Volwaardige samenvatting; Zowel van het vak 'Burgerlijke Procesrecht' als van het vak 'Publiek Procesrecht' - Slides aantekeningen, notities en voorbeelden.
PROCESRECHT
Prof. dr. Piet Taelman – Prof. dr. Sabien Lust
Inhoudsopgave
dEEL 1: INLEIDING....................................................................................................................................................... 5
ALGEMEEN............................................................................................................................................................... 5
Vertrouwen in justitie?............................................................................................................................................ 6
Vertrouwen in justitie? Belangrijkste pijnpunten..................................................................................................... 7
Vertrouwen in justitie? Beroep op overheidsrechter............................................................................................... 7
Budget Justitie........................................................................................................................................................ 8
Hertekening van het gerechtelijk landschap......................................................................................................... 10
1 april 2014 – Een nieuw gerechtelijk landschap.................................................................................................. 10
Organigram hoven en rechtbanken...................................................................................................................... 12
Werklastmeting..................................................................................................................................................... 12
Potpourri en de civiele rechtspleging.................................................................................................................... 13
Potpourri – impact op de civiele rechtspleging..................................................................................................... 13
Digitalisering......................................................................................................................................................... 14
Elektronische procesvoering................................................................................................................................ 15
Sociaal statuut – Feminisering............................................................................................................................. 16
HOOFDSTUK I: AARD & FUNCTIE VAN HET BURGERLIJK PROCESRECHT........................................................17
rechterlijke macht..................................................................................................................................................... 17
alternatieven voor de overheidsrechter.................................................................................................................... 18
hoofdstuk ii. Bronnen................................................................................................................................................... 19
Grondwet:................................................................................................................................................................ 19
Gerechtelijk wetboek:............................................................................................................................................... 19
Bijzondere wetgeving:.............................................................................................................................................. 20
Rechtspraak:............................................................................................................................................................ 20
RECHTSLEER: (doctrine)........................................................................................................................................ 20
Internationaal & supranationaal recht:..................................................................................................................... 20
Gebruiken:............................................................................................................................................................... 20
ALGEMENE BEGINSELEN BEHOORLIJKE PROCESVOERING (of rechtsbedeling):...........................................20
HOOFDSTUK V: ALGEMENE BEGINSELEN BEHOORLIJKE PROCESVOERING..................................................21
Toegang tot de rechter:............................................................................................................................................ 21
Hoor en wederhoor – Recht van verdediging: (= een fundamenteel beginsel)........................................................21
Onpartijdigheid en onafhankelijkheid:...................................................................................................................... 21
Motiveringsverplichting:........................................................................................................................................... 22
Beschikkingsbeginsel – Partijautonomie:................................................................................................................. 23
1
,PROCESRECHT
Prof. dr. Piet Taelman – Prof. dr. Sabien Lust
HOOFDSTUK III. karaktertrekken............................................................................................................................... 26
rechtsvindingsmethodes.......................................................................................................................................... 26
HOOFDSTUK Iv: Toepassingsgebied......................................................................................................................... 26
Personeel toepassingsgebied.................................................................................................................................. 26
Materieel toepassingsgebied................................................................................................................................... 27
Temporeel toepassingsgebied................................................................................................................................. 27
hoofdstuk vi: Procesrechtsmisbruik............................................................................................................................. 29
De partij................................................................................................................................................................... 30
Basisbegrippen..................................................................................................................................................... 30
schema – drie niveau’s......................................................................................................................................... 31
Actoren in het geding........................................................................................................................................... 31
Belang (art. 17-18)............................................................................................................................................... 31
Hoedanigheid....................................................................................................................................................... 32
Bekwaamheid....................................................................................................................................................... 32
Het geding............................................................................................................................................................... 32
Schematisch overzicht burgerlijk geding.............................................................................................................. 32
