Facilitair management S4
Deel 1: wegwijs in de cateringwereld
Inleiding
Profitsector = winstsector (broodje kopen, koffie afhalen,…)
Non profitsector = geen winst
Primaire processen = core business = de processen die rechtstreeks verband houden met het vervullen van doelen
van de onderneming. Het primair proces heeft nood aan ondersteuning, wat gebeurd door dienstverlening die
rechtstreeks samenhangt met de productie zoals onderhoud, planning, controle,… Een van de functies is het
beschikbaar stellen van ondersteunende voorzieningen (facilitaties) om de primaire activiteit te realiseren.
Primair doel (core business) Verzorgen van patiënten
Facilitaties Voedselorganisatie, schoonmaak, technische diensten,…
Vraag tijdens de les: maakt voeding (catering) deel uit van de core business in een ziekenhuis?
→ JA, voeding speelt een belangrijke rol tijdens het verblijf in een ziekenhuis. Er moet op maat van de patiënt worden
gewerkt in geval van aandoeningen of problemen, ook voeding moet afgestemd worden.
1.Omschrijving ‘Facility management’
Facilitair management = De 'vergemakkelijking' van het geheel van alle diensten en voorzieningen met betrekking
tot een bepaalde activiteit.
➢ Het beschikbaar stellen en houden van diensten/voorzieningen om primaire activiteiten te realiseren
➢ De levenskwaliteit van de werkomgeving van de gebruiker van de dienst verbeteren
➢ Streven naar toegevoegde waarden aan organisaties
➢ Mensen ondersteunen
➢ …
Toegevoegde waarden = jezelf als dienstverlener
onderscheiden van andere dienstverleners, iets toevoegen.
2.Samenspel van fysieke condities
FM = samenspel van fysieke condities die ervoor zorgen dat
een organisatie de werkzaamheden kan uitvoeren.
3 grote groepen: huisvestiging, services, middelen
→ Huisvestiging (accommodation) = gebouwen en de hieraan verbonden diensten zoals terreinen,
financiering, huur, verzekering,…
→ Services = voorzieningen verbonden aan het gebruik van de huisvestiging en haar onderhoud zoals energie
en technische onderhoud, schoonmaak, receptie,..
→ Middelen (equipments) = middelen die nodig zijn om de werkzaamheden goed uit te voeren zoals
apparatuur, meubilair, voorzieningen voor data- en telecommunicatie
De restauratieve en logistieke voorzieningen zijn zoals iedere producerende organisatie gekenmerkt door een
productieproces en een managementproces
3.Het productieproces: een algemeen overzicht
3.1.Het productieproces in de voedingsdienst
Het productieproces omvat een cirkel van steeds repetitieve activiteiten, die nodig zijn om het werk te organiseren,
gaande van inkoop en (voor)bereiding van de grondstoffen tot de distributie van de maaltijd.
, → Levering en ontvangst (systematisch, registreren, niet OK = weigeren)
→ Voorbereiding (vers of convenience, vacuüm,.. – uitpakken in gastronoombakken)
→ Bereiding (zones, reinigen, wassen, koud/warm)
→ Transport (hygiëne, chauffeur, temperatuur, wagen, verpakkingsmaterialen)
1 Bakpan, braadpan
2 Kookpot met een koelsysteem en een termometer, dubbelwandig met water tussen de wanden
dat opgewarmd/ gekoeld kan worden
3 Stoom/bakoven, combisteamer
4 Trailer met gastronoombakken
5 Vacueermachine
6 Snelkoeler
Logistiek management = alle benodigdheden op tijd en in gebruiksklare toestand op de juiste plaats aanwezig
hebben
Een goede werkvoorbereiding of ‘mise en place’ voorkomt werkonderbrekingen en verhoogt de productiviteit van
het personeel. Een goede werkvoorbereiding of mise en place vraagt een degelijke M.I.S. (= menu item sheet) en
een goede werkplanning (uurroosters).
Een volledige procesbeschrijving van het voeding- en drankgebeuren vind je terug in de autocontrolegids voor de
sector van grootkeukens en verzorgingsinstellingen.
• Processtap 1: Aankoop van goederen • Processtap 11: Regeneratie
• Processtap 2: Ontvangst goederen • Processtap 12: Distributie
• Processtap 3: Goederenopslag, neutraal • Processtap 13: Distributie via automaten
• Processtap 4: Goederenopslag, gekoeld • Processtap 14: Restverwerking
• Processtap 5: Voorbereiding • Processtap 15: Afruim en afwas
• Processtap 6: Koude bereiding • Processtap 16: Pottenwas
• Processtap 7: Warme bereiding • Processtap 17: Schoonmaak, onderhoud en desinfectie
• Processtap 8: Koelen • Processtap 18: Afvalbehandeling
• Processtap 9: Koude opslag in de koude lijn • Processtap 19: Intern transport
• Processtap 10: Portionering • Processtap 20: Extern transport
,3.2.Het keukenteam
Keukenbrigade = geheel van personeel dat in de keuken werkt
4.Het managementproces: een logische aaneenschakeling van verschillende stappen
Managementproces = een proces, een logische aaneenschakeling van activiteiten dat men kan analyseren en
beheersen
4.1.De managementcyclus
→ 4.1.1. Plannen
Plannen is het vooruit denken om zo doelen te bereiken. Plannen gebeurd door informatie uit het verleden te
gebruiken. (bv. hoeveel personen lusten er vis, hoeveel mensen eten het niet op? Welke menu ga je maken? Wat
eten de mensen niet/ wel graag?)
