BESTUURSRECHT
STEFAN LIERMAN
ANNO 2021-2022
Gemaakt door Juliette D’Hondt
,BEGRIP EN EVOLUTIE VAN HET BESTUUR
MONTESQUIEU “de l’esprit des lois” -> SDM, driestaastmachten houden elkaar in evenwicht, geen absolute
scheiding (wel zie Fr einde 18E), check and balances
ð vraag: is er een restant van de absolute scheiding?
§ Antw = in Be en Fr: toen weinig vertrouwen in rechterlijke macht ->
alle machten moeten controle uitvoeren op zichzelf
-> binnen UM : “administration juge” dat toezicht hield op
de uitvoering van de bevoegdheden van de UM ( omp: geen
rechter zoals vandaag, niet onafhankelijk, …) -> vandaag
geëvolueerd tot :
- conseil d’Etat in Fr
- RVS in BE, die uit de UM ressorteert ( maar vandaag gaat
het om een rechter in eigenlijke zin van het woord,
onafhankelijk, onpartijdig,...
MAAR nooit strikte machtenscheiding in BE aanwezig geweest, …
opm: machtenscheiding in alg vandaag nog een beetje meer
aanwezig in FR
fresco: gevolgen goede bewind VS gevolgen slechte bewind
ð vraag: Aan welke kenmerken moet een bewind beantwoorden
§ 3 staatsmachten terug te vinden op fresco
• links justicia ( RM), rechts regeringsbank ( UM), onder raad
van 24 leden (WM)
• machten staan niet los van elkaar, koord loopt door de
verschillende machten -> machten houden in elkaar in
evenwicht
§ beginselen van goed bestuur/ behoorlijk bestuur terug te vinden op
fresco :
• de kardinale deugden: geloof hoop liefde ( boven hoofd
regeringsleider)
• wereldse deugden ( op regeringsbank)
à dames geven weer hoe een bestuur moet handelen:
§ strenge rechtvaardigheid ( bv:van
vandaag: onpartijdigheid, evenredig
handelen, rechtszekerheid en
vertrouwensbeginsel, redelijkheid,
machtigheid, zorgvuldig handelen …. )
§ vooruitziendheid,
§ grootmoedigheid,
§ vredelievendheid
, BESTUUR=
o basisidee: organen en instellingen van de UM ( vooral een taak van
tenuitvoerlegging)
o MAAR meer en meer :
§ ook lokale besturen vallen onder bestuursbegrip
• hoewel ze niet onder de UM ressorteren, afzonderlijke GW
verankering
§ bepaalde bestuurlijke handelingen hebben een materieel
wetgevende inhoud
• bestuurlijke overheden treden ook op in wetgevende/
verordenende zin
• wetgeving in mat zin: regels met alg karakter, van
toepassing op een onbepaald aantal gevallen en personen
vb: KB, reglementen, verordeningen
( <-> form zin: wetgeving uitgevaardigd door deelstatelijke
of federale WM )
§ bestuurlijke rechtscolleges (gerekend tot de UM) oefenen een
rechtsprekende functie uit en zijn geen besturen
à niet gebonden door beginselen van behoorlijk bestuur,
maar onder beginselen van behoorlijk recht veroordeling
o opm extra: WM en RM kan soms op bepaald moment handelen zoals een bestuur
• bv: binnen WM aanstelling van nieuwe ambtenaren,
nieuwe computers aankopen binnen RM, …
• Dat wil niet zeggen dat ze dan een bestuur worden, maar
deze handelingen worden dan beheerst door een aantal
bestuursmaatregelen
MAX WEBER : bureaucratiemodel : modern bestuur moet aan bepaalde zaken voldoen à baseerde zich op
het Pruisische bestuur
1) Depersonaliseren: een afstand tussen bestuur en onderhorige à X vriendjespolitieke
2) Administratie moet handelen als willoze machine
3) Onderworpen aan formele regels en procedures
4) Primaat van politiek
5) Strikte hiërarchie
ð Government is the problem : Ronald Raegan : men wil de overheidbemoeienis zo klein houden
in VS
àbij ons : we verwachten enorm veel van OH : steeds verder uitgebouwd
6) Modernesering naar het beeld van het private ondernemenschap => weinig verschillen tussen de 2
7) Beroep op gespecialiseerde diensten en instellingen die beschikken over een zekere autonomie :
verzelfstandiging => hoe houden we dan toezicht ?
<-> vroegere hiërarchisch model met continu controle, nu sneller en efficienter, ….
-> vraag: wie controleert dan diensten? Hoe toezicht houden dat ze handelen in overeenstemming met alg
belang ? Hoe houden we dat overzichtelijk? -> reden van feit
8) Kerntakendebat en privatisering van overheidstaken à van verzorgingsstaat naar reguleringsstaat à
wat zijn de kerntaken? Wanneer er een gezagsverhouding is.
ð Nieuwe ontwikkelen om het hoofd te bieden aan de OH
• fundamentele vraag: moet de
OH dat zelf allemaal doen ( op
alle termijn actief en
specialisatie……) ? Moeten we
niet een aantal taken overlaten
aan private
actoren/ondernemingen
, -> overgang van een
verzorgingsstaat naar een
regulerende staat ( OH niet
altijd zelf aan het stuur, MAAR
moet ervoor zorgen dat wat
gebeurd op terrein in
overeenstemming met alg
belang -> overheid gaat meer
regels opleggen aan private
actoren die daarna aantal taken
gaan uitvoeren)
bv: na bankencrisis: nieuwe
richtlijnen uitgevraardigd ->
regulerende OH om de vrijheid
te beperken
• bv politiehervormingen een
aantal taken aan private
actoren overlaten onder
regelgeving ( altijd de vraag:
welke taken kan je overlaten en
welke taken moet je houden
voor de OH? )
• opm: privatiseren van OHtaken=
aantal taken overgeven aan
private actoren : van publieke
instelling naar private
instellingen
BESTUREN IN DE GELAAGDE RECHTSORDE: DECENTRALISATIE EN FEDERALISME
ð recht kan niet tot één bestuurslaag worden herleid
- burger maakt deel uit van verschillende overheidsverbanden, van het
lokale tot het int niveau
§ vroeger: rechtspraktijk veel monodisciplinairder op dat vlak (
bv: geen Eu gemeenschap spraken, Supranationaal niveau meer
ontwikkeld sinds jaren 50, vroeger geen federale staat -> 1
dimentioneel )
§ opm: EU bestuursrecht gaat ook over EU doorwerking op vlaams
niveau, …
- verhoudingen tss de verschillende bestuurniveaus met eigen
bevoegdheden en administratie
§ uitdaging om te gaan met verschillende bestuurslagen , die
voortudrend interageren
§ vroeger gemakkelijker: geen federale staat
àwat zijn de technieken van verticale machtenscheiding :
1. Decentralisatie :centrale OH kent bepaalde taken toegekend aan ondergeschikte besturen à
adminstratief toezicht
ondergeschikt? niet volledig autonoom, wel toezicht door hogere OH over wijze
uitoefening bevoegdheid MAAR toezicht is geen hiërarchisch toezicht meer ( zoals in
Pr model) -> bestuurlijk of adm toezicht , kunnen geen regels uitvaardigen die kracht
van wet hebben
vb: Gemeente: verordeningen en reglementen moeten in overeenstemming zijn met alle hogere
normen
