Resume
Samenvatting Mediarecht (UA_1100PSWMRE) (20/20 gehaald)
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
Samenvatting van de slides, aangevuld met eigen notities, van het vak Mediarecht gegeven door Elke Cloots
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Samenvatting Mediarecht 2021-2022Les 1: Mediarecht, vrijheid van meningsuiting en
mediavrijheid
Mediarecht = geheel van regels en beginselen die van toepassing zijn op het fenomeen ‘media’ in de
ruimste zin van het woord
gaat dus om
- oude media: vb. theater, krant, radio en tv
nog steeds grote rol in verspreiding van boodschappen, zeker bij grote gebeurtenissen
- nieuwe media: vb. interne en sociale media
- verspreiders van boodschappen = media in technische zin
dienstverleners (vb. Telenet en Proximus) en netwerkoperatoren (vb. FB en Instagram)
- makers van boodschappen = ‘content providers’
vb. productiehuizen, journalisten
convergentie = maker van boodschap is ook verspreider ervan (vb. Telenet: SBS & De Vijver)
regels in grondwet zijn gemaakt voor ‘oude’ media, dus men moet nu kiezen of men deze gaat
herschrijven of evolutief zal interpreteren
3 redenen voor complexiteit van mediarecht
1. Continu nieuwe uitdagingen en ontwikkelingen
a. Liberalisering van markt zorgt voor meer spelers, meer concurrentie en meer conflicten
b. Technologische ontwikkelingen (vb. reclame doorspoelen, gegevensverzameling…)
vroeger enkel de BRT, nu ook commerciële zenders, streamingdiensten, uitgesteld kijken…
voorbeelden van conflicten die hierdoor ontstonden
o Telenet vs. DPG Media bij oprichting van Streamz
o Data van publiek worden verzameld en doorverkocht, gebruikt als betaalmiddel
o Mogelijkheid tot doorspoelen van reclame vormt probleem voor commerciële zenders
die reclame-inkomsten nodig hebben om te kunnen werken
2. Conflicterende belangen
vrijheid van meningsuiting is dé belangrijkste pijler, hét basisprincipe van mediarecht
MAAR uitoefening van dit recht kan grondrechten van anderen schaden (vb. privacy,
gelijkheid, kinderrechten, eerlijk proces…)
steeds nagaan welk recht primeert en vraag stellen of het volgens het recht verboden is om
bepaalde uitspraak te doen
3. Regels van verschillende overheden
a. Vlaanderen: Mediadecreet
b. België: bescherming van persoonsgegevens, auteursrechten…
c. EU: vrije concurrentie, vrijheid van verkeer, bescherming van persoonsgegevens
d. WHO: auteursrechten
dienen om eerlijk speelveld te creëren en burgers te beschermen, maar kunnen soms ook
tegenstrijdig zijn en voor verwarring/onduidelijkheid zorgen
Actuele voorvallen waar mediarecht aan te pas komt
- Mark Zuckerbergh bij Europees Parlement i.v.m. data protection (Cambridge Analytica)
- Donald Trump – verspreiding van fake news
- Peter Van de Veire, Sean Dhondt en Stan Van Samang – Eveline, verspreiding van beelden
1
,Samenvatting Mediarecht 2021-2022
- Jef Hoeyberghs, Schild & Vrienden – vrouwonvriendelijke en racistische uitspraken
Vrijheid van meningsuiting = principe van totale vrijheid om te zeggen, schrijven, publiceren… wat je
wil, tenzij uitdrukkelijk verboden
↔ in dictatuur: meningsuiting is verboden tenzij expliciet toegelaten
Mediarecht waakt over de grenzen van vrijheid van meningsuiting, vrijheid is niet absoluut
- Vrijheid van anderen
privacy, gelijkheid, kinderrechten… d.m.v. wetgeving inzake laster en eerroof, hate speech…
- Algemeen belang
pluralisme, eerlijke concurrentie… d.m.v. o.a. Vlaams Mediadecreet
Bronnen
1. First Amendment of the US Constitution (= Amerikaanse grondwet)
het Congress mag vrijheid van meningsuiting en persvrijheid niet beperken
al sinds 18e eeuw zeer grote bescherming in VS
2. Belgische grondwet
a. Art. 19: vrijheid van meningsuiting (algemene bepaling)
b. Art. 25: persvrijheid (meer specifieke bepaling)
verbod op censuur + cascadeaansprakelijkheid (zie verder)
c. Art. 150: volksjury bij Hof van Assisen is bevoegd voor drukpersmisdrijven en persdelicten
rechters zouden mogelijk te veel meegaan met de machthebbers en de media
3. Art. 10 EVRM (Raad van Europa)
ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting = vrijheid een mening te koesteren en
vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te verstrekken
brengt plichten en verantwoordelijkheden met zich mee en kan dus worden onderworpen
aan formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties die bij wet voorzien zijn in kader
van het algemeen belang (openbare veiligheid, bescherming van goede naam en zeden…)
gaat verder dan eerste amendement uit VS
hier wel beperkingen mogelijk, meer nuancering door ervaringen met wereldoorlogen
Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) ziet toe op naleving
4. Art. 19 BUPO (VN)
maakt onderscheid tussen
a. recht een mening te koesteren
b. recht op vrijheid van meningsuiting = vrijheid inlichtingen en denkbeelden van welke aard
ook op te sporen, te ontvangen en door te geven)
aan uitoefening hiervan zijn bijzondere plichten en verantwoordelijkheden verbonden
en kan dus bij wet aan beperkingen gebonden worden in belang van rechten/goede
naam van anderen en in belang van nationale veiligheid of ter bescherming van
openbare orde, volksgezondheid of goede zeden
5. EU-handvest (EU)
a. Art. 10 – De vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst
b. Art. 11 – De vrijheid van meningsuiting en van informatie
c. Art. 52 – Reikwijdte en uitlegging van de gewaarborgde rechten en beginselen
2
, Samenvatting Mediarecht 2021-2022
beperkingen zitten vervat in apart artikel, bij EVRM en BUPO zit dit in zelfde bepaling vervat
Hof van Justitie ziet toe op naleving van alle Europese regels
Grondslagen = redenen waarom we vrijheid van meningsuiting (VMU) beschermen
1. Instrumentele grondslagen = gunstige gevolgen van VMU
a. Individuele zelfontplooiing
mens kan zich maar volledig ontplooien als het gedachten kan wisselen met anderen
b. Democratie (persvrijheid!)
c. Waarheid
‘komt pas echt bovendrijven als iedereen zich vrij kan en mag uitdrukken’
free marketplace of ideas = ‘valse ideeën zullen verdrongen worden’
in België (nog?) geen wet die onware info of desinformatie verbiedt in het algemeen
wel al specifieke wetten
i. Negationismewet (= ontkennen van Holocaust is verboden)
ii. Laster en eerroof (art. 442 Sw.)
iii. Valsheid in geschriften
iv. Valse getuigenis of meineed
belangrijke arrest: EHRM Handyside - ‘the little red school book’ (~ zelfontplooiing)
boekje waarin 2 Deense leraren jongeren aanmoedigden bepaalde maatschappelijke
normen in vraag te stellen, ging ook over seks, alcohol, roken, drugs…
sommigen vonden dat goede zeden hierdoor werden aangetast waardoor boekje
niet overal mocht worden uitgegeven
Handyside (uitgever) stapte eerst naar nationale rechter en vervolgens naar EHRM
EHRM oordeelde dat goede zeden primeren op VMU en dat landen uitgave van
het boekje dus wel mochten verbieden
2. Deontologische grondslagen = VMU is waardevol op zichzelf
VMU is geen middel, maar doel op zich en vormt de kern van een rechtvaardige samenleving
overheid moet burgers behandelen als autonome en rationele wezens met respect voor hun
menselijke waardigheid
Toepassingsgebied = zaken die beschermd worden door VMU
heel ruim en daardoor dus ook snel sprake van een beperking op VMU
- inhoudelijk: alle mogelijke categorieën van informatie en ideeën
vb. politiek, artistiek, historisch, commercieel…
VMU geldt dus niet alleen voor info en ideeën die gunstig worden onthaald of als onschuldig
en onverschillig worden beschouwd, geldt ook voor info en ideeën die anderen kunnen
schokken, verontrusten of kwetsen
EHRM Lingens t. Oostenrijk
Lingens had bondskanselier onwaardig, immoreel genoemd omdat hij steun had betuigd
aan voormalige SS’ers, bondskanselier stapte naar rechtbank voor laster en eerroof
journalist werd in Oostenrijk veroordeeld, maar EHRM oordeelde nadien dat hiermee
VMU geschonden was aangezien pers waakhond is van democratie + waarheid van
waardeoordelen niet bewezen kan worden
politieke opinie en persvrijheid worden bijzonder beschermd omwille van democratie,
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur maitedeleebeeck. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
80467 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans