Hoofdstuk 1: de identiteit vd orthopedagogiek
1. Inleiding
Waarvoor staat de term ‘orthopedagogie(k)’ nu eigenlijk?
2. Leerdoelen
3. Euh, iets met voeten?
Orthopedagogie ≠ orthopedie
Afkomst
Ortho De goede manier/ de juiste weg
Recht/ normaal
Ped Podos Voet
Pais Kind
Agogie Agogein voeren/leiden/gidsen
=> Orthopedagogie
‘Kinderen begeleiden om ze op de juiste weg te houden/brengen of
de (fout gelopen) opvoeding recht te trekken’
4. Orthopedagogiek vs pedagogiek
Orthopedagogiek
● = de wetenschap die de bijzondere opvoeding als subject heeft
● We hebben te maken met ‘bijzonder omstandigheden’
-> dus specialisatie van de pedagogiek
● Van Gelder, Kok: ‘het kind’
● van Gennep en Broekaert: ‘mens’ - ‘persoon’
Pedagogiek
● = wetenschap die de opvoeding bestudeerd
● gericht op het ‘normale’ kind
- kind zonder al te veel drempels/moeilijkheden
● problemen in de dagdagelijkse opvoeding
- Vb baby die liever bij mama slaapt dan in bed -> valt op te lossen met geduld/
creativiteit/ humor/ goede raad
- andere benaming: opvoedingsleer/opvoedingswetenschap
- met k -> want het is een wetenschap, gericht op praktijk
, 5. Orthopedagogiek vs ortho-
agogiek
Ortho-agogiek
● = verlaat het domein vh kind en legt meer nadruk op de relatie tss begeleider en de
volwassene
● = ze vertrekken niet vanuit het (her)opvoeden
● = handelen, begeleiden en ondersteunen bij veranderingsprocessen
● = gelijkwaardige relatie
● Ouderen in de sl
● Community Care
● Intercultureel werk
● …
=> zie voorbeelden ppt
- leven na NAH
- Buurtwerk ‘t Lampeke
- Wiric
- …
6. Met of zonder K? orthopedagogiek vs orthopedagogie
Orthopedagogiek ≠ orthopedagogie
Orthopedagogiek
, - benadrukken van theoretisch aspect
Orthopedagogie
- praktijk, handelen in bijzonder opvoedingssituaties
7. Algemene orthopedagogiek vs bijzondere orthopedagogiek
Algemene orthopedagogiek
- onderwerpen, problemen die gemeenschappelijk zijn aan alle beperkingen,
handicaps, die een algemeen karakter hebben
- doelgroepoverstijgend
- bij elke beperking is er bijvoorbeeld een verwerkingsproces bij de ouders met
mogelijke weerslag op kind
Bijzondere orthopedagogiek
- specifieke problematieken, beperkingen en handicaps centraal
- er worden antwoorden geformuleerd eigen aan elk afzonderlijk werkterrein
Voorbeelden
Janne heeft een visuele beperking, haar moeder vraag = Bijzondere orthopedagogie
een gesprek met het CLB omtrent de beroepskeuze van - Bijzonder
haar dochter, want ze wil met haar dochter de beste Visuele beperking, dit is een specifieke
studiekeuze maken. doelgroep binnen orthoped werkveld
- Orthopedagogie
Mama is nt op zoek naar theoretische info, ze
wil handelen, begeleiden, een goede keuze
maken samen met dochter.
Monica volgt bijscholing over pesten. = Algemene orthopedagogiek
- Algemeen:
Pesten is een algemeen thema dat kan
voorkomen bij vele doelgroepen, niet specifiek
bij 1 bepaalde problematiek
- Orthopedagogiek:
Voorbeeld verwijst naar de theoretisch
onderbouwing, niet naar de manier waarop de
juf dit gaat toepassen in haar werking.
Dankzij het magenta-project slagen ouders van een kind = Algemene orthopedagogie
met een beperking erin om hun tijd goed in te delen. - Algemene:
Het gaat niet over een specifieke doelgroep
- Orthopedagogie: het gaat over handelen,
ouders die er thuis in slagen hun tijd goed
, verdeeld te krijgen, handelingsgericht
Leendert bestudeert voor zijn bachelorproef de = Bijzonder orthopedagogiek
geschiedenis van de dovenpedagogiek in de 19e eeuw. - Bijzonder:
Gaat over 1 specifieke doelgroep, nl personen
met een auditieve beperking
- Orthopedagogiek:
Het gaat over de geschiedenis, literatuur
hierover, dus theorie
Ine leert in één van de lessen specifieke orthopedagogie = Bijzondere orthopedagogiek
wat het verschil is tussen leerstoornissen en - Bijzonder
leerproblemen Het gaat over de groep personen met
leerproblemen/leerstoornissen
- Orthopedagogiek
Opnieuw gaat het over theorie, over literatuur,
over de definiëring van termen
Miel heeft in zijn opleiding vaardigheden geleerd om doof = Bijzonder orthopedagogie
geboren kinderen te ondersteunen in de communicatie - Bijzonder:
met hun omgeving. Hij voert dit elke dag uit in zijn job. Het gaat over 1 specifieke doelgroep in het
werkveld, doof geboren kinderen
- Orthopedagogie:
Het gaat over handelen, begeleiden,
vaardigheden
8. Orthopedagogiek als wetenschap
Orthopedagogiek = een wetenschap!
