Notes de cours
Overzicht Van De Beeldende Kunst I (A005319A): hoofdstuk 4
- Établissement
- Universiteit Gent (UGent)
alles wat gezegd wordt in de videocolleges/lessen
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
De 2e generatie schilders in deNederlanden, ca. 1450-1500
Petrus Christus
Korte biografie
Petrus Christus die actief was in Brugge tussen 144 en 1476 is de enige directe navolger van Jan Van
Eyck die kort nadien in Brugge actief werd.
Petrus Christus, Portret van Karthuizer, NY,
Metropolitan Museum of Art, 1446
De figuur staat in een concrete ruimte met dubbele belichting;
vooraan en achteraan door een raam links. We zien de figuur in ¾
zoals bij Van Eyck en Van der Weyden. De vlieg op de lijst getuigt
van een zekere zin van illusionisme maar is waarschijnlijk een
toespeling op een verhaal van Apelles of Zeuxis, namelijk
kunstenaars in de oudheid die erom
bekend stonden om de natuur te
evenaren.
Petrus Christus, De
Goudsmid in zijn atelier,
NY, Metropolitan Museum of Art, 1449
Na het wegnemen van een later toegevoegd aureool, wordt dit niet
meer beschouwd als de heilige Eligius (patroonheilige van de
edelsmeden en juweliers) maar gewoon als klanten. De bolle spiegel
heeft een gelijkaardige rol als bij het dubbelportret van Jan Van Eyck,
namelijk het betrekken van de toefschouwer in het schilderij.
Dirk Bouts
Korte biografie
Karel van Mander schrijft in zijn Schilderboeck van 1604 waardevolle informatie over Dirk Bouts. Hij
was afkomstig uit Haarlem, geboren ca. 1415 en hij vestigde zich in 1444 in Leuven waar hij
stadschilder werd in 1468. Hij stierf daar in 1475.
Dirk Bouts, Triptiek van het H. Sacrament, Leuven, St.-Pieterskerk,
1465-67
Het werk is historisch zeer belangrijk onder andere omdat het een van de weinig bewaarde werken
uit de 15de eeuw is waarvan het oorspronkelijk contract, de opdrachtgever en de
betalingsdocumenten bekend zijn. Zo weten we dat het werk besteld werd in 1465 door het
broederschap van het heilig sacrament in de Sint-Pieterskerk te Leuven. Ook waren er twee
,theologen aangesteld om hem bij te staan in verband met de iconografie. Het contract stelde dat het
middenpaneel het laatste avondmaal moest verbeelden en de zijpanelen typologische scenes of
prefiguraties.
De grote vernieuwing is de introductie van het Italiaanse lineair perspectief in de kunst van het
Noorden. Jan Van Eyck en zijn tijdgenoten gaven de ruimte op een juiste wijze weer en ze bekwamen
dat door de empirische weg. Dirk Bouts moet echter kennis hebben gekregen van de methode die in
Italië was ontdekt. Petrus Christus had rond diezelfde tijd ook de kennis verworven van het Italiaanse
perspectief. Alle vluchtpunten komen samen net onder de kroonluchter. Christus is het midden van
de compositie.
Het werk getuigt van een totaal nieuwe ruimtelijke conceptie, in de verhouding tussen de figuren en
de ruimte waarin ze zitten, wordt het aandeel van de ruimte groter. Daarnaast wordt de
ruimtelijkheid ook vergroot door de vele doorkijkluiken. De drietoeschouwers die onder meer door
het keukenluik kijken, zijn hoogstwaarschijnlijk portretten van leden van het broederschap die het
werk bestelden.