Werking van een gerechtelijke uitspraak..................................................................................................................... 41
Inter partes............................................................................................................................................................... 41
T.a.v. derden............................................................................................................................................................ 43
Gezag van gewijsde – art. 23 Ger.W....................................................................................................................... 44
Tussengeschillen (incidenten)..................................................................................................................................... 45
Tussengeschillen m.b.t. de eis............................................................................................................................. 46
Tussengeschillen m.b.t. de partijen...................................................................................................................... 47
Tussengeschillen i.v.m. de loop van het geding................................................................................................... 48
Gerechtskosten........................................................................................................................................................ 48
rechtplegingsvergoeding...................................................................................................................................... 48
Bevoegdheid............................................................................................................................................................... 50
Materiële bevoegdheid............................................................................................................................................. 50
Territoriale bevoegdheid.......................................................................................................................................... 51
Bevoegdheidsverdeling............................................................................................................................................ 51
Materiële bevoegdheid & incidenten.................................................................................................................... 51
Materiële bevoegdheden & tussenvordering........................................................................................................ 52
Territoriale bevoegdheid.......................................................................................................................................... 52
Bevoegdheidsincidenten in 1ste aanleg..................................................................................................................... 52
Procedure voor arrondissementsrechtbank.......................................................................................................... 53
Bevoegdheidsincidenten in hoger beroep................................................................................................................ 53
2
,PROCESRECHT
Prof. dr. Piet Taelman – Prof. dr. Sabien Lust
Appellabiliteit van een vonnis over de bevoegdheid.............................................................................................53
Afwikkeling bevoegdheidsincident........................................................................................................................ 53
Incidenten binnen de schoot van een rechtscollege............................................................................................. 54
Sancties....................................................................................................................................................................... 54
nietigheidsleer.......................................................................................................................................................... 54
Termijnen................................................................................................................................................................. 56
sanctionering............................................................................................................................................................ 57
uitlegging, verbetering, herstel................................................................................................................................. 57
spoedprocedures......................................................................................................................................................... 58
kort geding............................................................................................................................................................... 58
spoed................................................................................................................................................................... 58
uitspraak bij voorraad........................................................................................................................................... 58
niet onttrokken aan de rm..................................................................................................................................... 58
Kort geding: (afwijkende) procedureregels........................................................................................................... 59
rechtspleging op eenzijdig verzoekschrift............................................................................................................. 59
invordering onbetwiste geldschulden........................................................................................................................... 59
ios-procedure – toepassingsgebied......................................................................................................................... 59
rechtsmiddelen............................................................................................................................................................ 61
rechtsmiddelen......................................................................................................................................................... 61
verstek..................................................................................................................................................................... 62
begrip................................................................................................................................................................... 62
niet verschijnen op de inleidingszitting................................................................................................................. 62
niet verschijnen op (latere) zitting......................................................................................................................... 63
Conclusie genomen door afwezige partij (geen instaatstelling)............................................................................63
beschikking instaatstelling genomen.................................................................................................................... 63
gevolgen............................................................................................................................................................... 63
taak van de rechter............................................................................................................................................... 64
verstek.................................................................................................................................................................. 64
verzet....................................................................................................................................................................... 64
