Personen- en familierecht
Hoofdstuk 1: De natuurlijke persoon.
Natuurlijke persoon
= Een persoon van vlees en bloed die zelfstandig verplichtingen heeft en kan aangaan.
Rechtspersoon
= Een onderneming die ook zelfstandige verplichtingen aan kan gaan.
1 Staat.
Staat van een persoon
= Verschillende hoedanigheden die de rechtstoestand bepalen van een persoon. Je hebt een
juridische persoonlijkheid vanaf je geboorte, en die zorgt voor je hoedanigheden.
Hoe verkrijg je een staat?
Rechtsfeiten
Bv. Je wordt 18, dus meerderjarig.
Rechtshandelingen
Bv. Je huwt, je bent wettelijk samenwonend.
Gerechtelijke uitspraken
Bv. Je kan onder bewind staan van een rechter.
Wet
Je staat heb je vanaf je geboorte.
Een staat is evolutief, het verandert doorheen je leven. Ook de elementen van de staat zijn
evolutief, hoedanigheden kunnen belangrijker of minder belangrijk worden.
Bv. Vroeger was het geslacht bepalend voor je staat, nu niet meer.
Staat komt vanuit de openbare orde. Je hoedanigheden zijn buiten de handel, je kan ze dus niet
verkopen. De wijzigingen gebeuren enkel volgens de wet.
Je moet rekening houden met de publiciteit
De databank houdt alles bij, zodat de staat van een persoon geweten is. Derden hebben er ook
belang aan.
Bv. Een L-teken aan de auto, zo weten derden dat je nog maar aan het leren bent.
2 Bestaan van personen.
Begin van een bestaan is bij de geboorte.
De geboorte moet worden aangegeven zodat de overheid en derden er van op de hoogte zijn.
Uitzondering, een ongeboren vrucht.
Dit gebeurt alleen als het gevolgen heeft voor derden en als het kind levend wordt geboren.
Wettelijk tijdvak van verwekking. Een kind wordt volgend de wet tussen de 300 en 180 dagen voor de
geboorte verwekt. Als de vader voor deze periode overleden is, kan hij niet als de vader worden
gezien.
Het einde van het bestaan van een persoon is de dood.
Aangifte is belangrijk bij de akte van burgerlijke stand. Dat is in belang van familieleden en
erfgenamen.
,Situaties wanneer het niet zeker is als de persoon nog leeft of niet.
Art 112. Alle belanghebbenden kunnen na drie maanden naar de vrederechter stappen om
een vermoeden van afwezigheid aan te vragen. De vrederechter gaat een gerechtelijk
bewindvoerder aanduiden die over de goederen van de persoon gaat beschikken.
o Als de persoon dit ziet en hij leeft nog, kan hij een derde verzet aantekenen om te
tonen dat hij nog in leven is.
Art 118. Wanneer er vijf jaar verlopen is kan de verklaring van afwezigheid vastgesteld
worden, dat is het juridisch overlijden in de familierechtbank. Als je na zeven jaar niets meer
van de persoon hebt gehoord, kan het door de familierechtbank als juridisch overlijden
vastgesteld worden. Het heeft dan alle gevolgen van een overlijden.
Art 126. Wanneer het overlijden zeker is, maar er is geen lichaam om aan te tonen. De
familierechtbank en elke belanghebbende of procureur des konings verklaring van overlijden
aanvragen.
Bv. Crash van vliegtuig, natuurrampen,…
3 Naam.
3.1 Voornaam.
Functie van de naam is dat hij een minimale identificatie kan toelaten.
Naar de overheid toe, voor de rechtstoestand te bepalen.
Om deel te nemen aan het rechtsverkeer en verbanden te leggen.
De voornaam is volledig de keuze van de ouders, maar ze mogen er geen schade of verwarring mee
veroorzaken. Een handelsnaam is een naam van een bedrijf en is een handelsnaam, je kan het
verkopen. Namen van natuurlijke personen kunnen niet verhandeld worden, het is van openbare orde.
Je kan je naam alleen wijzigen in de voorziene omstandigheden die volgends de wet worden
opgesomd. Valse naamdracht is een misdrijf en kan worden bestraft. Namen zijn dus ook vatbaar voor
absolute nietigheid.
3.2 Familienaam.
De familienaam zorgt ervoor dat families van elkaar onderscheiden kunnen worden en hangt nauw
samen met de afstamming van de persoon. Sinds 2014 kunnen ouders kiezen of ze de achternaam
van de vader of moeder krijgen, of een dubbele. Bij onenigheid krijgen ze een dubbele achternaam in
alfabetische volgorde.
