1
Samenvatting sociale psychologie
H1: inleiding tot de sociale psychologie
VRAGEN:
- Belangrijke wetenschap geworden door covid: isoleren van anderen maakt ons niet gelukkig,
zorgt voor mentale problemen
- Wat doet covid met een mens? Slechts contact met 4 personen bubbels: ontstaan
huidhonger
- Achterste deel hersenen: automatiseren -> ons sociaal gedrag, als we hier uit zijn wennen bv
AUTISME heeft hier altijd moeilijk mee, hun kleine hersenen achteraan werken niet goed
(hebben moeite met het feit dat er geen regels aan sociale omgang zijn, het automatiserende
hiervan werkt niet goed)
- Beroemde test: ‘mind in the eyes test’ mensen voortdurend masker dragen: kan je
gedachten van iemand lezen door gewoon in ogen te kijken? Moeilijk want aan mondhoeken
veel af te leiden.
- Waarom dopen studenten? Waarom rituelen waar je vernederd wordt? Vreemde dat
mensen zeggen ‘heb ik veel aan gehad’ -> waarom als doop strenger mensen groep meer
appreciëren? Hoe meer moeite voor iets moete doen hoe meer je het apprecieert. ‘Ik heb
dat gedaan in zo leuke groep’: reputatie stijgt, REPUTATIE & ZELFBEELD belangrijk (komt
later) COGNITIEVE DISCONANTIE= je doet niet graag moeite voor dingen die niet moeite
waard zn.
- Onbewust mechanisme: onbewuste goed, want stel je voor van alle processen brein bewust,
enorm veel processen dan te zien en bewust van (verteld niets van freud, veel dingen die hij
toevoegde theorieën niet goed)
1. Wat is sociale psychologie? :
Sociale psychologie houdt zich bezig met:
sociale invloed:
sociale invloed is het effect dat woorden, acties (gedrag) of louter AANWEZIGHEID van andere
mensen hebben op onze gedachten, gevoelens, attitude of gedrag.
STUDIE INVLOED sociale invloed = > maakt sociale psychologie uit
- Invloed Direct: bv rechtstreekse communicatie: iemand overtuigen, reclame,
verkiezingscampagne
- Indirect: bv subtieler door normen, afspraken, culturele waarden groep
Andere manieren sociale invloed HERKENNEN:
Als we mensen vragen hoe ze denken over dingen, spreken mensen zich vaak tegen:
- Inspireren door: Journalisten, experten, critici GEEN WETENSCHAPPELIJKE KENNIS, spreken
elkaar vaak tegen! Bv ‘soort zoekt soort’ en ‘tegenpolen trekken elkaar aan’ + mensen die
totaal andere interesse, 1 verbazend ding gemeenschappelijk; meest aantrekkelijk, WAT NU
WAAR EN WAT MOETEN WE GELOVEN
- Filosofie: antwoorden duren lang
- Sociale psychologie: onderscheidt zich van andere sociale wetenschappen vanwege de
nadruk op de persoonlijke INTERPRETATIES van mensen. ‘weten wat mensen denken, zo
binnenste processen persoon, iemands gedrag beter begrijpen!’ -> we gaan uit van HOE
MENSEN ZELF DE WERELD CONSTRUEREN
,2
- Probleem: mensen geven theorieën over dingen waar ze niets van afweten, verhalen om ons
gedrag uit te leggen, vaak te simpel, GEEN CONCLUSIES
Sociale psychologie vergeleken met andere sociale wetenschappen
Zusterwetenschappen: sociologie en persoonlijkheidspsychologie
Licht TUSSEN beide
- Persoonlijkheidspsychologie: kijken individuele verschillen mensen
Meest betrouwbare test persoonlijkheidsverschillen meten: ‘the big five’
- Sociologie: minder rekening individuele verschillen, meer over maatschappelijke instellingen
die ook gedrag mensen beïnvloeden bv economie -> sociale context
- Sociale psychologie: neemt gemiddelde persoon, meer kijken effecten sociale omgeving->
kijkt meer naar individuele dan sociologie = INDIVIDU IN SOCIALE CONTEXT en welke
algemene wetten of eigenschappen die gedrag beheersen, ongeacht sociale klasse of
cultuur (die we zien in sociale context)
->1 daarvan: we gaan uit van hoe de persoon zelf zijn sociale wereld waarneemt en
construeert
2.De kracht van de SOCIALE SITUATIE:
Mensen zijn gevoelig voor de fundamentele attributiefout= feit dat mense verklaringen gaan zoeken
in persoonlijkheid van iemand terwijl ze te weinig rekening houden met de SITUATIE.
Bv iemand is competitief omdat… ook situaties waar die niet competitief is?
Bv : links: cooperative mensen, competitieve mensen rechts -> spelen spel. Zeggen tegen personen
links ‘is gemeenschapsspel, samenwerken belangrijk’, personen rechts ‘wall street spel, winst
belangrijk’ naam spel werd veranderd-> beide voornamelijk reageren op basis van hoe spel genoemd
wordt NIET op basis van individuele verschillen, in eerste spel meer proberen samenw, ander spel
minder -> kracht sociale situatie: hoe mensen situatie INTERPRETEREN! / construct situatie
3.De kracht van de sociale invloed:
Bv: Mensen passen zich snel gemakkelijk aan aan anderen door DRUK sociale omgeving
sociale psychologen: ‘mensen kijken meer nr hoe ze sociale situatie moeten INTERPRETEREN dan nr
de situatie zelf, dit beinvloed meer hun GEVOELENS en GEDRAG:
Sociale psychologon willen weten welke interpretatie/ mogelijke verklaring van mensen de
meest waarschijnlijke is -> doen adhv empirisch onderzoek! (sociaal psychologische
experimenten), stellen eerst hypothese op voor meest waarschijnlijke
Natuurlijk bestaan er verschillen in persoonlijkheid maar SITUATIE soms ZO INVLOEDRIJK dat
het bijna op iedereen effect heeft
= -> SUBJECTIVITEIT VAN DE SITUATIE:
- Tegenbeweging: Behaviorisme (skinner, straffen &belonen) = beweert dat om menselijk gedrag
te begrijpen, men ALLEEN rekening hoeft te houden met de versterkende eigenschappen van
de OMGEVING. = je kan enkel steunen op waarneming: STIMULUS en RESPONS enkel
bekijken= elke keer stuk corrigeren, na tijd helemaal gecorrigeert
,3
-> brein werkt op dezelfde manier! Voorspelt wat gaat komen! (bereid voor op sociale
situatie dingen die je moet doen, oppassen vr, voorspellingen,…)alles wat we zien wordt door
hersenen aangevuld, hersenen op basis wat binnenkomt, bereiden voor: dat respons, wat
binnenkomt hersenen, sommige dingen meer/minder voorspellen, op basis fouten
VOORSPELLINGEN die gemaakt worden, aanpassen zodat het volgende keer dichter bij
realiteit is = predictive coding, mensen voorbereiden op wat zal komen
->behaviorisme geholpen bij begrijpen brein
->behaviorisme sluit cognitie, denken, voelen of een ander "vaag" mentalistisch concept uit,
Allen STIMULUS en RESPONS ->MAAR vergaten de manier waarop mensen hun omgeving
INTERPRETEREN!
- Subjectiviteit van de situatie komt uit gestalt psychologie: het bestuderen van de
SUBJECTIEVE manier waarop objecten in de geest van mensen verschijnen, in plaats van de
OBJECTIEVE, fysieke eigenschappen van het object. bv verschillende punten na elkaar maken
hersenen lijn van, hersenen INTERPRETEREN niet punten apart, kunnen situatie beter
interpreteren door geheel (lijn) van te maken. Hersenen opnieuw iets construeren wat er eig
niet is = brein voegt dingen aan waarneming toe om realiteit beter te kunnen interpreteren
‘het geheel is meer dan de som der delen’ -> nadruk ligt wel op manier waarop mensen de
situatie INTERPRETEREN!
! KURT LEWIN ! paste Gestaltprincipes toe op sociaal gedrag
->GEVOLG: naïf realisme: eigen realiteit die mensen construeren zien ze als de realiteit.
Houden geen rekening met feit dat hun realiteit kan verschillen met die van anderen. Bv
belangr empathie: wisselen van aandacht: als je aandacht moet wisselen van wat jij weet en
andere weet, moet je ook aandacht wisselen van wat jij als realiteit waarneemt en wat jij
moet denken dat anderen zouden moeten weten
Sociale brein: twee sociale breingebieden, vanachter en vanonder (kleine hersenen)
4.Waar constructen vandaan komen: 2 fundamentele menselijke motieven (=drijfveer)
1. zich goed voelen over zichzelf: (pos zelfbeeld)
mensen basisbehoefte om niet veel slechts over zichzelf te denken
Zelfwaarde is iemands evaluatie van zijn eigenwaarde (als goed, bekwaam en moreel), word
meestal door roze bril gezien (vermijd bv depressies)
->ontstaan: uit behoefte van een persoon aan een positieve sociale reputatie, die nodig is
voor samenwerking en dus overleving. (mens beste diersoort dat kan samenwerken ->
personen met slechte reputatie: mensen werkten minder met jou samen, minder voedsel en
dus kans overleving; kinderen die genen samenwerken niet hadden minder kans overleven,..-
>sociale brein zo sterk gezorgd vr ontw en verspreiding mensensoort)
->kan leiden tot verstoring van de werkelijkheid (te pos beeld van uzelf)
Bv studentendopen: idee ik ben toch geen dommerik, als ik zo veel moeite doe zal groep het
wel waart zijn, anders zou ik vernederingen niet hebben ondergaan. je zal nadelen doop pos
draai geven, vervormen van slechte kanten of als onbelangrijk beschouwen
->hoe onaangenamer de doop hoe leuker ze groep vinden
2. zo nauwkeurig mogelijk zijn:
werkelijkheid zo accuraat mogelijk proberen leren kennen (brein niks aan foute beslissingen
maken bv gevaar, niet wegrennen, niet accuraat -> voorspellen en zo snel mogelijk goed
reageren)
, 4
door beide motieven meestal in tegengestelde richting getrokken (ene zorgt vr verstoring
werkelijkheid, andere wil werkelijkheid zo accuraat mogelijk) bv om wereld zo accuraat
mogelijk te zien toegeven dat we ons als idioot hebben gedragen.
zich goed voelen over zichzelf, pos zelfbeeld, vaak de reden dat mensen de wereld zien zoals
ze die zien, verkiezen het vervormen van wereld om zich goed te voelen boven accuraat
beeld wereld
sociale cognitie= is hoe mensen denken over zichzelf en de sociale wereld = hoe mensen omgeving
interpreteren
->PROBLEEM: kunnen nog altijd fouten maken omdat we nog altijd niet alle informatie hebben (bv
voedselindustrie: ‘informatie: meer vitaminen!’ maar eig meer vetten, dingen niet altijd zoals ze
lijken)
->PROBLEEM: door foute verwachtingen gedragen we ons ook anders naar andere mensen, die daar
anders op reageren -> lokken gedrag die we verwachten uit (realiteit ombuigen) = SELF-FULFILLING
PROPHECY (zelf-vervullende voorspelling)
5. sociale psychologen willen sociale problemen oplossen:
Samenvattend kunnen we sociale psychologie omschrijven als de wetenschappelijke studie naar
sociale invloed
Sociaal psychologen worden vaak gemotiveerd door:
- Nieuwsgierigheid om sociaal gedrag te bestuderen
- de wens om sociale problemen op te lossen
bv: sociaal brein onderzoek VUB: sociale brein, daarin kleine brein: doet ook iets -> deel van
brein dat instaat voor AUTOMATISEREN HANDELINGEN bv fietsen juiste volgorde, eerst s
trappen, dan evenwicht,…, veel van die dingen leer je motorisch maar moet je eig
ondervinden (ook in sociaal gedrag met anderen, 1 keer bezig gaat dat spontaan, sociale
communicatie met anderen, bv ene rustiger tegen praten want is gevoelig,…)
Klinische implicaties: gebied niet in orde, te klein, niet volgroeid
(door onderzoek nieuwe dingen ontdekken (kleine brein), waar zelf KLINISCHE
TOEPASSINGEN mensen kunnen helpen bv bij angsten,…)
Klassieke studies die werden gedreven door toegepaste zorgen/ vragen:
- mensen helpen anderen in noodsituatie niet: bv kitty G., kreeg telkens messteken, niemand
belde politie -> hoe groter de groep hoe meer men denkt andere zal dit wel doen =
bijstander effect
- milgran experimenten: gruwelijk, onder druk situaties dodelijke shocks geven, worstelt om
dit wel of niet te doen. Persoon achter gordijn, zag hem niet lijden hoorde hem enkel, toen
gordijn weg ging gingen mensen minder ver, persoon los, zet persoon vasthouden voor
shocks, nog minder ver. Extra druk door reputatie onderzoekers universiteit, extra shocks
geven, ruzies onder onderzoekers, minder shocks geven,…
PROBLEEM: mensen zijn vaak niet bewust van de redenen achter hun eigen reacties en
gevoelens
