europees recht
hoorcollege 1 : integratie geschiedenis en de instellingen
1. internationaal en Europees recht
de EU heeft 27 lidstaten (LS)
wat maakt de EU zo bijzonder ?
internationale organisatie, het is geen staat en zal nooit een staat worden wat het is
opgericht door staten. EU is supranationaal en de LS beperken hun soevereiniteit op veel
verdergaande wijze dan gebruikelijk in IR.
internationale organisaties werken niet zoals de EU, toch is de EU een internationale
organisatie = sui generalis.
supranationale kenmerken :
- ondergeschiktheid nationaal recht (voorrang)
- besluitvorming (regel = geen unanimiteit LS)
= voor heel veel besluiten in de EU is niet akkoord van alle staten nodig, een super
meerderheid is genoeg maar het is mogelijk dat België tegen een bepaald beleid
stemt en dus wel gebonden is door het beleid.
- vertegenwoordiging burgers (EP)
= je stemt voor ieder Europees parlementslid
- geschillenbeslechting (hof)
= basisregel om naar het Hof te mogen gaan, stel dat Nederland tegen België naar
het hof wilt trekken, dan moet België akkoord gaan, een soevereine staat kan niet
tegen zijn wil gebonden worden
- voorrang en doorwerking EU recht in nationaal recht
Historisch gezien is de EU als politieke organisatievorm post-Westfaal, je hebt soevereine
staten die internationale organisaties kunnen oprichten. De EU is een creatie van de staten
maar het is niet zomaar een afhankelijk creatuur van deze staten, het is ook geen nieuwe
staat op zichzelf.
Waarom hebben we de EU opgericht ? een vredesproject voor en na de wereldoorlogen, de
meest succesvolle van alle projecten.
Waarom is de EU het meest succesvol ? omdat dit project de nationale soevereiniteit het
meest inperkt. Hoe meer je het beperkt hoe minder marge de soevereine staat heeft om
acties te ondernemen die niet stroken met het EU en internationaal recht.
Rusland kan oorlog voeren met Oekraïne omdat ze beide nog veel meer soeverein zijn dan
bv. Frankrijk en België.
Welk nut heeft de EU nog ? de vrede lijkt een evidentie, maar EU-integratie blijft
noodzakelijk. Door soevereiniteit onderling te poolen, blijven Europese landen autonoom op
wereldtoneel. EU wetgever heeft een akkoord bereikt over digital market act, waarin de EU
vergaande verplichtingen gaat opleggen aan grote bedrijven zoals Google, Facebook om
controle te krijgen om te zorgen dat ze niet te machtig worden want deze grote bedrijven zijn
zo machtig dat ze niet kunnen gecontroleerd worden door zelfs grote landen zoals Frankrijk.
1
,europees recht
Hoe kun je hier nog controle over krijgen? Door soevereiniteit te delen = het is niet enkel
Frankrijk die zal controleren maar alle lidstaten samen.
Wat bedoelen we als we spreken over EU-integratie / Europese integratie
= uitbreiding en verdieping, nieuwe lidstaten en alsmaar verregaandere supranationale
samenwerking in alsmaar meer beleidsgebieden. Vroeger enkel kolen en staal nadien ook
vrij verkeer van goederen en nu ook milieu, strafrecht, politiesamenwerking en asiel. Als
maar meer dingen doen de leiders van de lidstaten samen want het zijn domeinen die geen
enkele soevereine staat alleen kan regelen. Alsmaar verregaandere regels.
1957 : begonnen met 6 LS, ondertussen met 27
ondertussen ook onderhandelingen met Turkije, Macedonië, Albanië en Servië
geen enkele rechtstak staat los van het Europees Recht.
naast uitbreiding spreken we sinds kort ook over inkrimping, Brexit → de eerste keer dat
ze een volledige staat zijn verloren in het integratieproces.
De weg naar de Brexit : VK had een moeilijke relatie met de EEG / EU, aanvankelijk was
het geen lid en zijn nooit echt fan geweest van de EU want ze vonden het te supranationaal
en het ging hun soevereiniteit te veel beperken, erna hebben ze zich bedacht.
1961 Eerst heeft de Gaulle (president van
Frankrijk) altijd zijn veto gebruikt tegen de
1963 toetreding van de VK omdat ze het
gemakkelijker vonden om de “baas” te zijn
1967 want ze bestonden uit 3 kleintjes en 3 grote
waarvan Frankrijk het meeste te zeggen
1967 had omdat Duitsland net de oorlog verloren
had en niet te moeilijk ging doen en Italië
1969
het politiek moeilijk hadden
1969
1973 VK treedt toe onder de regering Heath
(conservatieven)
1974 VK krijgt een nieuwe regering Wilson -
Labour, eist heronderhandelingen van het
toetredingsakkoord.
1975 referendum in VK over EEG lidmaatschap
jaren 80 VK eist en krijgt rebate
jaren 90 VK eist en krijgt opt-out van Euro, EU
sociaal beleid, Schengen, justitie en
Binnenlandse zaken
geschiedenis van de EU
2
, europees recht
1950 schumanverklaring
1952 EGKS
1954 poging tot een politieke unie maken → niet gelukt want te
radicaal
1967 opzetten van de EEG → focus op de economie tussen de
LS
1958 continu EU-integratie met golven, continue spanning tussen
supranationalisme en intergouvernementalisme.
sinds 1958 ook 5 de EU is gebaseerd op 2 verdragen :
grote - het VEU en het VWEU : deze zijn flexibel maar moeten
verdragswijzigingen soms aangepast worden om de EU toe te laten efficiënt te
blijven functioneren / nieuwe uitdagingen het hoof te
kunnen bieden
1986 Europese akte → een vervollediging van de interne markt
1992 verdrag van Maastricht → invoering van de Euro, EU-
burgerschap, GBVG, JBZ (deze vinden hun oorsprong in
de pijlerstructuur.
1997 verdrag van Amsterdam → de schengenzone
2001 verdrag van Nice → aanpassen van de EU aan grote
uitbreiding naar het Oosten
2007 verdrag van Lissabon
wat is de rode draad door de verdragswijzigingen heen ?
3