Renaissance in de
Nederlanden
Herinnering aan de Klassieken ooit weggegaan
Italiaanse architecten: gedistantieerd van de Gotiek (barbaars Vasari)
Harmonie, symmetrie, horizontaal en verticaal, mens als maat (Vitruviaans)
Nederlanden: heel moeizaam op gang
Vroegrenaissance
Intrede 16e eeuw
Beeldende kunstenaars zetten de toon in Italië
Jan Gossart (1515)
Madonna met Kind
Reis naar Rome (opdracht van Margaretha van Oostenrijk): invloed op zijn eigen
schilderkunst
Confrontatie: verwijzingen naar gotiek, referentie naar architectuur en vroegere
schilderkunst (-Rogier Van der Weyden): cassettenplafond, doorkijk naar gotische
architectuur
Bernard van Orley (1520)
Niet in Italië geweest (2de hands)
Klassieke architectuur, details: kandelaber (typische renaissance) gezien van wandtapijten
Typische motieven, periode 16e eeuw (Rome: opgraving Domus Aurea:
muurschilderingen) grotesken: onder de grond (Vaticaan: versieringen daaruit afgeleid)
Jean Mone (1533)
Lotharingen
Barcelona, Italië, Lage landen
Woont dan in Mechelen: heel veel retabels gemaakt, grote reputatie, grote invloed
Veel opdrachten: retabel (altaarstuk), marmerachtige steen, gotische kerk volwaardige
renaissance architectuur (horizontaal en verticaal, voluten, kandelaber, arabesken)
Liturgisch meubilair
Renaissance versieringen op een goti sche architectuur
Brugge, Griffie van het Brugse vrije, Jean Wallot (1530)
Bouwperiodes worden korter
Verticaliteit en horizontaliteit (friezen)
Geveltop: voluten
Details: schijven waarin portretten worden in opgenomen (tondi), elementen van de gotiek
(op voluten ornamenten hogels)
2 keer gerestaureerd: 2003 & 19e eeuw (friezen geen reliëf: gewoon fresco schilderingen)
, Mechelen als centrum van vroegrenaissance bouwkunst
Huis de Zalm (1530), van Werchtere
Ambacht van de visverkoper
Dorisch, Ionisch, Korintisch
Horizontale friezen en verticaliteit
Horror vacui: veel decoratie
Geveltop: renaissance
Voluutconsole: voluut die loodrecht op de gevel staat, door de friezen, verbinding maakt
tussen de verschillende traveeën (Jean Mone gekend – retabels overgenomen)
Paleis van Margaretha van Oostenrijk (1508), Keldermans
Gerechtshof
De Noter: tekenaar, alleen maar gebouwen, belangrijke bronnen
Kenmerken: natuursteen, veel frontons (nooit in de gotiek), vensters met kruis, evenwichtige
compositie, strenge renaissance (sober en beheerst), topgevel (breed naar smal, voluten),
aedicula (klein tempeltje op de top)
Hof van Savoie
Binnenkoer: bak en zandsteen, zuilengalerij, polychroom
19e eeuw interieur, plan: grote ruimtes (ontvangst), privékapel, 2 kleine ruimtes met dikke
muren (schatkamer)
Vitruvius – architectuurtraktaten
Renaissance: Vitruvius als uitgangspunt proportie menselijk lichaam
De Architectura Libri decem (33-14 V.C.): transcriptie (overgeschreven geweest door
anderen)
In drukvorm uitgegeven (1556): Andrea Palladio tekeningen
Leon Baptista Alberti (1485)
Traktaat: indeling van Vitruvius
Serlio (1537)
Zuilenorde
Pieter Coecke Van Aelst (1558)
Werken van Serlio drukken Nederlanden makkelijk verspreid (eigen taal)
Ritmisch travee, zuilenorde (Composiet, Dorisch, Ionisch, Korintisch, Toscaans)
Hans Vredeman de Vries (1570)
Architect van de lage landen
Zuilenorde op een vrijere manier, decoratie eraan toegevoegd