Bouts stelt het ogenblik voor van de instelling van het sacrament. Dit in tegenstelling tot het werk
van Da Vinci waarbij Jezus zegt dat er een verrader aanwezig is. Bouts maakt geen gebruik van
verborgen symboliek zoals Van Eyck. De zijluiken stellen typologische scenes of prefiguraties voor,
dat zijn scenes uit het Oude testament die door de kerkvaders met specifieke scenes uit het nieuwe
testament in verband werden gebracht. De scenes op de buitenluiken hebben betrekking op de
instelling van de eucharistie. 1. De ontmoeting van Abraham en Melchisedek is de eerste maal dat
brood en wijn wordt geofferd. 2. Het verzamelen van het mana, de verhongerde izraelieten worden
gered door brood dat uit de hemel valt. 3. De profeet Elias in de woestijn wordt gevoed door een
engel die hem brood en wijn komt brengen. 4. Het laatste tafereel is het Pascha het Joodse paasfeest
wat een equivalent is van de eucharistie in de katholieke kerk. 3 van de 4 scenes zijn gesteld in een
landschap.
, Hugo van der Goes
Korte biografie
Hugo van der Goes was afkomstig van Gent. Hij was waarschijnlijk rond 1430 geboren en gestorven
rond 1482. Hij bekleedde hoge ambten in het Gentse schilders gilde en op het einde van zijn leven
trok hij zich terug in het klooster in het Zoniënwoud als lekenbroeder. Hij stierf in 1482 en was
geestesziek.
Hugo van der Goes, Portinari Altaarstuk, Florence, Uffizi, ca.1475-80
Dit werk werd besteld door de vertegenwoordiger van de Florentijnse Medicibank in Brugge en een
van de rijkste mensen van West-Europa. Het is een groot altaarstuk voor zijn familiekapel in Florence.
Het werd verscheept in 1483 naar Florence waar het veel invloed had op de eigentijdse Italiaanse
schilders.
Van der Goes toont in zijn werk de dramatiek van het leven van de christenmens; gedetermineerd
door zonden. In dit menselijk opzicht staat hij op eenzelfde lijn met de menselijke tragiek in het werk
van Rembrandt of Van Gogh. Men moet het echter evalueren binnen de specificiteit van het
tijdskader van de late middeleeuwen. Hij geeft meer dan anderen zijn eigen visie.
In dit stuk toont hij de aanbidding van de herders. De intense vreugde en de verwondering van de
eenvoudige mensen die omwille van hun eenvoud in staat waren de verlosser te herkennen. Links
staan de opdrachtgever, zijn twee zoons en de patroonheilige de heilige Antonius en Thomas. Rechts
zien we zijn vrouw en haar dochter vergezeld door de heilige Margaretha en Maria Magdalena. Hij
slaagt erin het detaillisme van Van Eyck te evenaren en de complexiteit van de iconografie. Hij
evenaart ook de monumentaliteit van Rogier Van der Weyden.
Nieuw is de dynamiek in de compositie. Door het gebruik van diagonalen in de compositie staan alle
figuren in relatie tot het Christuskind als spaken van een wiel. Hij doet het ook door de suggestie van
de beweging. Voor het eerst worden figuren lopend voorgesteld (herders). De beweging komt ook
door het dramatisch overdreven perspectief ten gevolge van hoge gezichtspunt.
Andere innovaties zijn de grote differentiatie in de expressie van de gevoelens. Hij analyseert de
gelaatsuitdrukking met interesse in de individuele psychologie (vooral zichtbaar bij de herders). De
expressie van de handen is heel belangrijk. Ook belangrijk zijn de atmosferische kwaliteiten in het
landschap. Een paar voorbeelden van symboliek in het middenpaneel:
- In de Spaanse vaas zitten twee witten en een blauwe iris en een rode lelie. Deze refereren
respectievelijk naar de zuiverheid van Christus, naar zijn koninklijke afstamming en naar zijn
passie.
- In het glas staan 7 blauwe akeleien en 3 rode anjers. Dit zijn symbolen van de nederigheid
van de maagd en van haar smart om de passie van haar zoon. De bloemen
vertegenwoordigen de koninklijke Christus en de nederige maagd.
- De korenschoof is een referentie naar het woord Bethlehem. Dit is de plaats waar Christus
werd geboren, hetgeen in het Hebreeuws plaats van het brood betekent.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur kersenboom. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €2,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
73314 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans