LESNOTITIES FINANCIEEL RECHT
LES MAANDAG 14 februari
ALGEMENE INFORMATIE
Cursusmateriaal: wetboek financieel recht van Larcier kopen, syllabus en documentatie. Er zijn voor
sommige delen syllabus en voor sommige delen teksten. Syllabus is vooral samenvattend achteraf,
nota’s zeer belangrijk!!! Wat tijdens de les wordt verteld wordt geacht gekend te zijn. De leerstof is
wat in de les gezegd is. Nooit vraag over stuk in syllabus dat niet gedoceerd is geweest.
Het examen: basisprincipes kennen + deze kunnen toepassen. Belangrijk deel van het examens staat
op casussen (50%). Tijdens semester gaan er voorbeeldcasussen besproken worden.
Daarnaast deel over theoretische vragen (40%), maar zullen niet bv. letterlijk voorwaarden
opsommen zijn. Wel echt doen nadenken over iets, bv. wat is de achterliggende reden dat deze regel
is ingevoerd geweest? Zal tijdens de lessen voorbeelden geven!
Daarnaast nog paar juiste onjuist vragen (10%) + motivering max 2 lijnen.
OVERZICHT VAN DE LESSEN:
Alle onderdelen van de leerstof komen aan bod op examen!! Dus geen stukken laten vallen
Er zullen nog 1 of 2 extra lessen komen, maar ook eens Paasmaandag. Dus nog eens extra lessen,
zullen bekend worden gemaakt
Extra aandacht sustainable finance: wat impliceert duurzaamheidsdenken voor financieel recht
Deel 1: privaat bankrecht
- Basis relatie tussen kredietinstelling en cliënt (consument of professioneel).
- We gaan dat doen voor rekeningen en betalingen + kredieten
Verrichten van betalingen, houden rekeningen, verkrijgen kredieten zijn essentiële
elementen voor particulieren als professionelen om te kunnen deelnemen aan het
economisch verkeer, de relaties die ontstaan in kader gebruik rekening,
betalingsinstrumenten en verkrijgen kredieten gaat steennot eerste 5-6 weken met ons
bekijken
Deel 2:
Weg van puur privaatrechtelijke naar financiële systeem
- Hoe wordt banksysteem op zich gereguleerd met focus op
(1) hoe banksysteem op zich wordt gereguleerd met focus op statuut van en toezicht op
kredietinstl (banken) en basis is waarom hebben we banken nodig in de economie,
waarom denken we banken nodig te hebben in ons eco bestel om dan te kijken wat
risico’s aan bestaan en werking van banken zijn om dan te kijken hoe dit juridisch wordt
vertaald in vergunningstelsel, toezichtstelsel voor kredietinst’l
1
,Deel 3:
(2) kapitaalmarkten, op welke wijze gaan ondernemingen zich financieren, niet obv van
kredieten (dit is een manier) maar een andere manier is om rechtstreeks beleggers te
zoeken hetzij in private sfeer hetzij op markt = kapitaalmarkt
(3) cirkel sluiten door opnieuw naar privaatrecht te kijken en te zien hoe beleggers in
kapitaalmarkt beschermd worden in rechtsverhouding met financiële instelling
(4) gedragsregelen in beleggersfeer
+ sustainable finance
DEEL 1: PRIVAAT BANKRECHT
GELDREKENINGEN EN BETALINGSVERPLICHTINGEN
Luik waar we meer dan 1 les met bezig zijn, waarom kijken we naar juridische regelingen avn
enerzijds rekeningen en anderzijds betalingsverrichtingen
Heel evident, dit zijn essentiële dingen in eco verkeer, indien je zowel als C en als onderneming deel
wilt maken van het eco verkeer dan gaat u eigenlijk gebruik moeten kunnen maken van
betaalinstrumenten
Indien niet tbs betaalinstrumenten en enkel en alleen cash kunt betalen, kan je niet meer op een
volwaardige manier aan het eco verkeer deelnemen en wanneer je dan uiteindelijk gebruik wil gaan
maken van betaalinstrumenten zullen die gekoppeld zijn aan een rekening.
- Verhouding rekeninghouder langs de ene kant en bank langs de andere kant wordt vorm
gegeven
Entiteiten, zowel NP als RP niet alleen rekeningen aanhouden om betalingen te verrichten
maar ook om de gelden op veilige manier te bewaren en rendement laten opbrengen
(vandaag wel bijzonder lage rentevoet dus minder belangrijk.
ALGEMEEN
Relatie kredietinst’l en cliënt:
- Basis van de relatie is vaak een zichtrekening.
= een rekening waaraan ook een algemeen reglement van de verrichtingen is gekoppeld. Een
algemeen reglement die cliënten moeten aanvaarden.
Tussen financiële inst’l en cliënt start het in feite altijd met het afsluiten rekeningsov. -> die
verhouding is dus contractueel.
Wanneer je regeling overlaat aan verbintenissenrecht en contractenrecht dat bij toepassing
van het principe van de wilsautonomie, de contractvrijheid er algehele vrijheid zou zijn.
Banken zouden vrij kunnen kiezen met wie ze contracteren en wat die contracten inhouden.
In bijna alle gevallen is financiële inst’l sterkere partij: meer kennis en ervaring, meer
onderhandelingsmacht
Vandaar heeft de wetgever het nodig geacht om die contractvrijheid wat aan banden te gaan
leggen. In het financieel recht vind je een amalgaan aan regelen die tot doel hebben om de
2
, zwakkere partij (zowel C als professioneel) te gaan beschermen in haar verhouding tav de
kredietinstelling.
Privaat bankrecht: dwingende bepalingen die tot doel hebben de zwakkere partij in die
relatie te gaan beschermen.
