Onderzoek en kwaliteit 2
Handvaten voor kwaliteitsvolle
zorg
Zorgorganisaties ontwikkelen handvaten/ strategieën om wetenschappelijke bewijsvoering in de
dagdagelijkse zorg voor patiënten te implementeren.
Documenten die verwachtingen of standaarden formuleren om kwaliteit van zorg te garanderen
o Protocol
o Procedure
o Richtlijn
o Klinisch/zorgpad
o Staand orders
Door die documenten:
o Iedereen verleent dezelfde zorg
o Verhoogt zorgkwaliteit + veiligheid zorgontvanger
Doelen:
- Verminderen ongewenste variatie in zorg
- Leveren van een hoge(re) kwaliteit van zorg
- Mogelijkheid tot kwaliteitscontrole
- Verantwoordelijk zijn/ gesteld worden voor geleverde zorg
- Verlenen van evidence based zorg
- Beperken van kosten
- Introduceren van innovaties
Doel moet helder zijn voor gebruiker
Betekenis
In literatuur is geen consensus over gebruik van verschillende termen.
Toch is er een verschil….
1.Richtlijn
Een op systematische wijze ontwikkeld document, gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en
gebundelde klinische ervaring, die zorgverleners en zorgontvangers behulpzaam kan zijn bij het
nemen van beslissingen over adequate zorg bij specifiek gezondheidsprobleem
- Richtlijn = Clinical guideline
- Verzameling van informatie door professionals verzameld en kritisch bekeken
- Richtlijn bevat praktische adviezen
- richtlijn berust op resultaten van wetenschappelijk onderzoek + daarop
gebaseerde discussie en aansluitende consensus
,Onderzoek en kwaliteit 2
- Richtlijn bevat aanbevelingen over kwaliteit van zorg:
- wetenschappelijk onderzoek, ervaringen van professionals, ervaringen
zorgontvangers
- Richtlijnen zijn meestal op nationaal niveau
- Evidence based richtlijnen: ontwikkeld volgens strikte methodologie. Er werd op
systematische manier gezocht in literatuur naar wetenschappelijk bewijs over onderwerp. Er
bestaat een duidelijk verband tussen het bewijs en de aanbevelingen.
- Grade of recommendation: geeft aan hoe sterk wetenschappelijk bewijs is + afweging voor-
en nadelen
- AGREE II instrument: voor het beoordelen van richtlijnen
Richtlijn beschrijft bij een specifiek gezondheidsprobleem/ diagnose
het ‘wat, wanneer en waarom’
2.Protocol
- Bevatten stap- voor- stap aanbevelingen voor het handelen volgorde doen
- Ondersteunt zorgverleners bij het uitvoeren van zorginhoudelijke handelingen en legt stap
voor stap uit hoe deze moeten worden uitgevoerd
- Zijn meestal afgeleid/ gebaseerd op evidence based richtlijn
- Lokaal/ regionaal karakter
2.1 Doel/gebruik
- Doel: komen tot een gestructureerde, efficiënte en veilige zorgverlening
- Protocollen zijn slechts een hulpmiddel en mogen plaats van eigen denken en handelen niet
innemen. Soms is het noodzakelijk om af te wijken van protocol kunnen motiveren.
2.2 Opmaak van protocol
- Protocol moet helder en overzichtelijk de gemaakte afspraken t.a.v. werkwijzen weergeven
snel kunnen weergeven.
