Kiezen en beslissen: Het vak gaat erover hoe mensen beslissingen maken en hoe je deze kan
beïnvloeden.
Sturen van gedrag: 2 manieren:
- Nudge: Libertair paternalisme – geen beloningen of straffen maar beïnvloed je de manier
(context) waarop iemand keuzes maakt en gedrag vertoond.
- Belonen en straffen. Mensen die te hard rijden een boete geven (wet en regelgeving) of
mensen die op het werk verschijnen en salaris ontvangen (financiële prikkel)
Hoe beïnvloed je de verkeerde keuzes?
Het belonen en straffen= vanuit ouderlijke rol = Paternalisme
mensen de optie geven om te kiezen = Libertair
twee tegenstrijdige opties. Libertair paternalisme is dus een combinatie van twee tegenovergestelde
begrippen.
Voorbeelden van libertair paternalisme:
- een vlieg op een urinoir. Het zorgt ervoor dat het knoeien ongeveer met 90 procent
vermindert. Het helpt bij het sturen van gewenst gedrag.
- Holle bolle Gijs: gedrag sturen door het leuker te maken, waardoor mensen vaker het goede
gedrag vertonen.
- Pianotrap: mensen nemen een trap doordat er een leuk muziekje onder klinkt.
Econs versus Human
mensen nemen meestal logische rationele keuzes. Waarop belonen en straffen zijn gebaseerd. Als je
iemand een boete geeft voor te hard rijden, zal die het daarna minder snel doen.
Het werkt alleen niet altijd zo. Denk bijv. aan een gevangenisstraf. De straf voor een bepaald delict
zal voor de meeste mensen niet de belangrijkste motivator zijn om het niet te doen.
Econs:
- Streven naar nutsmaximalisatie: je wilt zelf zoveel mogelijk krijgen, de hoogste beloning.
- Homo economicus kiest daarom rationeel en objectief. Het meest aantrekkelijke alternatief
uit het hele aanbod.
- Daarbij gaat eigenbelang voor het belang van anderen (egoïstisch)
Human:
- Invloed van psychologische factoren zoals (risico) perceptie, attitudes, emotie, leerprocessen
en sociale beïnvloeding
- De homo economicus bestaat niet, niemand is perfect rationeel en objectief.
- Psychologisch inzicht helpt om gedrag realistischer te verklaren en voorspellen.
Belangrijke begrippen die hierbij horen:
- Free riding vs. provision of public goods: econ is egoïstisch en profiteert van de bijdragen
van anderen = free riding. Human wil juist bijdragen aan de gemeenschap zonder er iets voor
terug te vragen= provision of public goods.
, - Economische waarde vs. Nut: econs definiëren waarde als het bedrag dat een object zou
opbrengen als het onder optimale omstandigheden zou worden verkocht.
Humans definiëren waarde in termen van nut (utiliteit), hierbij is de persoonlijke waarde en
betekenis relevant. Zo kan een oude knuffel voor iemand meer waarde hebben dan een
dure ring.
- Welvaart vs. Subjectief welzijn: welvaart (economisch): is de mate waarin iemand behoeften
met beschikbare middelen kunnen worden bevredigd (materieel).
welzijn (psychologisch) is subjectief en staat buiten de economie. Welzijn is een gevoel van
welbevinden.
Kunnen we waarden en waarschijnlijkheden wel goed inschatten?
we overschatten onszelf meestal. Zo denkt 90 procent van de bestuurders denkt dat zijn of haar
rijstijl bovengemiddeld is. Wat natuurlijk niet kan. Zo is 50% beter dan gemiddeld en 50% slechter
dan gemiddeld. Hierdoor vertonen we ook bepaald gedrag, bijv. door te rijden en make up op te
doen (je bent immers toch een goede rijder). Daardoor laten we soms dus dom en irrationeel gedrag
zien en soms logisch gedrag.
Systeem 1 en systeem 2
Schneider en Schriffrin (1977) vonden dat wij juist of heel automatisch denken of heel erg
gecontroleerd.
Lieberman (2003) vond dat we juist heel reflectief denken of juist reflectief.
Strack en Deutch (2004) vonden dat we impulsief of beredeneerd denken.
Algemene conclusie = We denken volgens 2 systemen.
- Systeem 1: ongecontroleerd, moeiteloos, associatief, snel, onbewust en gebaseerd op
ervaring. Komt als eerste in werking!
- Systeem 2: gecontroleerd, moeizaam, deductief, langzaam, bewust en volgt regels. Komt in
werking als we er energie in steken en ons best doen!!
Het nut van deze systemen
- Systeem 1:
o gaat snel en gemakkelijk = gebruikt met tijdsdruk
o gevoelig voor fouten
- Systeem 2:
o Kunnen hierdoor inbeelden van hypothetische situaties (nadenken over de toekomst
en gevolgen inschatten)
o Zelfcontrole (omgaan met verleidingen). Kunnen kijken naar lange termijn doelen
dan korte termijn doelen.
De verleiding weerstaan
- Dynamisch inconsistent: lange en korte termijn doelen kunnen snel veranderen van
prioriteit.
o Warm- koud kloof: afhankelijk van de verleiding (warm) wordt het korte termijn doel
meer geactiveerd. Als je een bak nootjes voor je hebt staan, wordt de verleiding
warmer en zul je het sneller pakken ondanks dat je wilt afvallen (lange termijn).
- Gedachteloos kiezen: veel keuze worden onbewust gemaakt, zoals bijvoorbeeld hoe veel je
eet. Mensen aten meer van de soep toen die automatisch werd bijgevuld (via een stiekem
slangetje).
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur riansimons. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.