Inleiding tot de rechtswetenschap
Studiemateriaal:
VRG-codex 2020-2021
Blokwijzer: Inleiding tot de rechtswetenschap ACCO of stad boekhandel
Sofia: code ingeven en dan steeds daarop werken. Staat in het handboek
Slides op Toledo
Aandacht voor de actualiteit: kranten raadplegen en wat gebeurt er momenteel in de
wereld?
Afdeling 1: Wat is het recht?
Hoofdstuk 1: Objectief en subjectief recht
1. Wat is recht?
1.1 Etymologische Oorsprong
Elke burger draagt bij tot het rechtssysteem, maar een speler speelt grootste rol,
namelijk de staat/overheid (hoewel er verschillende overheden zijn).
1.2 Dubbelzinnige notie
Concepten hebben meerdere betekenissen en we kunnen steeds nuances maken.
Recht heeft eigenlijk een dubbelzinnige notie.
Recht in objectieve zin:
Geheel van regels die de overheid oplegt om de samenleving van mensen te sturen.
Dat is het recht en het rechtssysteem.
Recht in subjectieve zin:
Recht op gedrag van een andere persoon, bv NMBS door het contract en de
rechtsregels.
Objectieve zin: Het systeem aan regels aan recht.
Subjectieve zin: Uw eigen rechten die je kan claimen.
Steeds goed het onderscheid kunnen maken, omdat in het Nederlands er
niet verschillende benamingen zijn zoals in het Engels ('Law’ and ‘Right’)
TIP EXAMEN: Door deze uitleg nooit meer een fout maken, fout vaak op examen: wel
wat je wil, maar de juiste regel vinden en baseren.
Je gaat naar de rechtbank, daar zijn twee partijen met hun eigen verhaal. De zaak
begint met vertellen waarom je daar bent. ‘Ik ben hier omdat ik wil’, je komt jouw
subjectieve rechten claimen. Maar die rechter zal dat enkel geven als de juridische
regel die je moet aanduidt jou dat kan geven. Hij kan niet helpen als je geen regel
hebt, zelfs als je gelijk hebt, oordeelt hij en is hij onpartijdig. Tonen wat je wil en
waarop je je baseert (art…), moet zeer correct zijn.
, 2. Objectief recht – Subjectief recht
2.1 Recht als maatschappelijk fenomeen (objectief)
Geheel van algemene (on)geschreven regels voor uiterlijke gedragingen (niet
gedachten) van in maatschappelijk verband levende mensen (niet dieren).
Waarvan respect wordt afgedwongen door de overheid
2.2 Recht bekeken vanuit het individu (subjectief)
Aanspraak die persoon aan rechtsnorm
3. Band objectief en subjectief recht
Gedragsvoorschriften (regels) niet ten nadele van bestemmeling, maar ten voordele
van anderen.
Verbod van onrechtmatige daad art. 1382-1386 BW
Alleen door de regel, dat je jouw rechten kan claimen. Door het objectieve
rechtssysteem hebben wij individuele rechten
Ik heb een subjectief recht omdat mijn aanspraak beschermd is door het
objectief recht.
4. Voorbeeld van objectieve rechtsregel
Gedragsvoorschriften: Art 1382-1386 oud-BW (een van de meest gebruikte artikelen):
4.1 Artikel 1382 BW:
Iedere daad van een mens die aan een ander schade veroorzaakt verplicht degene
door wiens schuld de schade is ontstaan.
Werkt niet tegen de mensen die de schade niet hebben aangebracht.
Ouders, omstaanders…
4.2 Drie componenten:
Fout, schade en oorzakelijk verband
5. Artikel 1383 BW: Een objectieve rechtsregel:
5.1 Eiser gaat 3 componenten bewijzen.
1. Fout:
Objectieve component= daad
Overtreding van de rechtsnorm, met of zonder contract.
Schuldige daad moet aangetoond worden bij de rechter, bewijzen door de regel en
tonen dat je aan toepassingsvoorwaarden voldoet. Uiterst belangrijk om het juiste
artikel te gebruiken.
Zonder contract: Broer verhuist, wagen gehuurd en zwaar geladen en nevelig
ochtend over een heuvelachtige slechte weg. Rijden dus niet te snel. Maar kind
omvergereden en gestorven.
, Hof van Cassatie is naar een ruimere interpretatie gegaan. Ook situaties
waarin alle rechtsregels worden nageleefd kunnen ook fout zijn.
Fout is nu niet enkel nog de exacte regels, je kan altijd in fout zijn. ‘In ons
recht ligt een algemene plicht om zorgvuldig en voorzichtig te zijn’
Overtreding van algemene zorgvuldigheidsnorm:
Dingen beoordeelt door de Bonus pater familias, gedrag in kwestie
vergelijken met een goede vader of moeder, die steeds normaal
zorgvuldig probeert te zijn.
Subjectieve component= de onrechtmatigheid
Geestesbekwaamheid: schuldbekwaamheid en toerekeningsvatbaar. Men moet
kunnen beseffen dat het gevaarlijk en niet juist is.
