Interculturele communicatie
Inleiding
Communicatie: uitwisseling van symbolische informatie, die plaatsvindt tussen mensen die
zich bewust zijn van elkaars aanwezigheid, onmiddellijk of gemedieerd. Deze info wordt
deels bewust en deels onbewust gegeven, ontvangen en geïnterpreteerd.
Uitwisseling: 2 richting verkeer: de éne geeft iets en de andere ook. Zender en ontvanger.
Soms is er sprake van communicatie tussen mensen van homogene groep. Deze groep heeft
eigen manier van omgaan met elkaar, hun eigen gewoonten en eigen taal. Binnen deze
cultuur: intra culturele communicatie. Bij interculturele communicatie zijn deelnemers
verschillend (heterogeen).
Zorgsector: regelmatig pt met migratieachtergrond. Er zijn toch wat moeilijkheden:
taalproblemen, verschillen in cultuur,…
Wat is cultuur?
Eerste indruk bepaald door hoe iemand zich presenteert: houding, stem, kleding. Buitenste
laag = direct waarneembaar aspect van cultuur. Aandachtspunten vpk: we gaan vaak
reageren op grond van waarnemingen. Hiernaast ook indirecte waarneembare aspecten:
waarden, normen en gedrag.
Manier om rekening te houden met superdiversiteit: verwerven van kennis, vaardigheden en
attitude.
1. Definitie
Cultuur: gezamenlijke set van waarden, percepties en aannames die gebaseerd zijn op onder
andere gezamenlijke geschiedenis, taal, aangeleerde overtuigingen en ervaringen. Deze
waarden, …. Fungeren als conceptueel kader dat leidraad vormt voor manier waarop
mensen in wereld staan. Cultuur heeft diepgaand invloed op ieder aspect leven. We zijn met
cultuur opgegroeid: sociale constructie.
2. Iedereen heeft cultuur
= de erkenning dat ieder mens, en dus niet alleen personen met migratieachtergrond, een
cultuur heeft.
Iedereen doet aan interpreteren van en zingeven aan wat hen overkomt. Ieder doet dat op
eigen manier, eigen cultuur.
= vaak gebeurt interpreteren zonder dat persoon zich ervan bewust is.
3. Cultuur is flexibel
= misvatting over cultuur: het is statisch. Het idee dat cultuur een statische set waarden en
normen betreft die alle leden van zo een cultuur dwingt om zich op bepaalde manier te
gedragen is te simplistisch benaderd.
Cultuur is geen gesloten systeem, maar een voortdurende interpretatie van de realiteit en
reflectie daarop. Het is een dynamisch concept.
= ieders cultuur is flexibel en past zich zoveel mogelijk aan.
Vb. gebruik anticonceptiepil: in jaren 60 werd dit tegengehouden door Kerk.
, Culturele diversiteit in de gezondheidszorg
1. Verklaringsmodellen voor ziekte
Mensen gebruiken meerdere modellen om betekenis te geven aan wat hen overkomt. Ze
hebben vaak verklaringen voor nieuwe gebeurtenissen, zoals ziekte,... Vb: koude vs infectie,
ying yang, hekserij, vervloeking, zwarte magie.
Er zal dus vaker discrepantie ontstaan tussen verklaringsmodellen van art, vpk en pt.
Hierdoor kan er frustratie ontstaan.
2. Stereotype en werkelijkheid
In denken over cultuur zullen we ons moeten losmaken van stereotypen. We moeten ze ook
niet negeren maar leren begrijpen hoe mensen in onderhandeling zijn met clichés.
Vb: Marokkaanse meisjes die voor huwelijk seksueel actief zijn omdat het binnen
schoolgemeenschap normaal is, maar die bij gzh aankloppen voor hymenreconstructie.
3. Verschillen in medische culturen
Ook al is hulpverlener iemand met universitair diploma en werkt hij volgens principe
evidence based medicine, hij is tevens ook lid van zijn cultuur.
Mens is nooit in staat om zich volledig los te maken van cultuur.
Mbv woorden waarmee binnen bepaalde medische cultuur ordening wordt aangebracht,
herkent men na enige training de aandoening die pt heeft. De medische opleiding is
gebaseerd op het stellen van diagnose, om daar vervolgens een effectieve behandeling aan
te verbinden, zo is het in elke medische cultuur.
Maar wat in ene cultuur als ziekte wordt gezien, wordt in andere niet als zodanig herkend.
Vb: menopauze is in Azië geen diagnose.
Interculturele communicatie binnen zorgcontext
1. Definitie
= proces van uitwisseling van informatie tussen 2 personen die zichzelf in een specifieke
context in culturele termen als onderling verschillend definiëren.
Geen strakke handleiding nodig: geen typische ‘turken’,..
Succes komt er niet door alle culturen te kennen maar wel door bewust te zijn dat er
culturele verschillen zijn
Basishouding is van cruciaal belang: het moet oprecht zijn. Je moet menen wat je
zegt.
Carl Rogers: cliëntgerichte therapie. 3 voorwaarden waaraan vpk moet voldoen om
vertrouwensrelatie op te bouwen: onvoorwaardelijke acceptatie, echtheid en empathie.
2. Interculturele competenties
Om dit succesvol te laten verlopen moeten gesprekspartners interculturele competenties
opbouwen.
= kennis, vaardigheden en houding waarmee hulpverleners adequate hulp en zorg kunnen
verlenen aan pt met andere etnische of culturele achtergrond dan zijzelf.
3. Uitdagingen bij interculturele communicatie
3.1. Non-verbale communicatie
Personen met verschillende culturele achtergronden communiceren non-verbaal op
verschillende wijzen: oogcontact, houding, stemgebruik, gebaren, mimiek,…