→ 4.1.2. Organiseren
Medewerkers aan het werk zetten en houden. Bekijken of je bepaalde onderdelen kan automatiseren en
samenwerken met andere managers. Bij organiseren is het belangrijk om een juist tempo en volgorde te hanteren.
→ 4.1.3. Leidinggeven
Onder andere het inwerken van nieuwe medewerkers, voortgang controleren en bijsturen is van belang. Je kan
hierbij op 2 manieren tewerk gaan:
• Focus op taken en doelstellingen = kijken of mensen hun werk goed doen
o Taakgericht
• Focus leggen op de mensen zelf = iemand begeleiden en motiveren zodat ze de beste resultaten leveren
o Mensgericht
Enkele taken: aannemen, ontslaan, inwerken, begeleiden, trainen en opleiden, beoordelen, overleggen,..
→ 4.1.4 Controleren
Kijken of werkzaamheden zijn uitgevoerd volgens afspraken en procedures (kwaliteit en tijdigheid) en bijsturen
indien nodig.
4.2 Managementniveaus
Management = het besturen, het doelgericht beïnvloeden van een organisatie en van de interne en externe
processen. Het gaat onder andere over leidinggeven, besturen en doelgericht werken. Er moeten dingen beslist
worden en doelen moeten gerealiseerd worden.
Strategisch management Het managen (besturen) van die aspecten die voor het voortbestaan van de organisatie
cruciaal zijn, het is gericht op de omgeving
o topmanagement – direct, raad van beheer
o taak = strategische, LT beslissingen en organisatorische voorzieningen
o BV: VVV
Tactisch management Het geheel van organiserende en structurerende taken, het is het structureel besturen van
het systeem. Het is het organisatorisch management. Er is een verband tussen structuur en
organisatie
o middel management – operationeel management = organisatorisch
o taak = operationele verantwoordelijkheid, plannen, motiveren en werk opleveren
o BV: BW, keukenbrigade
Operationeel management Het geheel van besturende taken dat zorgt voor een goed verloop
o uitvoerende medewerkers – operationeel personeel
o taak = besturen, taken uitvoeren, ..
o BV: keukenbrigade, BW
, 4.3 Beslissingsniveaus
Strategische beslissingen lopen over een langere periode en vormen het centrale uitgangspunt voor
deelbeslissingen die op kortere termijn genomen moeten worden. Ze zijn vaak éénmalig zoals grote investeringen,
het sluiten van een vestiging, het renoveren van de keuken,...
Financiële effecten van strategische beslissingen worden vastgelegd in een begroting.
Tactische of organisatorische beslissingen zijn een vertaling of concretisering van de strategische beslissingen, zoals
de reorganisatie van de organisatiestructuur met een inkrimping van het personeelsbestand tot gevolg.
Operationele beslissingen (laagste beslissingsniveau) dienen tot het uitvoeren van een tactiek, die op haar beurt
weer uit een strategie voortkomt. Het gaat over de dagelijkse regeling van de uitvoering in de organisatie. Het gaat
over herhalende uitvoeringsproblemen, die in zekere mate een routine zijn, zoals de aanpassing van het dagmenu
omwille van het feit dat bepaalde bestelde grondstoffen die dag niet of foutief werden geleverd. Deze beslissingen
worden gemaakt in korte perioden van enkele uren tot enkele maanden.
4.4 Takenpakket
Topmanagement (-leiding) = inhoud geven aan de relatie tussen organisatie en omgeving zodat dat het
voortbestaan van de organisatie zo goed mogelijk wordt verzekerd door o.a. strategische beslissingen en de nodige
organisatorische voorzieningen en maatregelen te treffen die de uitvoering van de genomen beslissing mogelijk
maken. (van waar komen de centen?)
Middenmanagement = uitvoerende taken ‘naar boven’ en leidinggevende taken ‘naar beneden’ halen. Hiertoe
behoort:
o Het hoofd van een afdeling: zorgen voor de plannen, doelstellingen van de topleiding die vertaald worden
naar het uitvoerend personeel
o Het middenkader: geeft leiding aan de uitvoerende werkzaamheden. Het gaat om de werkzaamheden van
andere mensen te organiseren, hen te motiveren en de werkzaamheden te doen uitvoeren.
Uitvoerende medewerkers vormen samen één team, namelijk de keukenbrigade. De taakverdeling en de wijze van
leidinggeven zijn in hoge mate bepalend voor de inzet en de motivatie van de uitvoerende medewerkers.
+ ZIE BIJLAGEN EN TAAK
✓ Leiders en managers
✓ Beheersmix van een manager
✓ Managen is altijd een beetje theater spelen
5. Praktijkvoorbeeld
Het departement Facilitaire diensten levert op een klantgerichte, proactieve, geïntegreerde, flexibel aanpasbare en
efficiënte manier hoogstaande diensten op het vlak van facilitaire dienstverlening en logistiek, zodat het ziekenhuis
zich kan toeleggen op zijn kernactiviteiten.
De dienst Facilitaire dienstverlening verzorgt alle ondersteunende, facilitaire processen zoals:
• De cateringactiviteiten: patiëntenmaaltijden bereiden en verdelen, het personeels- en bezoekersrestaurant
uitbaten, de gastendienst organiseren, de cafetaria's en shops uitbaten en de vendingautomaten beheren.
• Alle schoonmaakactiviteiten in klinische en niet-klinische gebouwen.
• Arbeidskledij en linnen aanschaffen, wassen, beheren en verdelen.
• Transport van goederen en patiënten