Men start altijd met een contract. Het is nog slechts heel uitzonderlijk dat je met bank over
the counter transactie kunt gaan doen, dit is een transactie zonder dat er een rekeningovk w
geopend, zonder dat betrokken verrichting in rekening moet w ingeschreven. Aantal
transacties waarvoor wettelijk toegelaten beperkt.
o Een voorbeeld waar dit wel nog is toegelaten: Amerikaans toerist stapt bank binnen
in Gent en wisselt USD in EUR, dit is nog toegelaten zonder dat er individuele
rekeningovk wordt geopend.
o Voor de meeste andere transacties heb je wel een rekening nodig, die registreert
welke gelden werden gestort en welke werden afgehaald of met betaald.
Vroeger gebeurde het dat bijna dode mensen met cash geld naar bank gingen en
kasbons aan toonder wouden om deze aan erfgenamen te geven. Dit gebeurde
zonder dat het in een rekening werd genoteerd. Bedoeling was om fiscus te
omzeilen, dit kan nu niet meer. De bank gaat dit enkel doen als er eerst een rekening
wordt geopend, bedrag eerst op rekening crediteren, erop zetten en er onmiddellijk
weer afhalen en dan worden kasbons uitgegeven. Dus van bijna alle transacties moet
een spoor achterblijven in de boeken van de bank en in ind rekeningsov gesloten
tussen cliënt en financiële inst’l.
- Je hebt niet alleen geldrekeningen, maar ook effectenrekeningen. Dit zijn rekeningen waar
financiële instrumenten op zijn ingeschreven, zoals aandelen, obligaties, etc. wij gaan het
amper hebben over effectenrekeningen
Je hebt drie grote categorieën van geldrekeningen
o Zicht- of betaalrekeningen. In wet wordt meestal gesproken over betaalrekening, in het
dagelijks leven over zichtrekening
o Spaarrekeningen. Contracten waar het de bedoeling is om spaargelden op te plaatsen
voor wat langere termijn want gelden niet onmiddellijk nodig
o Termijnrekeningen zijn vorm van spaarrekeningen maar met verschil dat ze worden
gesloten voor welbepaalde termijn. Het is een contract van bepaalde duur. Je kan
gedurende termijn die gelden niet gaan opvragen, tenzij je ervoor vergoeding betaalt.
Je stelt je geld met een ander doel op de rekeningen.
o Op zichtrekeningen gewoon het geld dat je niet in portemonnee wilt houden en wilt
gebruiken betalingen verrichten.
o Op spaarrekening daar ga je gelden veilig bewaren en beoog je een zeker rendement,
maar vandaag weinig rendement.
o Bij beleggen kan je groter rendement halen maar is er groter risico dat je deel
verliest. Vandaar zijn sommige mensen eerder conservatief (dit is zo bij belgen) dat
ze eerder gelden op spaarrekening plaatsen dan die massaal te beleggen. Ze moeten
3
, wel bewust zijn dat dit een heel klein rendement oplevert (kleiner dan de inflatie)
maar niettemin er staan vele miljarden op BE spaarrekeningen.
Belangrijk: Ook de toepasselijke regelgeving over de verschillende rekeningen is
verschillend.
De bescherming uit boek VI voor een rekeninghouder en gebruiker van betaalinstrumenten
maar die bescherming geldt enkel voor de betaal, zichtrekeningen.
Niet voor de termijnrekeningen en met uitz. van 1 artikel ook niet voor de spaarrekeningen.
Dus van belang om te weten over welke rekening het gaat om de toepasselijke regels te
vinden.
Wanneer het gaat over spaarrekeningen zijn er soms bijz regelen die bij KB zijn vastgesteld,
voor zogenaamde gereglementeerde spaarrekeningen.
Er is onderscheid tussen niet-gereglementeerde spaarrekeningen en gereglementeerde
spaarrekeningen. -> Belangrijk gevolg is de fiscale behandeling van de interesten die via de
spaarrekening w gerealiseerd
o Bij gereglementeerde heb je tot 980 euro vrijstelling van roerende voorheffing met
betrekking tot de interesten die via spaarrekening w gerealiseerd. De eerste 980
euro aan interesteten is vrij van roerende voorheffing.
o Bij niet-gereglementeerde spaarrekeningen heb je die vrijstelling niet. Wanneer
rendement is dit een bruto rendement en kan je niet zomaar vgl met het netto
rendement gereglementeerde spaarrekening.
Vanuit financieel rechtelijk oogpunt gaan we vaststellen dat er soms bijzondere regels zijn
vastgesteld die enkel gelden voor gereglementeerde spaarrekeningen. Het juridisch kader,
de bescherming van de spaarder is groter bij gereglementeerde spaarrekeningen.
SOORTEN GELDREKENINGEN
- Zicht- of betaalrekening
Zijn altijd contracten van onbepaalde duur (belangrijk met het oog op eenzijdige
wijzigingsmogelijkheden enzo voort)
Uitgebreid aandacht besteden aan uitvoeringsincidenten
= foutieve uitvoeringen betalingstransacties, niet toegestane betalingstransacties
Veel aandacht aan topic: betaalfraude
Daarnaast aantal regelen: BOEK VII WER
Art. 4/1 aanbieders van zichtrekeningen verplicht informatiedocument ter beschikking te
stellen omtrent de vergoedingen. Een rekeninghouder wordt vooraf geïnformeerd
omtrent de kosten die aan transacties van die rekening verbonden zijn.
Gaat op examen nooit vragen welke informatie moet zijn opgenomen, staat gewoon in
de wet. Maar kan wel vragen: het waarom, waarom is in zo een document voorzien?
4
