Antropologische Thema’s uit Hedendaagse Filosofie
Begrippenlijst – invulvragen examen
Hoofdstuk 1
Er zijn verschillende betekenissen voor dit woord: mening of denkwijze, levens- of Filosofie
wereldbeschouwing, studie van algemene beginselen, wijsbegeerte…
Filosofen houden zich vooral bezig met het in vraag stellen van de vele dingen die Kritisch denken
andere mensen als vanzelfsprekend beschouwen
Oude filosofen zien … als evidente overtuigingen, dingen die niet in vraag gesteld Intuïties
kunnen worden. Vandaag zijn … spontane ondoordachte overtuigingen.
Bij de … kijkt men naar wat de noodzakelijke en voldoende voorwaarden zijn om Conceptuele analyse
iets te beschouwen, het is niet eigen aan de filosofie. Het doel hiervan is om te
bepalen waarover we precies spreken als we spreken over tijd, liefde, geluk…
Instrument vd verbeelding, dat gebruikt wordt om nieuwe informatie over een Gedachte-experiment
thema te verkrijgen zonder gebruik te maken van nieuwe empirische data is …
Een experiment dat een sceptische positie over kennis ondersteunt. Experiment Brain in a vat
vraagt ons in te beelden dat onze hersenen zich op een andere planeet bevinden
of andere dolgedraaide wetenschapper ons brein allerlei signalen geeft, dat
experiment heet …
Gedachte-experiment met twee spoorwegen waarbij op het ene spoor 1 persoon Trolley problem
staat en op het andere spoor 5 personen, de trein rijdt naar dat laatste spoor. Gaat
men ingrijpen of niet?
Filosofische subdiscipline die zich bezighoudt met vragen over wat het betekent Metafysica
om te bestaan is de …
Filosofische subdiscipline die zich bezighoudt met vragen over wat geldige Logica
redeneringen zijn is de …
Filosofische subdiscipline die zich bezighoudt met vragen over wat kennis eigenlijk Epistemologie
is, is de …
Filosofische subdiscipline die zich bezighoudt met vragen over wat goed of juist Ethiek
handelen is, de morale filosofie die normen gaat opstellen, is de …
Een opvatting dat zekerheid enkel verworven kan worden via wetenschappelijke Sciëntisme
kennis, is …
Hoofdstuk 2
Moment waarop men anders begint te denken dan de periode voordien noemt Wetenschappelijke revolutie
men dat … Periode van de 17e eeuw die het sluitstuk was van een bijzonder
productieve periode in de ontwikkeling van de natuurwetenschappen.
Het systematisch vervangen van doeloorzaken door mechanische oorzaken, noemt Mechanisering vh wereldbeeld
men in de filosofie …
De studie die fenomenen beschrijft en verklaart aan de hand van hun Teleologie
doelgerichtheid en doelmatigheid is de …
Aristoteles vat ‘oorzaak’ op als vier dingen (namelijk: formeel, materieel, Vieroorzakenleer
bewerkstelligend en finaal) die opvatting noemt men de …
Wetenschappen die zich bezighoudt met wezens, voorwerpen, energie en Natuurwetenschappen
processen die in de natuur waarneembaar zijn, en met objectief meetbare
verschijnselen
1
,Tegenstrijdigheid tussen twee oordelen die beide waar schijnen te zijn. Enerzijds Antinomie vh oordeel
dat organismen en hun eigenschappen deel uitmaken van de levende natuur en
dat natuurwetenschappen enkel gebruik maken van mechanische oorzaken.
Anderzijds dat organismen en hun eigenschappen inwendige doelen vervullen, die
enkel met behulp van doeloorzaken ten volle kunnen worden beschreven.
Leer die aantoont waarom doelgerichtheid in de natuur niet nodig is. Evolutieleer
Leer van Darwin die zegt dat de verschillende soorten van planten en dieren op Transmutationisme/
aarde niet het resultaat zijn van goddelijk boetseerwerk, maar wel van een lange Transformisme
geschiedenis van afstammelingen met wijzigingen.
De conclusie van een redenering waarvan de drie permissen (schaarste en Natuurlijke selectie
reproductief overschot, variatie, variatie is deels erfelijk) aantoonbaar zijn.
Mechanisme dat evolutie aandrijft.
Organismen krijgen meer nakomelingen dan nodig is om het populatieniveau gelijk Reproductief overschot
te houden
Eigenschap van een organisme, die in een bepaalde omgeving ervoor zorgt dat een Adaptatie
organisme een groter aantal levensvatbare nakomelingen kan voortbrengen dan
organismen die die eigenschap niet ontberen.
Plato en Aristoteles beweerden dat alle levende wezens op aarde vergankelijk en Essentialisme
veranderlijk zijn. Ze geloofden echter ook dat er achter die wezens essenties
schuilgaan die eeuwig en onveranderlijk zijn. Die essenties doen dienst als een
ideaal waar elk wezen naar streeft.
Argument dat vertrekt vanuit de vaststelling dat er een goed ontwerp is en leidt tot The argument from design
de conclusie dat God bestaat.
Vanuit het latere, steunend op een ervaring A posteriori
Vanuit het eerdere, niet steunend op een ervaring A priori
Een ontwerper kunnen we zelf ook beschouwen als een voorbeeld van een goed Eindeloze regressie
ontwerp. In dat geval moet er een ontwerper zijn die de ontwerper in kwestie
heeft ontworpen. Die ontwerper vereist op zijn beurt een ontwerpen, enzovoort.
Leer die handelt over de kennis over God via de natuur en de rede, de door God Natuurtheologie
geschapen werkelijkheid. Wijsgerige godsleer of filosofische theologie.
Vallen en opstaan, lijkt efficiënt maar er gaat een enorm proces aan vooraf Trial and error
Niet meer tot ontwikkeling komend lichaamsdeel of orgaan bij planten en dieren Rudiment
Ontstaan van een nieuwe erfelijke eigenschap Mutatie
Hoofdstuk 3
Stroming die zegt dat lichaam en geest zijn twee verschillende zaken zijn Dualisme
Stroming die zegt dat lichaam en geest samenvallen Materialisme
Methode om tot zekerheid te komen Methodische twijfel
Dingen, verwijst naar wat permanent is in de dingen die veranderen Substantie
Nadenken over jezelf, erkennen van jezelf Principe van identiteit
Als ik alleen maar toegang heb tot mijn eigen mentale processen, hoe kan ik dan Probleem van andere geesten
zeker weten dat andere mensen met mentale processen bestaan? Vb. je ziet
iemand wenen. Is dat uit verdriet of blijdschap? Moet je zelf invullen
Subjectieve ervaringen die niet samenvallen met objectieve betekenis Qualia
2
, Meest radicale fysicalisten die beweren dat mentale fenomenen niet bestaan. We Eliminativistisch fysicalisme
vergissen ons wanneer we het gedrag van mensen proberen te vatten met behulp
van termen als “pijn, verlangen, overtuiging”.
Gaf een antwoord op de vraag hoe het komt dat sommige materialen brandbaar zijn en andere Flogistontheorie
niet. Het antwoord luidde dat brandbare materialen flogiston bevatten – een kleurloze, geurloze,
smaakloze substantie. Zuurstof is genoeg om aan te tonen dat iets brandbaar is, zonder zuurstof
kan er niks branden. Uiteindelijk geëlimineerd.
De hedendaagse filosofische opvatting dat mentale fenomenen wel bestaan, maar Reductionistisch fysicalisme
dat ze geheel overeenkomen met gebeurtenissen in de hersenen
Hoofdstuk 4
Poging om het lijden in de wereld en het bestaan van God te verzoenen. Theodicee
Lijden op zich is waardevol Intrinsiek
Niet eigen aan het lijden zelf, lijden kan zinvol zijn in verhouding tot iets anders Extrinsiek
(instrumenteel)
Wordt lijden wel ernstig genomen of enkel bekeken als functie van iets anders? Relatief
Wat met lijden vlak voor de dood? Absoluut
Iemand die geniet van pijn Masochisme
Soms genieten van pijn als het niet bij jezelf of naasten is, idee van Hume Paradox vd tragedie
Toont aan dat leven van zuiver genot niet het enige is wat mensen nastreven. Experiment : stel dat The Experience Machine
we ons kunnen aansluiten aan een machine die ons permanent in genot kan brengen. Als je
aangesloten bent, weet je niets meer. Probleem : genot dat ik ervaar is niet echt, gaat louter om
hersenimpulsen. Wie zou zich dan aan zo ’n machine aansluiten? Niemand. Omdat mensen ervoor
kiezen om toch ook tegenslagen te kunnen ervaren omdat die echt zijn.
Het leven kan geïnterpreteerd worden als een kwelling. Pessimisme
Pijn – genot, kwalitatief: de hoogste pijn zal veel erger zijn dan het hoogste genot
Pijn – genot, kwantitatief: lijden duurt in het algemeen langer dan plezier.
Mensen die tegen geboorte zijn. Zij beweren dat het onze morele plicht is om ons Anti-natalisme
niet voort te planten.
Mens-zijn. De dood als einde van menselijke mogelijkheden, als voorwaarde van Zijn-tot-de-dood
die mogelijkheden.
Hoofdstuk 5
Afbakening, grensscheiding, grenslijn Demarcatie
Wetenschap die onjuiste dingen zegt over de werkelijkheid, waarbij geen Pseudowetenschap
observatie is en geen verifieerbaarheid
(Pseudo)wetenschap die beweert dat de Bijbelse scheppingsleer moet worden Creationisme
gelezen als een volwaardige wetenschappelijke theorie over het ontstaan van het
leven op aarde
Beweert dat aardstralen het immuunsysteem verzwakken en zo het menselijk Radiësthesie
lichaam kwetsbaar maken voor onverklaarbare slepende ziektes als kanker, MS
Radicale groep filosofen die filosofie van Compte hebben doorgetrokken en Wiener Kreis
uitgeschreven. Ze schoven een strenge wetenschapsfilosofie naar voren.
Filosofische houding die onder meer vindt dat metafysica min of meer nonsens is Logisch positivisme
Principe van bevestiging, geeft enkel waarschijnlijkheid geen zekerheid Verificatie
Principe van weerlegging, geeft meteen zekerheid Falsificatie
3