- maakt het mogelijk om professioneel handelen te onderbouwen
- wetenschap biedt ons een kader waarbinnen wij ons denken en handelen knn
aftoetsen en uitdagen
- Levenslange opdracht
- blijvend op zoek gaan naar wetensch onderbouw, zelf praktijkkennis omzetten naar
praktijktheorie, blijvende reflectie noodzakelijk
- handelen v opvoeder moet ‘evidence-based’ zijn!
8.1 De relatie theorie & praktijk binnen het orthopedagogisch werkveld:
praktijkkennis - praktijktheorie - theoretische kennis
● Praktijkkennis
- wanneer we in interactie treden met anderen, is het zeer menselijk dat ons handelen
gekleurd wordt door onze eigen voorkennis, ervaringen en intuïtie
, - inzetten v deze kennis is vaak onbewust en bestaat uit onuitgesproken en
veralgemeende meningen
- elke dag bouw je aan je eigen theorie
=> praktijkkennis w doorgegeven
● Praktijktheorie
- Als hulpverlener bewust worden v deze voorkennis en in dialoog gaan, kan leiden tot
=> praktijktheorie
- het w mogelijk om theorie kritisch in vraag te stellen
- professionaliteit w benadrukt door het inzetten van gespecialiseerde kennis die
geïnspireerd is door het wetensch denken en wetensch onderzoek
- Wetenschappelijke kennis
-> systematisch opgebouwd, rationeel gefundeerd en navolgbaar
-> weinig ruimte eigen interpretaties
=> leidt uiteindelijk tot het uitwerken van wetenschappelijke theorieën
● Theoretische kennis
- geeft beschrijving of samenhangende verklaring vd werkelijkheid
- manier v naar de wereld kijken gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek
- je mag theorieën kritisch benaderen, je hoeft het er niet mee eens te zijn
8.2 Orthopedagogiek is een praktijkwetenschap
● Vanuit een nood uit de praktijk dat de orthopedagogiek als wetenschap ontstaan is
● Baartman:
orthopedagogiek vanuit principieel en historisch standpunt legitimiteit ontleent aan
praktijk
-> Principieel: orthopedagogiek is deel v pedagogiek
-> historisch: orthopedagogiek als wetenschap gegroeid uit een praxis v hulp
aan ‘afwijkende’ kinderen
● Zorgt voor kritische stemmen
8.3 Orthopedagogiek is een dialooggestuurde wetenschap
, - Verhouding w gekenmerkt door dialoog en samenspel
- gelijkwaardigheid tss hulpverlener en client
- orthopedagogiek is een wetenschap die w versterkt door het
insidersperspectief of de ervaringsdeskundigheid vd client of het cliëntsysteem
8.4 Orthopedagogiek is een eclectische en integratieve wetenschap
Eclectische wetenschap:
= versch methoden combineren, en daaruit het beste kiezen
Integratieve wetenschap:
= kaders samenvoegen zodat ze een nieuw geheel vormen
- … maakt gebruik v andere wetenschappen…
- … heeft eigen theorieën, onderzoek, …
8.5 Orthopedagogiek is een handelingswetenschap
● Gericht op handelen
-> hulpvraag staat voorop
-> verbeteren v kwaliteit v leven
● Hermeneutische methoden
= methoden gericht op het begrijpen eerder dan het verklaren v stoornissen of
problemen.
- Begrijpen gaat voor op handelen
● holistische benadering
= richt zich op geheel en niet op het ene of het andere
- richt zich op: -> theorie en praktijk
-> unieke v elk individu
-> context
-> rationele en intuïtieve
● Pluralistische benadering
vd werkelijkheid is steeds het vertrekpunt
8.6 Orthopedagogiek is een reflectieve wetenschap
Binnen orthopedagogiek:
- vertrekkend vanuit hulpvraag, steeds maatwerk
- rekening houden met diversiteit aan variabelen
- op creatieve wijze vorm geven aan hulpverlening
Reflectie belangrijk!