- Aanbeveling: standaard opmaak van alle protocollen binnen 1 organisatie + weglaten van
overbodige irrelevante informatie
, Onderzoek en kwaliteit 2
2.3 Verschil richtlijn en protocol
Richtlijn Protocol
o Systematisch ontwikkelde aanbevelingen o Vaak gebaseerd op richtlijnen
(vaak internationaal) o Geven aan hoe te handelen in specifieke situaties
o Helpen ZV en ZO bij beslissingen over zorg o Meestal specifiek gericht op bepaalde instelling
in specifieke situaties o Vaak door instelling zelf ontwikkeld of aangepast
o Een overzicht van beschikbare o Protocollen mbt hetzelfde onderwerp kunnen
wetenschappelijk onderzoek verschillen tussen organisaties
o Een beschrijving van meest gebruikte o Vrijheid van handelen is beperkt
methoden voor diagnostiek en behandeling o Wat, wanneer, waarom, hoe
o Meestal landelijk ontwikkeld
o Geen dwingende voorschriften,
ondersteuning voor ZV
o Wat, wanneer, waarom
3.Procedure
= Een vastgelegde manier van verschillende instructies die in een bepaalde volgorde dienen
uitgevoerd te worden
- Verpleegkundige procedure: beschrijft uitvoeringswijze van een specifiek verpleegkundige
techniek
- Eventueel kunnen procedures deel uitmaken van standaardverpleegplan of staand order
- Voorbeelden: procedure over verwijderen van maagsonde, bloedafname…
3.2 Doel/gebruik
- verpleegkundigen op dezelfde manier laten handelen continuïteit van de zorg
kwaliteitsvolle zorgverlening
3.2 Opmaak
- duidelijke structuur met afgebakend start- en eindpunt van handeling, actieve
zinsconstructie, naam procedure, omschrijving, waar geldig, (contra) -indicaties,
benodigdheden, werkwijze, aandachtspunten, observatie, frequentie.
3.3 Verschil procedure en protocol
- Beiden zijn afspraken om een bepaalde taak te volbrengen of doel te bereiken
- Protocol: afspraken waarin volgorde beschreven worden die verondersteld gevolgd te
worden.
Algemener, kan verschillende procedures overkoepelen
Bvb. Wondzorgprotocol
, Onderzoek en kwaliteit 2
- Procedure: afspraken over een te bereiken doel/ taak in een bepaalde volgorde.
Veel gedetailleerder en aangepast volgens omstandigheid/ situatie/ doelgroep
Bvb. procedure voor behandeling schaafwonde
4.Staand order
= op consensus van professionals gebaseerde uitspraak over wat kan in een bepaalde
situatie of voor een bepaalde groep als ‘goede zorg’ beschouwd kan worden, die als
richtinggevend of bindend voor beroepsgroep wordt beschouwd
- Door arts vooraf vastgesteld behandelingsschema, verwijzend naar standaard
verpleegprocedures. Arts vermeldt voorwaarden waarin vpk handelingen kunnen toepassen.
Verpleegkundige oordeelt voorwaarden aanwezig zijn.
- Vorm van medisch voorschrift (wetgeving):
o Mondeling geformuleerd medisch voorschrift
o geschreven medisch voorschrift
o staand order
- Gestandaardiseerde opdrachten: uniforme behandeling voor alle ptn
- Goede implementatie + opvolging !!
- Voorbeeld: CIWA ontwenningsschema alcohol
5.Zorgpad
= klinisch paden/ clinical pathway
= procesbeheersingsmethode voor klinische zorg die kan helpen om resultaten op klinische
outcome, service, procesbeheersing, financieel bilan en teamwerking verbeteren
- Accent ligt op interdisciplinaire samenwerking, evidence- based- medicine, betrokkenheid
van ZO, gebruik klinische indicatoren
- Eigenschappen zorgpad:
o Expliciete vermelding doelen en sleutelinterventies gebaseerd op evidentie en
verwachtingen pt
o Faciliteren communicatie tussen ZV, ZO en familie
o Coördineren zorgproces door coördinatie van rollen en opeenvolging activiteiten
van, ZO en familie
o Documenteren, opvolgen en evalueren van afwijkingen en resultaten
o Identificeren van verantwoorde middelen
- Streefdoel zorgpad: kwaliteit van zorg bevorderen patiëntenveiligheid, verhogen
patiëntentevredenheid, optimaliseren middelengebruik
- Interdisciplinair, in praktijk voornamelijk door vpk gebruikt coördinerende rol als vpk
- ≠ zorgprogramma of zorgtraject