De rechter moet dus ook grenzen stellen. Hij moet gaan oordelen vanaf wanneer
iemand iets weet.
Regel: minderjarigen kunnen quasi nooit aansprakelijk zijn, hun voogden wel.
Leeftijd en onderscheidingsvermogen. Iemand kan te jong of te oud zijn, of mentale
problemen hebben, waardoor ze dingen niet kunnen onderscheiden. Kan je hen dan
wel de feiten verwijten. Voor geesteszieken is er al een ander artikel.
Allemaal verschillende artikels, met eigen toepassingsgebied. Regel met
situatie kunnen verbinden. Zoals een kind of een geesteszieke.
2. Schade: Is door het foutief gedrag ontstaan schade vergoeden
Bij verlies of schade moet dat in geld waardeerbaar zijn. Maar schade kan zeer veel
zijn, namelijk van materiele, emotionele, fysieke tot morele schade.
Vraag: Moeten dingen gelijk kosten, is iedereen wel degelijk gelijk voor de wet. Of
zijn er gradaties? Hoeveel schade soorten zijn er? Wat is de prijs van pijn en hoe ga je
die pijn controleren?
Bepaalde nuances kunnen gemaakt worden. Zoals leeftijd. Het persoonlijk verlies kan
meer of minder zijn. De rechter gaat moet dus inschatten, in hoeverre er schade is. Je
moet proberen te bewijzen aan de rechter dat er schade is, om vergoed te worden.
Daarom wordt verzekering genomen:
Kan hierbij een rol spelen. Maar ze gaan datgeen dat ze uitbetalen,
gaan halen bij de schademaker. Ze verleggen het probleem eerder.
Tussen hen en het slachtoffer, i.p.v. dader en slachtoffer.
Statistieken berekend, hoeveel schade er kan zijn wordt ingeschat.
Cassatie verwerping theorie van rechtskrenking (1939): soepeler geworden
1939 Zus verloren, morele schade. Broer heeft ook een minder aan comfort in het
leven, aangezien zijn zus huisvrouw was. Dus eist hij een vergoeding op huishoudster.
Tegenpartij zegt dat je daar geen recht op hebt omdat zus ook gewoon kon weggaan.
Cassatie zegt dat iemand geen recht nodig heeft op prestatie, maar als ze belang
hadden aan het leven van de gestorvene, is dat genoeg. Dus de man werd vergoed.
1939 Non geeft les in schooltje, en geeft loon aan klooster, en overlijdt door kind.
Moederoverste heeft het loon gevraagd, omdat ze daar belang bij hebben.
, Schending van subjectief recht is noch noodzakelijk noch voldoende.
Geschonden belang dat leidt tot in geld waardeerbaar verlies: recht
erop hebben is niet noodzakelijk, maar het belang alleen is al
voldoende.
3. Oorzakelijk verband:
Band tussen fout en schade. Fout moet schade hebben veroorzaakt.
Er zijn verschillende factoren die kunnen meespelen tot aan de schade.
Prof laat koffie vallen=> Botsing=> Morst op grond=> Man glijden=> Man valt =>
Ziekenhuis=> Krijgt bloed=> Hepatitis=> Levenslang ziek
Is de Prof dan daadwerkelijk schuldig, en wat moet hij dan eventueel levenslang
betalen.
Als de tegenpartij de prof dagvaardt, hij moet zich dus gaan verdedigen.
1. Reflex als jurist: hoe erg?
2. Reflex als jurist: wie is er aanwezig? Volgende spelers dagvaarden zoals
ziekenhuis, poetsvrouw, te warme koffie, te gladde trap…
Er heerst dus een causaal verband als de schade zoals die zich
concreet voordeed zich niet zou hebben voorgedaan. Equivalentieleer
in België: Is je aandeel groot of klein, je bent aansprakelijk. Grote en
kleine fouten zijn voor de benadering hetzelfde. Stel dat een van de
gedagvaardigden geen geld heeft, valt de schadevergoeding op
degene met geld.
Equivalentieleer vs. De theorie van de adequate oorzaak.
Jongens en meisjes gingen na sluitingstijd op het dak van de supermarkt, onder
bepaalde invloeden. Kar genomen en dan met iemand in de kar de helling af. Maar
op een avond, passeert een zeer oude vrouw op het terrein. Zijn tegen haar gebotst
waardoor ze verlamd was. Degene in het karretje dat botst is de dupe.
Als we naar oorzakelijk verband kijken is dit evident. Bij de rechter proberen te
argumenteren dat de oude, dove en blinde vrouw niet opzij kon gaan en de jongeren
dus pech hebben gehad. Rechter veroordeelt tot de schadevergoeding. De theorie
van de adequate oorzaak is dus toegepast, er wordt geen rekening gehouden met
pech.
5.2 Bepaling van 2 objectieve rechtsregels
1. Verbod schade te berokkenen
2. Plicht schade te vergoeden, mocht je toch schade berokkenen doen
Subjectieve recht mijn schade vergoed te zien.
6. Band objectief en subjectief recht
