psychologie
HC 1: psychologie: geest, gedrag en wetenschap ->
hoofdstuk 1
1.1 wat is psychologie en wat is het niet
psychologie: wetenschap van gedrag en geestelijke, mentale processen, psychische processen
een breed veld met vele specialismen
psychologie: geestelijke processen en gedragingen
-interne geestelijke processen -> indirect waarnemen
-externe geestelijke processen -> waarneembare gedragingen
-wetenschappelijke deel van psychologie -> objectieve, verifieerbare gebeurtenissen
gebaseerd op 3 sub domeinen:
- sociale wetenschappen
- kunst en taal wetenschappen
- natuurwetenschappen
psychologie ook belangrijk voor ergotherapeuten
1.1.1 -> niet kennen: paarse cirkel
3 soorten psychologen
Experimenteel psychologen -> voeren onderzoek uit die nieuwe psychologische kennis creëert
Docenten psychologie -> geven les, lesgevers, doen wetenschappelijk onderzoek op universiteiten
Toegepaste psychologie -> verschillende werkplaatsen, gebruiken kennis die door experimenteel
psychologen is verzameld om problemen van mensen op te lossen, ontwerpen psychologische
behandelingen
Specialisaties in de toegepaste psychologie:
-arbeids- en organisatiepsychologen -> gespecialiseerd in aanpassingen aan de werkplek die de
productiviteit en arbeidsmoraal van werknemers moet maximaliseren, actuele problemen
onderzoeken
-sportpsychologen -> helpen atleten hun prestaties en motivatie te verbeteren door trainingssessies,
emoties onder druk beheersen
-schoolpsychologen -> deskundig op gebied van lesgeven en leren, helpen bij persoonlijke
omstandigheden zoals het gezin
-klinische psychologen en counselors -> helpen mensen zich aanpassen op sociaal en emotioneel
gebied, keuzes maken
-forensische psychologen -> leveren psychologische expertise aan het wets- en rechtssysteem
,-omgevingspsychologen -> proberen interactie met onze omgeving en het milieu te verbeteren,
helpen cliënten om zich te blijven inzetten voor duurzaamheid
-gerontopsychologen -> helpen ouderen om hun gezondheid en welzijn te behouden en effectief te
leren omgaan met leeftijd gerelateerde problemen, beoordelen het functioneren van ouderen en
verstrekken begeleiding
1.1.2 psychologie is geen Psychiatrie
Psychiatrie: medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en de behandeling van mentale
stoornissen
Psychiatrie maakt geen deel uit van de psychologie
Psychiaters hebben medische opleiding (geneeskunde) en een gespecialiseerde opleiding in de
behandeling van geestelijke en gedragsmatige problemen, met behulp van geneesmiddelen
Psychiaters richten zich op de behandeling van mensen met ernstige psychische stoornissen -> doen
dit vanuit een medische valhoek
Psychologie is het hele terrein van menselijke gedrag en geestelijke processen -> mogen geen
medicijnen voorschrijven
1.1.3 kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
Pseudopsychologie = niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke
waarheden worden gepresenteerd -> bv: horoscoop
Zesde zintuig: de proprioceptie
Psychologie van pseudopsychologie onderscheiden:
Kritisch nadenken: 6 vragen stellen
- Wat is de bron, van wie komt het
- Bewering redelijk of extreem
- Bewijsmateriaal
- Worden veel voorkomende denkfouten vermeld?
- Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
- Conclusie beïnvloed door bias? Emotionele of confirmation (klopt met wat je al weet)
1.2 Wat zijn de belangrijke perspectieve van de psychologie
Basis moderne psychologie -> Griekse filosofen, Aziatische en Afrikaanse samenlevingen en Rooms-
Katholieke kerk
Zes belangrijke perspectieven domineren het snel veranderende veld van de moderne psychologie:
het biologische, cognitieve, behavioristische, whole-person-, ontwikkelings- en socioculturele
perspectief. Alle kwamen ze voort uit radicale nieuwe ideeën over geest en gedrag
6 perspectieven -> domineren het snel veranderende veld van moderne psychologie -> alle
perspectieven kwamen voort uit radicale ideeën over geest en gedrag
Stromingen van psychologie:
1 scheiding lichaam en geest -> moderne, biologische perspectief
,Descartes: Franse filosoof -> scheiding tussen spirituele geest en fysieke lichaam
Moderne biologisch perspectief:
- Zoekt de oorzaak van het gedrag in het functioneren in de genen, hersenen, zenuwstelsel
- Onze persoonlijke voorkeuren, vaardigheden, gedrag vloeien uit onze lichamelijke
eigenschappen
- Lichaam en geest worden terug samengevoegd
- Geest is het product van onze hersenen
holistisch denken: we zijn holistische wezens
mens als geheel beschouwen
omgeving beïnvloed ons
denken komt voort uit het brein
biologische processen liggen aan basis van sensaties en reflexen
behoorde tot rationalisme: denken is enige middel om wetenschap te verrichten
kritiek vanuit empirisme: waarnemingen en ervaringen zijn enige bron van kennis
Twee variaties van biologische stroming:
Neurowetenschappen: hoe werken de hersenen, hoe zorgen ze voor productie van gedrag, hoe leren
we, hoe halen we informatie terug, richt zich op mentale processen
Evolutionaire psychologie: hoe komt gedrag tot stand, hoe heeft evolutie gezorgd dat we dit brein
hebben, mentale processen beschouwen, welke genetische processen door de tijd, vakgebied dat
gedrag en mentale processen beschouwd op basis van genetische aanpassingen aan overleving en
voortplanting -> natuurlijke selectie
2 wetenschappelijke psychologie en moderne cognitieve perspectief
Scheikunde -> periodiek systeem van Mendeljev
Eerste experimenten in psychologisch labo werden uitgevoerd door Wundt
Structuralisme = stroming die de basisstructuren van de geest en de gedachten trachtte te
ontrafelen, ze zochten naar de elementen van de bewuste ervaring
Kreeg veel kritiek -> introspectie is te subjectief -> toch een grote invloed
Gebruik van introspectie -> beschrijving van eigen innerlijke, bewuste ervaring
experimenten: mensen het zwaarste voorwerp laten voelen
Limen: fractie die je niet of wel kan zien
sub Limen: dingen die je niet kan niet
gestalt psychologie
gestald reactie: het geheel, niet delen
geheel is betekenisvol, zie het geheel en niet de delen, geheel is meer dan de som van delen,
bewustzijn is meer dan zintuiglijke ervaringen
, William james:
Functionalisme: stroming die meende dat psychische processen het beste begrepen
kunnen worden in het licht van hun adaptieve nut en functie
Psychologie zou moeten verklaren hoe mensen zich aanpassen aan hun omgeving
(gebaseerd op Darwin)
Ontwikkelde toegepaste psychologie: hoe kan psychologie worden toegepast om het
menselijk leven te verbeteren?
Kritiek: te subjectief samenwerking met andere disciplines
functionalisme: aanpassen aan veranderende omstandigheden
vond psychologie een wetenschap voor de praktijk
moderne cognitieve perspectief:
De nadruk ligt op mentale processen zoals leren, geheugen, perceptie en denken als
vormen van informatieverwerking
Gedachten en handelingen zijn het resultaat van het unieke cognitieve patroon van
waarnemingen en interpretaties van ervaringen
denken, leren, geheugen, verwerking, informatie verwerking
3 behavioristisch perspectief: nadruk op waarneembaar gedrag
Wetenschap van het gedrag en van de meetbare omstandigheden in de omgeving
die dit gedrag beïnvloeden
Focus op het waarneembare: stimuli van de omgeving en de reactie daarop
Psychologische invalshoek die de bron van onze handelingen zoekt in stimuli vanuit
de omgeving, in plaats van innerlijke mentale processen
Bij de geboorte: tabula rasa → gedrag gevormd wordt door de consequenties