De keuze van de achternaam is onherroepelijk en geldt voor alle komende kinderen van het gezin.
Bij geadopteerde kinderen geldt hetzelfde principe, tenzij het kind door één persoon wordt
geadopteerd.
Bij een gelijktijdige adoptie kunnen de ouders voor een samengestelde naam kiezen, waarin
de oorspronkelijke naam van het kind opgenomen is.
Bij een adoptie van een meerderjarig kind, is er de mogelijkheid om zijn gewone familienaam
te behouden.
Een gehuwde vrouw behoudt haar eigen familienaam, tenzij ze met toestemming van haar
man zijn familienaam gebruikt.
3.3 Naamsverbetering en naamsverandering.
Naamsverbetering
= Het is een recht die men afdwingen. Je hebt het recht om de materiële vergissing van naam recht te
zetten. Het is op eigen initiatief via de openbare orde.
Naamsverandering
= Het is een gunst en kan dus worden gewijzigd.
Naam
o Aanvragen bij minister van Justitie.
o De voorwaarde is dat het moet steunen op ernstige redenen, en het mag geen
aanleiding geven tot verwarring of schade aan derden.
o De gevolgen zijn beperkt tot de persoon zelf en de kinderen van die persoon.
, Voornaam
o Aanvragen bij ambtenaar van de Burgerlijke stand.
o De voorwaarden zijn dat het geen aanleiding mag geven tot verwarring en niet mag
schaden.
o De akte van voornaamswijziging komt er maximum na drie maanden.
4 Woonplaats.
Voor een vlot rechtsverkeer is een woonplaats en een verblijfplaats nodig.
Woonplaats is een juridisch middel olm te bepalen waar de persoon bereikbaar is en waaraan
men juridische gevolgen kan koppelen. Soms is er een woonplaatskeuze of bijzondere
woonplaats.
o Het is je hoofdverblijf en je moet bereikbaar zijn voor het rechtsverkeer.
o Het is een samenvloeiing van burgerlijke belangen.
Verblijfplaats
o Plaats waar je voor een bepaalde duur verblijft, zoals een kot of een huisje aan zee.
o Het mag geen toeval zijn en je mag niet de intentie hebben om er je belangen aan te
hechten.
o Wordt meer en meer gebruikt als aanknopingspunt.
De wettelijke woonplaats
Bv. Van een magistraat. Het is de verplichte woonplaats en de wet gaat daar uitdrukkelijk zelf
bepalen waar men woont.
In specifieke gevallen, ad hoc, kan je een woonplaats kiezen. Dus dat op een bepaalde plaats
verbintenissen mogen worden uitgevoerd ook al woont men daar niet.
Echtelijke verblijfplaats
= De woonplaats die overeenstemt met de administratieve situatie, waar alle formaliteiten en
juridische gevolgen gedragen worden.
5. Nationaliteit.
Nationaliteit
= Een juridische band tussen een persoon en de staat, waarbij de persoon op volkomen wijze de
politieke en burgerlijke rechten in het rechtssysteem van die staat geniet.
Vreemdeling
= Een persoon die in een staatsterritorium verblijft zonder de nationaliteit van de staat te bezitten. Ze
genieten van minder politieke rechten dan de staatsburgers. Ze kunnen in principe ook geen
openbare of militaire ambten uitvoeren. Vreemdelingen kunnen uit het land gezet worden of naar
hun eigen land worden teruggestuurd, maar nooit op basis van vrije meningsuiting of vreedzame
vergadering en vereniging.
Vreemdeling gemachtigd tot vestiging
Deze vreemdelingen genieten van alle burgerlijke rechten. Burgers van de EU hebben dit niet `
nodig, want er is vrij verkeer van personen binnen de staten van de EU. De andere vreemdelingen
die dit niet hebben, kunnen verplicht worden tot borgstelling als ze een vordering instellen voor de
Belgische rechtbank.
Soorten verwerving van nationaliteit
Toekenning
= Je verwerft je nationaliteit door een feit, zoals een geboorte, of door een onrechtstreeks
gevolg van een rechtshandeling, zoals een adoptie. Het kan alleen bij minderjarigen.
Verkrijging
= Het gevolg van rechtshandelingen en procedures speciaal om de nationaliteit te verwerven,
zoals naturalisatie. Voor meerderjarigen is enkel verkrijging mogelijk. Je moet vooraf een
aantoonbare integratie hebben en over een onbeperkt verblijfsrecht beschikken.