Maatschappelijk bewustzijn B 1
DEEL 1: Gezondheid
Hoe gezond leven gedefinieerd wordt hangt af van wie de definitie geeft.
Gezond leven bestaat uit verschillende componenten.
1. Verslaving
1.1. Omgevings- en persoonsgebonden factoren
Verslaving: Voortdurende drang naar een bepaald middel of handeling
Oorzaken van een verslaving zijn complex: Proces dat met verschillende factoren samenhangt
Omgevingsfactoren
persoonsgebonden factoren
Omgevingsfactoren:
- De sociale factoren: is het gebruik van het middel aanvaard in de sociale omgeving
- Financiële factoren: Hoe betaalbaar is het middel/verslaving
- Fysieke factoren: Hoe verkrijgbaar is het middel
De sociale omgeving van een persoon bepaalt veel.
bv. Geloof verbiedt om alcohol te drinken: kans op alcoholverslaving kleiner
bv. Vriendenkring snuift regelmatig coke. Kans groter dat ook jij coke gaat snuiven
omgeving bepaalt grote van de stap naar het gebruik/misbruik
Persoonsgebonden factoren:
Individuele factoren die samenhangen met een verhoogde kans op alcohol en drugsmisbruik.
bv. Erfelijke factoren en psychische factoren.
1.2. Geestelijke en lichamelijke verslaving
Bij verslaving is ‘willen’ veranderd in ‘moeten’ gebruiken.
Verslaving = Afhankelijkheid
Opdelen in geestelijke en lichamelijke afhankelijkheid
Geestelijke afhankelijkheid:
Gebruiker verlangt steeds sterker naar het middel en voelt zich niet meer prettig zonder. Mensen die
regelmatig gebruiken (wekelijks of dagelijks) hebben hier het vaakst last van. Dit effect wordt
versterkt wanneer iemand gebruikt om de werkelijkheid te ontvluchten. Geestelijkeafhankelijkheid
kan bij bijna elk middel optreden. (cannabis, alcohol, speed, cocaïne, XTC, GHB, Heroïne en koffie)
Lichamelijke afhankelijkheid:
Lichaam protesteert wanneer het gebruik stopt. Dit zijn ontwenningsverschijnselen. Bij bv. Alcohol,
heroïne, methadon en GHB kunnen deze zeer sterk zijn. Veel drugs zoals cocaïne, XTC, speed en
cannabis geven géén of milde ontwenningsverschijnselen. Stoppen toch moeilijk door geestelijke
afhankelijkheid.
1.3. Wat zijn de gevolgen van een verslaving?
Verslaving heeft impact op je lichaam. Bv. Alcohol Levercirrose en cocaïne Hartklachten.
Ook psychologisch erg belastend: zin voor realiteit verandert en focus op middel zorgt voor
depressies of verergerd deze. Dit leidt tot sociale problemen. Verlies werk en financiële problemen.
,1.4. Alcohol (ethanol, ethylalcohol)
Kleurloos en smaakloos. Ontstaat door het gisten van suikers, granen of fruit. De bekendste
alcoholhoudende dranken zijn bier, wijn en sterke dranken.
Concentratie alcohol uitgedrukt in graden of vol% : Aantal ml alcohol per 100ml drank.
5% pils, 10%-12% wijn en 22%-45% sterke drank.
Mixdranken of alcoholpops: Sinds jaren ’90
Alcoholhoudende drank + frisdrank of fruitsappen
Alcohol is de meest aanvaarde drug in België Onderdeel van onze cultuur
Opvallend want is niet ongevaarlijk en zorgt voor heel wat problemen.
1.4.1. In de geschiedenis
Natuurlijk proces, dus waarschijnlijk per toeval ontdekt
Men zag het eerst als medicijn: aqua vitae (levenswater)
eau de vie, aquavit, vodka, whiskey
Alcohol is een Arabisch woord
Eerst gebruikt en geproduceerd in Arabische wereld:
Egypte: bier onderdeel van dagelijkse voeding
Grieken en Romeinen: Wijn aangelengd met water na maaltijd
Middeleeuwen: bier hygiënischer dan water
Europa: Alcoholgebruik sterke toename vanaf industrialisering (eind 18 de eeuw).
- Vanaf 20ste eeuw wet rond alcoholgebruik en verkoop
- Taksen, minimumleeftijd en verkeerswetgeving
1.4.2. Alcohol in de Belgische wetgeving
Reclame:
- Vijf minuten voor of na een programma voor kinderen mag er geen reclame voor alcohol
gemaakt worden.
- In een reclameboodschap mag er geen link zijn tussen sport en alcohol.
- In elke reclameboodschap moet een educatieve slogan gebruikt worden. “Bier met liefde
gebrouwen, drink je met verstand.”
Leeftijd:
- Jonger dan 16 gebruik en aankopen alcohol verboden.
- Vanaf 16 is bier en wijn drinken toegestaan.
- Vanaf 18 mag je ook sterke dranken consumeren.
Verkeer:
- Alcohol en verkeer past niet: 0,5 promille is de grens
Openbare dronkenschap:
- Op openbare plaatsen dronken zij is strafbaar.
,1.4.3. Effect van alcohol
Opname en afbraak:
Effect hangt af van aantal factoren: gewicht ( #vetweefsel), gegeten?, stress en vermoeidheid.
Afbraak één standaardglas: 1 tot 1,5 uur Vrouwen breken trager af dan mannen
Snelheid afhankelijk van bovenstaande factoren
Een kater: Combinatie van verschillende factoren
Vermoeidheid en scheikundige producten in alcohol
Afbraakproducten en vochtverlies
Remedie: veel water, vers fruit en fruitsappen en goed ontbijt
Bingedrinken:
Op korte tijd veel alcohol consumeren om sneller in roes te raken.
EU richtlijnen: man 6 glazen en vrouw 4 glazen binnen twee uur
Op (niet zo) lange termijn:
Rechtstreeks verband tussen alcohol en gezondheid:
- Zieke lever (levercirrose)
- Ontsteking maag en slokdarm
- Verhoogde bloeddruk
- Problemen aan het zenuwstelsel
- Kanker
- Hogere Cholesterol
- Slaapproblemen
- Geheugenproblemen en dementie ( Korsakov)
1.4.4. Alcohol in het verkeer
Alcoholcontrole:
Begint met ademtest geeft idee of je al dan niet gedronken hebt.
- Voor de start van de test kan je wachttijd van 15 minuten aanvragen
- Resultaat geen concrete cijfers maar wel S (safe), P (positief) , A (alarm)
Bij P en A ademanalyse uitgevoert: geeft aan hoeveel alcohol er in je bloed zit.
Ademanalyse weigeren: automatisch zes uur rijverbod
Recht op tweede analyse of bloedtest (zelf vragen of ademanalyse onmogelijk)
Campagnes
BOB: tegen alcohol in het verkeer
1995 gestart en sinds 2001 overgenomen door andere Europese landen
In België algemeen bekend
Responsible Young Drivers:
Vrijwilligersorganisatie: op positieve manier werken aan veiliger verkeer
Nieuwjaarsactie: Verantwoorde jonge chauffeur die je naar huis brengt na feest te vieren
Educatieve materialen en online testen om bewust te maken van alcohol in het verkeer.
, 1.4.5. Algemene richtlijnen rond alcoholgebruik
Gezonde consumptie:
Alcoholgebruik is ingeburgerd, mensen hebben het moeilijk om er afstand van te doen.
VAD: Vereniging voor Alcohol en Drugs
2016 nieuwe, wetenschappelijk onderbouwde, richtlijnen rond alcoholconsumptie
- Max 10 standaardglazen per week. (Sterke bieren en sterke dranken meer dan 1 standaardglas)
- Onder 18 drink je beter niet (richtlijn verschilt van de wet)
- Alcohol altijd schadelijk, geen risicoloze grens. Wie geen risico wil lopen drinkt beter niet.
- Bingedrinken zorgt voor extra risico’s: Spreid consumptie over meerdere dagen en hou ook
minimum twee alcoholvrije dagen in een week.
Tournée minérale:
Druglijn en KOT daagden voor het eerst in 2017 Belgen uit om een maand zonder alcohol te leven.
120.000 mensen schreven zich in
Mensen laten stilstaan bij alcoholgebruik en ze er in de toekomst bewuster mee laten omgaan
Begrip, ook in 2018 georganiseerd.
1.5. Roken
Meer dan helft rokers sterft aan een tabakgerelateerde ziekte
Met geen ander legaal product te vergelijken (méér dan 1 miljard rokers)
Duidelijke link tussen roken en ziekten: als niemand nog zou roken zouden kankers met een derde
afnemen.
1.5.1. Wat zegt de wet
- Verbod op roken in openbare gebouwen. Vanaf augustus 2018 kan dit ook niet meer op of in de
buurt van een schoolterrein.
- Personeel recht op rookvrije omgeving en in horecazaken mag niet gerookt worden.
- Sigaretten niet in pakjes van meer dan 19 en er moeten gezondheidswaarschuwingen op staan
- Reclame voor tabaksproducten is verboden, maar niet in verkooppunten
- Onder 16 jaar mag er geen tabak gekocht worden
- Niet meer in auto roken met kinderen op de achterbank
Prijs voor tabak blijft in België eerder laag, in Londen betaal je al snel 2 tot 3 keer meer.
Passief roken is schadelijk: recht om niet mee te roken zorgt voor heel wat discussie.
1.5.2. Tabak en jongeren
Veel jongeren roken nog steeds: stoer of komen uit rokersomgeving (ouder op kind)
Opvallend verschil tussen jongeren in ASO, TSO en BSO
BSO: 1/3 rookt in derde graad
Erg makkelijk om aan sigaretten te raken. Ook al mag het niet, toch raken jongeren onder
16 zeer makkelijk aan sigaretten.
90% van de rokers begint voor zijn 21ste levensjaar.
Tabaksfabrikanten spelen hier op in.
Sigaretten ‘designen’: zoet-, smaak- en andere stoffen aan toevoegen
Tabakspreventie bij jongeren blijft belangrijk