REVA: WERKEN IN EN MET GROEPEN
à Groepsdynamica: Studie van het gedrag van mensen in kleine groepen
1. CENTRALE CONFLICT IN GROEPEN
1.1. SPANNINGSVELD TUSSEN INTIMITEIT EN INDIVIDUALITEIT
Binnen groepen = spanningsveld tss behoefte aan intimiteit en behoefte aan individualiteit
Ø Intimiteit
© Hoeveel zal ik mezelf durven laten zien?, Wat wil ik niet onmiddellijk tonen?, …
© Er is een zekere mate van angst, onzekerheid, onveiligheid, onwennigheid
Ø Individualiteit
© Zal ik mezelf durven zijn?, Zal ik een plaatsje hebben?, …
à Door deze dialectiek: vaak verbeterde versie van onszelf presenteren bij het betreden van groepen
Ø Dit zeker bij groepen waar nog niet veel cohesie of autonomie is
Weg om tot intimiteit te komen in de groep = op individueel vlak heel verschillend
Ø Medebepaald door vroegere ervaringen met groepen, persoonlijkheid, soort groep, veiligheid
groep, aanpak en BGLstijl groepsBGL
Als groepsleider = bewust zijn van dit spanningsveld bij je groepsleden en er met respect mee om te
gaan
Dit spanningsveld zal ergens altijd blijven bestaan
Ø De mens heeft nu eenmaal de behoefte om zichzelf te kunnen zijn en de behoefte om ergens
bij te horen
Mensen proberen een gunstiger beeld van zichzelf te presenteren: verbeterde versie
Ø Kans vergroten dat ze door anderen geaccepteerd worden en erkenning krijgen
Ø Vanwege belang van acceptatie en erkenning = zelfpresentatie beschermen tegen
ontmaskering en gezichtsverlies
àVGL frontstage en backstage theaterwereld
Ø Frontstage: uiterlijk zelfbeeld, public self
Ø Backstage: innerlijk zelfbeeld, private self
= Je presenteert jezelf anders op een podium dan achter de coulissen
Wanneer anderen het privézelfbeeld dreigen te ontmaskeren = meeste mensen reageren in eerste
instantie defensief
Ø Via afweer territorium van het privédomein verdedigen = hiervoor verdedigingsmech
© Rationalisatie, projectie, verdringing, vermijding en apathie
Ø Omdat verdedigingsmech zo negatief klinkt à levenstechnieken: manier om zichzelf staande
te houden in bedreigende omstandigheden
,1.2. BASISBEHOEFTE (MASLOW): ERBIJ HOREN
Communicatie à 3 niveau’s
1. Inhoudsniveau: Wat wordt gezegd, inhoud van de boodschap
2. Betrekkingsniveau: Relatie die gesprekspartners tot elkaar hebben, verhouding
3. Bestaansniveau: existentieel niveau waarbij het gaat om vragen rond het vinden van
erkenning voor eigen identiteit
BESTAANSNIVEAU
Ø We hebben anderen nodig om eigen identiteit op te bouwen = alleen door relaties met
anderen, beeld opbouwen van wie je zelf bent
Ø Buber
© Het leven van de mesnen onderling rust op één pijler: ieders verlangen om door zijn
medemensen erkend te worden als wat hij/zij is.
© Men kan een samenleving menselijk noemen naar de mate waarin haar leden elkaar
erkennen.
Ø Wanneer geen erkenning voor eigen optreden = belemmering zelfontplooiing
Ø Bestaansniveau speelt altijd een rol in communicatie tussen 2 personen en is ook altijd
aanwezig binnen groepen
3 NIVEAUS VAN COMMUNICATIE EN ERKENNING
Op inhoudsniveau kunnen we op drie manieren reageren op het inhoudsaspect van de communicatie van de
ander:
1. Aanvaarden en instemmen met die inhoud: ‘ja’ zeggen, het ermee eens zijn
2. Afwijzen en het duidelijk niet eens zijn met die inhoud: ‘nee’ zeggen
3. Diskwalificeren van die inhoud: geen ja en geen nee, of allebei een beetje, vaag blijven
Op betrekkingsniveau zijn er drie reactiemogelijkheden op het relatievoorstel van de ander:
1. Begrijpen van de positie van de ander in de relatie: een duidelijke ‘ja’
2. Verwerpen van de positie: een duidelijke ‘nee’
3. Negeren: ja en nee tegelijk, of geen van beide door niet te reageren
Op bestaansniveau gaat het om de omschrijving van het zichzelf en de ander, dus om het zelfbeeld van elk.
Dit zelfbeeld van de ander kun je:
1. Erkennen: bevestigen van het verzoek van de ander om gezien te worden zoals hij/zij zichzelf ziet
2. Gedeeltelijk erkennen of miskennen: slechts gedeeltelijk of niet ingaan op dit verzoek, maar het verzoek
om bevestiging van het zelfbeeld wel op een of andere manier opgemerkt hebben
3. Niet-erkennen: negeren van het verzoek van de ander om bevestiging van zijn zelfbeeld
, Inhoudsniveau Betrekkingsniveau Bestaansniveau
• Aanvaarden • Bevestigen • Erkennen
• Afwijzen • Verwerpen • Gedeeltelijk erkennen
• Diskwalificeren • Negeren • Niet-erkennen
Van de inhoud van de Van de positie van de ander in de Van het beeld dat de ander van
communicatie van de ander betrekking zichzelf heeft
In dit schema = 3 reactiemogelijkheden
Ø Samenhang tussen aanvaarden, bevestigen en erkennen
© Aanvaarden en bevestigen = vormen van erkenning
Ø Samenhang tussen diskwalificeren, negeren en niet-erkennen
© Diskwalificeren en negeren = vormen van niet-erkennen
Ø Afwijzen en verwerpen = ook vormen van niet erkennen, maar impliceren tegelijk zekere
mate van erkenning
© Ookal reageer je afwijzend op handeling/communicatie van de ander, kan je toch
handeling/communicatie accepteren voor wat die is en daar geldigheid toekennen à
dit mits reactie direct is en niet ontwijkend
Samengevat: positieve en negatieve ervaringen in groepen = te maken met erkenning
Ø Kunnen we begrijpen als goed gevonden worden, je bent OK, je hoeft voor mij niet te
veranderen, …
AMERIKAANSE PSYCHOLOOG SCHUTZ
Iedere mens heeft een fundamentele behoefte aan erkenning à onderscheid in 3 basisthematieken
1. INCLUSIE: erkenning DAT men er IS
2. CONTROLE: erkenning voor WAT men KAN
3. AFFECTIE: erkenning voor WIE men is als PERSOON
INCLUSIE
Ø Gevoel mee te tellen, erbij te horen en serieus genomen te worden
Ø De vraag tenminste opgemerkt te worden en om erkenning dat men er is
Ø Gevoel dat men enige betekenis heeft voor anderen
CONTROLE
Ø Vraag naar invloed, om een stuk te kunnen bepalen wat er gebeurt en hoe het zal verlopen
Ø Gevoel in staat te zijn iets gedaan te kunnen krijgen
Ø Vraag naar erkenning voor wat men kan, kwaliteiten, inbreng, prestaties, deskundigheid
Ø Direct van invloed op gevoel van onafhankelijkheid en van zelfvertrouwen
Ø Naarmate anderen inbreng volgen = controle versterkt of wordt bevestigd
AFFECTIE
Ø Vraag naar genegenheid, behoefte aardig, sympathiek gevonden te worden, erbij te horen
Ø Gevoel gewaardeerd te worden om wie men is als persoon
à Telkens gaat het om erkenning