hoger beroep............................................................................................................................................................ 65
termijn (principaal) hoofdberoep........................................................................................................................... 69
Incidenteel beroep................................................................................................................................................... 70
belang – vereiste bestaan van een rechtsband voor toelaatbaar hoger beroep...................................................72
uitbreiding aantal procespartijen in beroep........................................................................................................... 72
uitgelokt hoger beroep.......................................................................................................................................... 72
hoger beroep in onsplitsbare geschillen............................................................................................................... 73
3
,PROCESRECHT
Prof. dr. Piet Taelman – Prof. dr. Sabien Lust
hoger beroep........................................................................................................................................................ 74
Voorziening in cassatie........................................................................................................................................ 76
derdenverzet........................................................................................................................................................ 77
ALGEMEEN................................................................................................................................................................ 79
Inleiding – les 1 - 2...................................................................................................................................................... 79
Begrippen................................................................................................................................................................ 79
Preventieve rechtsbescherming............................................................................................................................... 80
Rechtsbescherming a posteriori............................................................................................................................... 81
Politieke rechtsbescherming (opname).................................................................................................................... 81
Administratieve rechtsbescherming......................................................................................................................... 81
Administratief beroep............................................................................................................................................... 82
Willig beroep (= niet-georganiseerd beroep)............................................................................................................ 82
Hiërarchisch beroep (= niet-georganiseerd beroep)................................................................................................83
Beroep bij de toezichthoudende overheid (niet-georganiseerd beroep)...................................................................83
Soorten toezicht (pro memorie)................................................................................................................................ 84
Georganiseerd beroep............................................................................................................................................. 84
Interferentie met jurisdictioneel beroep.................................................................................................................... 84
Les 2 - 3...................................................................................................................................................................... 85
Jurisdictionele rechtsbescherming........................................................................................................................... 85
De grondwettelijke rechtsmachtverdeling................................................................................................................ 85
Burgerlijke en politieke rechten................................................................................................................................ 86
Rechtsbescherming door de gewone rechter/gemeen recht....................................................................................86
Exceptie van illegaliteit (belangrijk).......................................................................................................................... 87
Overheidsaansprakelijkheid..................................................................................................................................... 88
Foutloze aansprakelijkheid...................................................................................................................................... 89
Immuniteit van tenuitvoerlegging............................................................................................................................. 90
Administratieve rechtscolleges................................................................................................................................. 90
Raad van State........................................................................................................................................................ 91
Bevoegdheden..................................................................................................................................................... 91
ontvankelijkheid.................................................................................................................................................... 96
Middelen & vernietigingsgronden......................................................................................................................... 99
Annulatieprocedure.............................................................................................................................................. 99
Administratief kort geding................................................................................................................................... 106
4
,PROCESRECHT
Prof. dr. Piet Taelman – Prof. dr. Sabien Lust
DEEL I: BURGERLIJK PROCESRECHT
DEEL 1: INLEIDING
ALGEMEEN
Eindcompetenties:
basiskennis hebben van en inzicht hebben in de regelen van het (Belgisch) burgerlijk procesrecht
eenvoudige casusposities oplossen
relevante rechtsvragen distilleren uit procesrechtelijke vraagstukken en een begin van oplossing geven
kritisch reflecteren over regelen van burgerlijk procesrecht en hun toepassing
bewust zijn dat procesrechtregels evolutief zijn en in functie van maatschappelijke noden en ontwikkelingen
worden bijgesteld
Lesverstrekking:
hoorcolleges, zelfstudie, interactieve plenaire oefeningen, …
lessenschema (Ufora)
Ufora (tabblad “inhoud”)
o Actualiteit
o Geselecteerde rechtspraak
o Modellenbundel procedurestukken
Opbouw lesverstrekking spoort niet met structuur Gerechtelijk Wetboek, noch met opbouw
cursus → zie lessenschema
Kader – Waar worstelt de civiele rechtspraak mee (op vandaag)?
Inleiding – methodiek – basisbeginselen
Basisbegrippen
Procesverloop
Uitspraak
Bevoegdheid
Sancties
Incidenten – tussengeschillen
Gerechtskosten
[Rechtsbijstand]
Rechtsmiddelen
Spoedprocedures: kort geding – eenzijdig verzoekschrift
IOS – Summiere rechtspleging om betaling te bevelen – EBB-Vo en EPGV-Vo
Interactieve plenaire oefeningen (doorheen de lesverstrekking)
Modelexamen: interactieve bespreking
Evaluatie:
Periodegebonden – schriftelijk examen: 100%
Meerkeuzevragen (in uitdagende vorm)
Open vragen
o Inzichtsvragen
o Toepassingsvragen
Voorbereiding: studeer inzichtelijk - Gebruik je wetboek tijdens les en studie!
