SAMENVATTING HUISARTSGENEESKUNDE 1
GRONDBEGINSELEN EN KENMERKEN VAN DE HUISARTSGENEESKUNDE
Wat is huisartsgeneeskunde?
- Het is een vrij jonge discipline, ontstaan in jaren 60 à daarna een belangrijke evolutie
ondergaan, net zoals het voorkomen van ziekten
- Het is een medisch specialisme
à Hoe verloopt de medische zorg? (ecologie van België)
- Van 1000 personen in de populatie rapporteren 800 mensen enig symptoom à slechts 327
daarvan zoeken medische zorg à groot deel (217) raadpleegt een arts, waarvan 113 mensen
een eerste lijns hulp (= huisarts) en de rest komt terecht in alternatieven van zorgverlening
à 21 in ziekenhuis consultatie, 14 thuiszorg, 13 spoed à in totaal worden er 8
gehospitaliseerd waarvan minder dan 1 terecht komt in een universitair ziekenhuis
Þ Belangrijk dat alle artsen hun rol blijven spelen à als 1 van de schakels ontbreekt, dan geeft
het een collabering van het systeem (zoals bij deze pandemie)
Veranderende epidemiologie
à Vergrijzing van de maatschappij heeft een invloed op epidemiologie in gezondheidszorg
- Er is een vergrijzing van de bevolking à tegen 2031 toename van babyboom generatie die
dan ouder zal zijn dan 65 jaar + toename hoogbejaarden boven 85 jaar
- Effect op voorkomen en prevalentie van ziekten en aandoeningen in gezondheidszorg
o Aantal aandoeningen stijgt met de leeftijd à aandoeningen in meer prevalente
groep van 60-65-jarigen zullen stijgen, 2/3e van deze groep zal minstens 1 of meer
chronische aandoeningen hebben
1
,à Veranderende epidemiologie komt wereldwijd voor à WHO heeft een diagram opgesteld van
oorzaken van sterfte verdeeld over verschillende aandoeningen
- In het begin van de eeuw: belangrijk aandeel van infectieziekten zoals acute respiratoire
infecties, maagdarmziekten of diarree, malaria, HIV en tuberculose à deze nemen af qua
sterfte
- Chronische ziekten nemen toe: kankers, hart- en vaatziekten, cerebrovasculaire ziekten,
chronische longaandoeninge, diabetes, reumatoïde artritis, rugproblemen, geestelijke
problemen zoals depressie
o Infectieziekten zoals AIDS worden ook meer chronische aandoeningen
o Chronische ziekten hebben vandaag een prevalentie tussen 35-50% à komende
decenia zal er nog een toename zijn van meer dan 35%
- Verkeersongevallen en geweld als doodsoorzaak nemen ook toe
Þ Wereldwijd zitten we met een evolutie van grote toename van niet-overdraagbare
aandoeningen met chronische en complexe zorg
o In 1990 waren overdraagbare aandoeningen verantwoordelijk voor bijna de helft van
de ziekten à in 2020 zijn ze heel erg afgenomen en komen eerder chronische
ziekten voor
Þ Gevolg: chronische en complexe zorg zal meer het werkdomein worden van de huisarts die
ook meer zal functioneren in interdisciplinaire setten à andere organisatie van de zorg
à Ook in huisartspraktijk/eerste lijn zien we morbitideit veranderen, MAAR acute klachten zoals
hoesten, moeheid en koorts blijvel wel prevalent
- Veranderende morbiditeit vereist een verschuiving van onze gezondheidszorg
o Eerstelijnsgezondheidszorg is essentieel om de rest van de zorg ook goed te kunnen
laten functioneren!
- WHO definitie basisgezondheidszorg: het moet bereikbaar, betaalbaar, duurzaam en van
goede kwaliteit voor iedere wereldburger zijn
2
, o In 2008 heeft WHO nog eens herhaald en constateerde men fragmentering van de
zorg, onderwaardering van preventie ook qua budget, een geringe kosteneffectiviteit
(niet altijd de juiste beslissingen met meeste effect qua gezondheid), groeiende
sociale ongelijkheid (delen van de bevolking minder zorg dan degene die er meer
gebruik van maken, o.w.v. (fincanciële) drempels
Een sterke eerste lijn
à In Vlaanderen zijn de belangen van eerstelijnsgezondheidszorg opgenomen en zijn er beslissingen
genomen om de eerste lijn beter te structureren
- Nu zitten we in de start van eerstelijnszones = regionale zorg waarbij eerste lijn samen met
alle eerstelijnswerkers (huisarts, apotheker, kine, …) de zorg op lokaal niveau coördineren
o Ziekenhuisnetwerken gaan zich beter organiseren à intra- en extramurale zorg is
meer op elkaar afgestemd
à Binnen eerste lijn is huisartsgeneeskunde een kerndiscipline = hoeksteen van vele
gezondheidssystemen
- Praktijk biedt een breed pakket van diagnostische, therapeutische en preventieve zorg
- 90-95% van alle klachten kunnen behandeld worden in eerste lijn à 80% kan zelfs definitief
opgelost worden
o 20% van de klachten in eerste lijn moeten doorverwezen worden naar
gespecialiseerde zorg/ziekenhuis à moet zo blijven, want anders wordt de 2e lijn
meer overspoeld en zal zorg collaberen waardoor we niet meer de kwaliteit en
waarde van de zorg kunnen leveren zoals vereist
à Landen met een sterke huisartsgeneeskunde en goede uitgebouwde eerstelijnsgezondheidszorg
hebben betere macrodoelmatigheid
- Voordelen:
o Betere efficiëntie, effectiviteit van gezondheidszorg à betere outcome qua
gezondheid
o Lagere kosten, minder gebruik van gezondheidszorg
o Meer satisfactie van bevolking, minder sociale ongelijkheid (meer mensen kunnen
gebruik maken van zorg)
- 10 bijkomende huisartsen is geassocieerd met een hogere levensverwachting (51,5d
toename) à stijging van specialistische zorg met 10 specialisten zorgt voor stijging van 19d
à Sterke eerste lijn wordt bepaald door 3 factoren:
- Structuur: goed beleid, economische randvoorwaarden, financiering van eerste lijn,
voldoende mensen en beroepsgroepen die kunnen deelnemen aan eerste lijn
- Proces: goede toegankelijkheid (gatekeeping), continuïteit, coördinatie en zorgbreedte à
zorgen dat mensen die geen specialistische zorg nodig hebben, verzorgd worden in eerste lijn
zodat specialistische zorg complexe zorg kan bieden
3
, o Als dit niet lukt, dan zal specialistische zorg overspoeld worden en zal de algemene
kwaliteit van de zorg dalen
- Uitkomsten: kwaliteit, efficiëntie en gezondheidsgelijkheid
Þ Als alle factoren aanwezig zijn, dan leidt het tot betere zorg, minder gezondheidsgebruik,
betere kwaliteit van de zorg en betere tevredenheid van patiënten
- In een aantal Europese landen is de eerste lijn goed
georganiseerd, o.a. België
- Frankrijk, Duitsland en Italië scoren minder
- Problematische gezondheidssystemen met slecht
uitgebouwde eerste lijn in Griekenland, Turkije
à CanMEDS-competenties als principes voor huisartsgeneeskunde
- Klinisch redeneren
- Basis concepten van basisgeneeskunde
- Werken via biopsychosociaal model
- Klachtgericht werken
- Chronische zorg en preventieve aanpak bieden
Belangrijke domeinen en kerncompetenties van huisartsgeneeskunde
à WONCA Europe heeft een nieuwe definitie opgesteld voor huisartsgeneeskunde, die moet ingaan
op de nieuwe uitdagingen die zich voordoen in de gezondheidszorg
- Uitbouwen als medische specialist van eerstelijnszorg à ze hebben een specifieke taak
- Medische coach van een patiënt en begeleider die bij alle mogelijke beslissingen betrokken
wordt
o Niet alles moet via de huisarts, maar wel belangrijke beslissingen moeten aan hem
voorgelegd worden à interactie met alle andere specialisten
- Alle inovaties moeten aangeboden kunnen worden à overbrengen aan patiënt
- Bemiddelaars van kostefficiënte zorg
- Integratie van gezondheid en welzijn via een brede waaier van gezondheidspromotie en zorg
o Hoe meer specialisten zich toespitsen op 1 gebied, hoe meer behoefte er is aan 1
arts die het overzicht behoudt en zowel op gezondheid, welzijn, ziekenzorg en
palliatie beslissingen kan nemen
4