Deel 1 De opvoedkundige benadering
Hoofdstuk 1 Het begrip opvoeding
Pedagogiek houdt zich bezig met de opvoeding van kinderen en jeugdigen van 0 tot 18 jaar.
Pedagogiek betekent kinderleiding, opvoedkunde, opvoedingsleer of opvoedingswetenschap.
Toch verschillende deze begrippen van elkaar enigszins in betekenis:
- opvoedkunde richt zich op de vaardigheden van de opvoeder
- opvoedingsleer richt zich op het vergaren van kennis over opvoeden
- opvoedingswetenschap richt zich op het ontwikkelen van theorieën over en methoden met
betrekking tot opvoeden
Verschillende definities van opvoeding
- Langeveld: opvoeding is alle omgang tussen het kind en volwassenen. In omgang moeten liefde,
geborgenheid en aandacht een rol spelen.
- Malschaert en Traas: leggen de nadruk op een opvoedrelatie waarbij intimiteit en veiligheid een rol
spelen.
- Rispens, Hermanns en Meeuws: geven aan de hand van de dimensies grenzen stelen, instructie,
ondersteuning en controle aan hoe opvoeding gestalte krijg.
- Kuipers: beschrijft opvoedingsdoelen die gericht zijn op zelfstandigheid, zelfredzaamheid en
zelfvertrouwen.
Opvoeding: alle omgang tussen ouder en kind waarbij gericht een relatie wordt aangegaan. In deze
omgang biedt de ouder het kind liefde, geborgenheid, veiligheid, intimiteit, aandacht, grenzen,
instructie, ondersteuning en controle. Hierdoor zal het kind tot zelfontplooiing komen en over het
nodige zelfvertrouwen en de nodige zelfstandigheid en zelfredzaamheid beschikken om richting te
geven aan zijn verdere leven.
Sprake van opvoeding als de volgende punten spelen in de omgang tussen ouder en kind:
- Er is sprake van wederzijds respect tussen ouder en kind.
- Het kind ervaart voldoende veiligheid bij, heeft vertrouwen in, kan rekenen op, voelt zich
geaccepteerd door en krijgt ondersteuning van de ouder.
- Het kind wordt door de ouder uitgedaagd om eigen beslissingen te nemen en te experimenteren
met nieuwe dingen, waardoor hij vertrouwen krijgt in zijn omgeving.
Vier basisdimensies van opvoeden:
1 ondersteuning bieden
2 instructie geven
3 controle uitoefenen
4 grenzen stellen
Deze vier dimensies zijn met elkaar verbonden en kunnen niet afzonderlijk toegepast worden in de
opvoeding. Iedereen heeft baat bij een opvoeding met deze dimensies. Het toepassen van deze
dimensies in de opvoeding maakt het voor iedereen gemakkelijker om, eenmaal volwassen,
adequaat om te gaan met eisen die dan aan je worden gesteld.
Deze wijze waarop deze basisdimensies toegepast worden in de opvoeding is afhankelijk van de
waarden, normen en opvattingen van de ouder(s).
Ondersteuning bieden
; het opvoedgedrag van de ouder dat liefde en zorg voor het kind uitdrukt en dat zich richt op zijn
fysieke en emotionele welzijn, waardoor het zich begrepen en geaccepteerd voelt.
,Het effect: het bevorderen van de ontwikkeling van het kind.
Door ondersteuning van de ouder, zal het de wereld om zich heen met vertrouwen tegemoet treden.
Emotionele betrokkenheid, ‘warmte’ en affectie van de ouder.
Warmte en affectie duiden op emotionele beschikbaarheid van de ouder.
Gebrek aan warmte en affectie in samenhang met harde fysieke straffen blijken goede voorspellers
te zijn voor agressie, vandalisme en delinquentie bij het kind tot ver in de volwassenheid.
Nauw verwant aan het warmte aspect is het begrip responsiviteit, dat de mate van adequaat
reageren van de ouder op de signalen van het kind aanduidt.
Aan responsiviteit gaat sensitiviteit vooraf, dat het gevoelig zijn inhoudt voor de signalen die het kind
afgeeft ten aanzien van zijn behoeften en gevoelens.
Het kind voelt aan dat het door de signalen die het uitzendt een bepaalde invloed kan uitoefenen op
de buitenwereld.
Ondersteuning heeft vaak te maken met een handeling van de ouder ten opzichte van het kind.
Belonen en straffen. Leertheoretische benadering. Door middel van operante conditionering wordt
het kind gestimuleerd om gewenst gedrag te vertonen. Bekrachtiger.
Ook kan de ouder het gedrag van het kind negeren. Dit kan bijv. worden gedaan als het kind
regelmatig hetzelfde ongewenste gedrag vertoont. Door dit gedrag te negeren, zal het kind er
uiteindelijk mee ophouden.
Ondersteuning kan op verschillende manieren worden gegeven, namelijk materieel of samen iets
doen, het kind aanwijzingen en adviezen geven.
Alle vormen van ondersteuning leiden tot een emotioneel goed gevoel bij het kind.
Niet alleen belonen maar ook straffen heeft de functie van ondersteuning. Straffen heeft een
positieve functie in de opvoeding. Door te straffen biedt de ouder het kind de gelegenheid om te
reflecteren op zijn gedrag en ongewenst gedrag af te leren. Alvorens over gegaan wordt op straffen,
moet de ouder het liefst zo veel mogelijk proberen om het goede (gewenste) gedrag van het kind te
stimuleren door middel van beloningen.
Straffen vereist consequent gedrag van de ouder. Hij moet er namelijk voor zorgen dat het kind de
opgelegde straf ook daadwerkelijk ondergaat. Het kind zal in de meeste gevallen proberen de
opgelegde straf te ontwijken.
Gedragsregulatie
Instructie geven
Instructie geven houdt in duidelijk maken aan het kind wat de bedoeling van iets is en welk gedrag
verwacht wordt. Het gaat hier om de informatie die het kind krijgt voor het ontwikkelen van kennis
en vaardigheden. Het kind leert hierdoor strategieën ontwikkelen om zijn eigen problemen op te
lossen en verantwoordelijkheid te dragen voor zijn beslissingen. Zo leert het zich redden in moeilijke
situaties en ontwikkelt het zijn eigenheid.
Als kinderen overladen worden met instructies van de ouder kan het volgende gebeuren:
- het kind zal geen eigen initiatieven durven ontplooien
- het kind zal te veel bezig zijn met wat de ouder zal denken van de acties die het van plan is te
ondernemen, waardoor het niet durft te handelen
Controle uitoefenen
, Machtsuitoefening, restrictiviteit en autoritaire controle; het stellen van strikte regels die het kind
geen bewegingsvrijheid geven, het toepassen van macht, bijv. in de vorm van straffen en verbieden.
Autoritatieve controle; een beroep doen op zijn verantwoordelijkheid of zelfstandigheid, en
informatie en aanwijzingen te geven.
Autoritaire controle of autoritatieve controle hebben een verschillend effect op de ontwikkeling van
het kind.
Autoritaire controle blijkt een negatieve invloed te hebben op de sociale en cognitieve competentie
van het kind.
Autoritatieve controle heeft een positief effect. De ouder heeft meer respect voor de zelfstandigheid
van het kind en geeft hij het kind meer vrijheid om zelf dingen op te lossen.
Autoritaire controle
Autoritaire controle of restrictieve controle wordt omschreven als het opvoedgedrag waarbij de
ouder druk uitoefent op het kind om correct gedrag te vertonen. Macht en gezag van de ouder ten
opzichte van het kind spelen een centrale rol.
Het kind wordt gehinderd in zijn doen en laten doordat strikte normen worden gehanteerd en het
kind nauwlettend in de gaten wordt gehouden. Door de strenge regels worden de bewegingsvrijheid
en de autonomie van het kind ondermijnd. Het zich niet houden aan de door de ouder gestelde
regels wordt streng bestraft.
Deze ouder hecht veel waarde aan rust, regelmaat en gehoorzaamheid in de opvoeding.
Autoritatieve controle
Autoritatieve controle wordt omschreven als gedragingen van de ouder waarbij uitleg wordt gegeven
aan het kind en eisen worden gesteld aan zijn zelfstandigheid. De ouder geeft het kind informatie,
instructie, suggesties en aanwijzingen voor het gewenste gedrag. De ouder hecht ook belang aan
openheid en zal door uitleg en verklaringen te geven, proberen instemming te verwerven voor zijn
verwachtingen bij het kind.
Inductie: daarbij is het gedrag van de ouder erop gericht om het kind zover te krijgen dat het vrijwillig
tegemoetkomt aan zijn wensen.
Ouder probeert kind te overreden om zich conform zijn wensen te gedragen, zonder een
belangenconflict te veroorzaken.
Grenzen stellen
Grenzen stellen heeft te maken met de wijze waarop de ouder het kind bestraft of beloont om
gewenst gedrag aan te leren.
Gedragsverandering vindt plaats door middel van beïnvloeding.
Straffen en belonen. Het stellen van grenzen vereist consequent gedrag. De ouder toont respect
voort de autonomie van het kind en biedt hij hem de gelegenheid om zich op zijn eigen wijze te
ontwikkelen.
Grenzen stellen is voor ouders het moeilijkste onderdeel van de opvoeding.
Als het kind duidelijke grenzen aangeboden krijgt, voelt het zich serieus genomen en voelt het de
liefde en de betrokkenheid van de ouder. Kind moet gedrag afstemmen op een situatie en rekening
houden met anderen.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Slimvissen. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,48. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.