5
,PROCESRECHT
Prof. dr. Piet Taelman – Prof. dr. Sabien Lust
“Justitie aan de beterhand”
(J. Laenens, TPR 2001/1, 157)
“Wij zijn in 2010 niet dichter gekomen bij het ideaal van een goed functionerende openbare
dienst. Justitie bestaat nog altijd veel te veel voor zichzelf” (Gh. Londers, DS 24-26 december
2010)
“Alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat op elke graad van rechtsmacht uitspraken worden
geveld idealiter binnen het jaar na de instelling van de zaak” (K. Geens, Beleidsverklaring Justitie
2014)
We moeten sneller, moderner en digitaal worden. Justitie zal digitaal zijn of niet zijn (o.m. volledig
digitaal dossier). Corona schept een momentum voor versnelde digitalisering (o.m. videozittingen).
Justitie moet kort op de bal spelen. “Justice delayed is justice denied”.
Daarnaast krijgt de gerechtelijke orde meer autonomie, in ruil voor resultaten
Een andere manier om de werking van justitie sneller te laten verlopen is een grotere rol voor alternatieve
geschillenbeslechting.
Een snelle, menselijke en straffe justitie:
Met ruim 1,1 miljoen vonnissen en arresten op jaarbasis is het apparaat fel bevraagd.
Toch blijft het vertrouwen van de Belgen in justitie te laag. Zij verwachten terecht meer van justitie. Justitie
treedt nog te weinig snel, kordaat en rechtvaardig op,
Tegelijk wordt justitie overbevraagd. Niet alles moet door een rechtbank beslecht worden. Er bestaan
voldoende alternatieven. Bemiddeling en minnelijke schikking verdienen een grotere plaats.
Belangrijke recente ontwikkelingen en pijnpunten:
Vertrouwen van de burger in justitie
Hertekening van het gerechtelijk landschap – werklastmeting – Autonomie
Versnelling rechtspleging – herwaardering eerste aanleg
Digitalisering van justitie
Sociaal statuut – feminisering
VERTROUWEN IN JUSTITIE?
Bron: Rule of Law – Landenrapport België (2020) –
Eurobarometer (2021)
6
,PROCESRECHT
Prof. dr. Piet Taelman – Prof. dr. Sabien Lust
Onafhan- Alg. Bedrijven
kelijkheid bevolking
rechter
Zeer goed 9% 12%
Redelijk
54% 47%
goed
Eerder
slecht of 26% 24%
zeer slecht
Perceptie van de onafhankelijkheid van rechters
VERTROUWEN IN JUSTITIE? BELANGRIJKSTE PIJNPUNTEN
Het grootste pijnpunt = ?
VERTROUWEN IN JUSTITIE? BEROEP OP OVERHEIDSRECHTER
Belg is querulant en stapt snel
naar de rechter. Verband met het aantal advocaten?
7
, PROCESRECHT
Prof. dr. Piet Taelman – Prof. dr. Sabien Lust
Steundienst College van
Hoven en rechtbanken.
Disclaimer van de Steundienst van het College van Hoven en Rechtbanken
Geen betrouwbare informatie over doorlooptijden
Aantal afgehandelde burgerlijke en commerciële zaken zou meer bedragen dan de instroom aan nieuwe
zaken gerechtelijke achterstand zou dalen…
… maar geen (betrouwbare) informatie over het aantal hangende zaken
Rolrechten zijn laag in België i.v.m. EU-landen (maar rechtshulp is beperkter dan in de buurlanden)
Door het gebrek aan gegevens is er geen volledig beeld van de efficiëntie van de Belgische justitie
België staat onder verscherpt toezicht van het Comité van Ministers van de Raad van Europa vanwege de
buitensporig lange rechtsgang in burgerlijke zaken in eerste aanleg
BUDGET JUSTITIE
8
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur StudentUGentDSW. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €9,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
