane spreken wordt gekenmerkt door woorden waarvan we
de originele vorm of betekenis niet kennen (ww en functiewo zijn wel bewaard, vooral inhoudswo meer getroffen)
fonologisch jargon = overvloed aan fonologische parafasieën: minder woorden hardnekkig getroffen
vb uit de les van filmpjes; benoemen, naspreken, luidop lezen van woorden: ZIE OC
Tandenborstel
o herstart maar correcte respons
Trechter: trecher
o fonologische parafasie, ommissie
Gitarist: giratist, girati, gi-ta-rist
o Fonologische paralexie, conduite d’approche, transpositiefout
Tabak: mata, ma, tapka,tabak
o Fonologische parafasie/neologisme, conduite d’approche, substituties/omissies/transpositie
Individu: indi-divididi, individi
o Fonologische parafasie, conduite d’écart, substitutie /u/, additie of herhaling syllaben
Neushoorn/rhinoceros: noorshorn, rinoferos
, o Fonologische parafasie, conduite d’écart, substitutie/additie
Auto: oochwan, oochtorp: Fonologisch neologisme
1.2.1.2 Lexicale symptomen (symptomen op woordniveau)
1. Problemen met het oproepen van de woordvorm
Productieve anomie: kan het concept verwoorden maar het doelwoord niet oproepen (het ligt op
het puntje van mijn tong!), de eerste letter geven helpt (fonologisch cuen)
Selectieve anomie: kan het concept verwoorden maar het doelwoord niet oproepen (het ligt op het
puntje van mijn tong!), de eerste letter geven, helpt niet! Hij kan wel het juiste woord selecteren uit
een reeks van woorden
Vb afbeelding koolmees: “nee geen idee”/ “vogeltje, klein, geen mus”
Circumlocuties: niet op het woord komen, maar het concept is wel goed bewaard/ de beschrijving; koolmees
Respons: Vogeltje, het is klein, het is geen mus maar…, een zwart hoofdje, het zit bij ons in de tuin
2. Problemen met het koppelen van het concept aan het woord
Semantische anomie: kan het concept niet verwoorden en het doelwoord niet oproepen. Dit
betekent dat de betekenis van een woord niet omschreven kan worden want het woord roept de
betekenis niet op. Hierdoor kan het woord ook vaak niet begrepen worden.
Semantische parafasie (verbaal): doelwoord wordt vervangen door een betekenisverwant woord
(bv stoel wordt tafel)
Cohyponiem: vervanging door een betekenisverwant woord (bv tafel wordt stoel, keuken,
bad)
Hyponiem: vervanging door een woord waarvan de betekenis gedekt wordt door het
doelwoord (bv meubel wordt tafel, stoel…)
Hyperoniem: vervanging door een woord met een ruimere betekenis (bv: tafel wordt
meubel)
Irrelevante of ongerelateerde (semantische) parafasie (verbaal): er is geen relatie tussen het
doelwoord en het vervangen doelwoord (bv kerk wordt kop)
Semantische neologisme: tafel pootmeubel => 2x neologisme: semantisch neologisme ≠ fonologisch neologisme
Trompet viool = semantische verwante parafasie; cohyponiem
Semantisch jargon en empty speech
Semantisch jargon (overvloed aan semantische parafasieën)
Bv: ‘Wat doe je overdag?’ ‘Ja, dat doen ik wel, zoals met drogen en fietsen enne … zo met mooi weer hier op
de dek … enne hoe ik … nou ik ken het mooiste uit, ik euh speel ‘t me raak met gaas en ik speel ‘t me raak’
Empty speech (inhoudelijk lege taal)
Bv: ik doe dat enkele uren per week, zoals ik een week bekijk, enkele uren zijn dat zonder de indeling in
dagen te bekijken
Oefening:
Acordeon viool: semantische verwante parafrasie
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur MVandev. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
80467 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans