WAT IS SOCIAAL WERK
= mengeling van verschillende factoren
Gestuurd vanuit verschillende theoretische kaders (maatschappelijk werk, …)
Vormgeven via diverse methodes
Essentie is hetzelfde: bijstaan of ondersteunen van mensen
in moeilijke of specifieke situaties
in het samen-leven
in samenwerking met andere disciplines (sw’er is nooit alleen)
Eerste beeldanalyse > er bestaat geen duidelijk beeld van wat SW is
- Verschillende aanpak
o Generiek: geen onderscheid maken tussen problemen, bekijken het geheel
Actieve netwerking
Ruim en actief netwerk nodig
Contact met andere domeinen
Actief beheer nodig
Benutten van hulpbronnen
Informatiedoorstroming tussen organisaties bewerkstelligen
Cliënten doorverwijzen
Generalistische netwerker VS generalistische begeleiders
o Specialistisch: gericht op bepaalde doelgroepen, problemen etc.
Pendelbeweging: men keert van specialistisch naar generiek en terug.
EMPOWERMENT-PARADIGMA
Teksten canvas: GRONDIG lezen!
Empowerment is
- Een paradigma
Paradigma: overtuigingen, waarden en handelwijzen. Collectief gedeeld door leden
van een bepaalde samenleving in een bepaalde tijdsgeest.
Hoe je op een bepaalde manier kijkt naar iets. Als je op die bepaalde manier kijkt, is
het moeilijk om op een andere manier te kijken.
Een soort bril die je opzet, waardoor je de werkelijkheid ziet.
o Een kind dat in Sinterklaas gelooft: vanaf dat je de waarheid weet, ga je nooit
meer denken dat hij wel bestaat. Paradigma over Sinterklaas: verzameling aan
ideeën die je bv linkt aan Sinterklaas. Als je de waarheid weet, vallen al die
ideeën en herinneringen weg. (Paradigma switch)
Als je op een bepaalde manier kijkt, is het erg moeilijk om een andere kijk te vormen.
Je kan niet alle twee de ‘kijken’ zien.
Eens je het denkbeeld verlaat, is er geen weg meer terug.
,Vanuit de wetenschapsfilosofie:
Geheel van overtuigingen, waarden en manieren van handelen.
Collectief gedeeld (overal, gezamenlijk gedeeld)
Ingebakken in bepaalde tijdsgeest
Binnen SW kan empowerment een belangrijk paradigma zijn, geeft ons een kader
waarbinnen wij kunnen zeggen wat een bepaald persoon nodig heeft.
- Historische roots
Jaren 60: Golden 60s: grote economische groei/ welvaart
Ondanks die grote economische welvaart, was er een grote mate van ongelijkheid
tussen arm en rijk (zwart en blank). Er kwam reactie van bewegingen en legislatieve
initiatieven.
Reactie van WAR ON POVERTY
Het beleid zag in dat ze iets moesten doen aan de kloof tussen
zwarten en blanken (want daar zat ook arm VS rijk).
Armoede kwam in de kijker via publicaties en er was grote aandacht voor
armoedeproblematiek onder het bewind van presidenten.
Nadruk lag op
1. Participatie
Ontwikkeling programma’s voor, door en met mensen in armoede en men wilde
participatie van de armen door hen inspraak te geven.
Zurcher wou actieve (zelf, de armen, mee het leven in handen nemen) en
betekenisvolle (gevoel van controle bij mensen stimuleren) participatie.
2. Sociale actie
Refereert aan de emancipatie van de positie van mensen in armoede. We moeten
mensen bewust maken van hun positie van onderdrukking. Als zij niet weten dat ze
weinig structurele, maatschappelijke kansen krijgen, gaan ze zich daar ook niet tegen
verzetten. Mensen tot actie aanzetten door hen te doen realiseren dat ze sociaal
onderdrukt worden.
= Stimuleren van armen om te vechten voor burgerrechten.
Door mensen in armoede te informeren bekom je dat.
Alinsky ‘mensen moeten zelf het hef in eigen handen nemen’
Sociale actie om veranderingen te zien in samenlevingsniveau en individueel niveau.
Sociale actie geeft mensen terug het gevoel van controle.
3. Krachten !
Riesemann benadrukte wat armen wel hebben en niet wat ze niet hebben. De
krachten van de armen tot woorden brengen, armoede niet zien als een afwijking van
de middenklasse. Mensen in armoede blijven het volhouden, ze geven niet op, hoe
komt dat? Daar moet toch een bepaalde kracht achter zitten?
Krachten als leidraad in de aanpak van armoede.
, 4. Zelfhulp
Mensen in armoede inzetten om andere mensen in armoede te helpen.
Gevers verbeterd zelfbeeld, hogere status, gevoel van controle (spreker Piet).
Ontvangers betere aansluiting met problematiek op basis van
ervaringsdeskundigheid, potentie om zelf gever te worden.
Jaren 70: ontnuchtering na ‘War on Poverty’
Bewustwording van ‘Culture of Poverty’ eind jaren 60
Armen groeien vaak op in specifieke omstandigheden en wonen in specifieke
situaties.
Slechte huisvestiging, overbevolking (4 kinderen en maar 1 kamer om
in te slapen), weinig privacy, afwezigheid beschermende kindertijd
(veel kinderen in armoede: onveilige hechting), …
Enkel economische omstandigheden aanpakken helpt niet.
Nadeel: gevaar voor stigma.
‘Als ik later een cliënt ontmoet die leeft in armoede, dan zal die
wel al die kenmerken hebben. Ze zal wel alleenstaand zijn en
kinderen hebben, waarvan de vader is gaan lopen’
Cultuur die kinderen meekrijgen wordt bepaald door de opvoeding, hoe de ouders tegen
hen doen. Kinderen nemen die opvoedingsstijl over.
Van kleins af aan neem je die dingen mee, ook al wil je dat soms niet.
Ik ga mijn kinderen later nooit slagen zoals mijn ouders doen, kans is reëel dat je dat
wel gaat doen omdat jouw ouders dat ook bij jou deden.
Veel kinderen in armoede hebben een slechte start gekend, waardoor het moeilijk wordt die
cirkel te verbreken.
Inzichten vanuit de sociale psychologie:
Psychologisch legaat
Geeft mensen het gevoel niets te kunnen veranderen aan zichzelf en leefwereld.
Verinnerlijkte machteloosheid als blokkade voor veranderingsprocessen.
SURPLUS POWERLESSNESS (PP!)
- Aangeleerde hulpeloosheid
Vanaf je geboorte een gevoel van hulpeloosheid die je meekrijgt van je ouders, hoe
ouder je wordt hoe harder je gevoel bevestigd wordt. Ontwikkeling van een negatief
zelfbeeld.
Negatief zelfbeeld wordt bevestigd door self-fulfilling prophecy.
Er moet meer aandacht komen voor de structurele oorzaken van armoede en
armoedebestrijding op verschillende niveaus.
Surplus powerlessness: gevoel van machteloosheid op effectief gebrek aan macht en
controle over eigen leven. (Economische, politieke én psychologische achterstelling)
Klassieke conditionering