Dagelijkse zorg: ADL
Hoofdstuk 1: Algemene gegevens
Belangrijkste taken verpleegkundige
Bevorderen en behouden van gezondheid
Voorkomen van ziekte en handicap
Bijdragen aan genezing en herstel van ziekte
Verlichten van ongemak en lijden
ADL = Activiteiten van het Dagelijks Leven of Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen
Hoofdstuk 2: ADL-Activiteiten
Inleiding
De grootste opdracht van zorgverleners is om zo weinig mogelijk zorg te verlenen en zo veel mogelijk
ruimte geven aan de zorgvrager om zijn eigen autonomie te behouden.
Lon Holtzer = Vlaams zorgambassadeur
ADL-schaal of Katz-schaal
Katz in de jaren ‘60
Elementaire verrichtingen:
1. Wassen
2. Aan- en uitkleden
3. WC gang en transfer
4. Continentie
5. Eten en drinken
Meest gebruikt in België
Barthel Index = oudste en meest gebruikte observatie-instrumenten voor het meten van ADL
Pilootproject “BelRAI” = Belgische Resident Assessment Instrument
Schaal voor het meten van de zorgbehoefte
Vragenlijst om na te gaan wat iemand kan en wat niet + zorgzwaarte in kaart brengen
1 uniforme schaal patiënt/cliënt sneller juiste zorgen en eenvoudiger recht op
tegemoetkoming verwerven
Heeft een diverse samenleving nood aan een gedifferentieerde aanpak in de
gezondheidszorg?
Superdiverse samenleving geen éénduidige manier om naar onze hulpvragers te kijken en
interventies toe te passen
Sensitief en nieuwsgierig zijn = superbelangrijke basishouding
Geef uitleg en ga in dialoog om tot cultuur sensitieve zorg te komen
Zoek naar het gemeenschappelijke doel en hoe je daar samen naar toe kan werken maar
respecteer en bewaar je eigen professionele grenzen
Leg uit waarom iets niet kan voor jou of in je werkorganisatie
, Dagelijkse zorg: ADL
Afhankelijk worden van zorg
Beperkingen omtrent ADL kunnen negatiever beleefd worden
Afhankelijk van soort hulp die gevraagd moet worden
hulp bij wassen, toiletbezoek, …
Ruimtelijke veranderingen
je ziet de omgeving vanuit zittende of liggende houding, …
Zorgvrager niet rechtstreeks aanspreken maar peilen naar behoefte van zorgvrager bij anderen
Intimiteit behouden en waarborgen
inbreuken hebben negatieve invloed op kwaliteit van leven van de patiënt
Problemen bij afhankelijk worden voor zorg
Weerstand bij de patiënt
Individuele factoren spelen een rol: beleving, ervaringen, mondigheid, cultuur, …
Houding van de hulpverlener
Gevraagde hulp moet passen in het kader van de hulpverlening
Weerstand bij de hulpverlener
We blijven mensen met gevoelens.
Verleden van verpleegkundigen spelen een rol bij het aanvoelen en verlenen van zorg
Hoofdstuk 3: Lichaamsverzorging/wassen
Lichaamsverzorging is noodzakelijk om normale bevuiling tegen te gaan en bescherming tegen micro-
organismen, maar ook voor het welbevinden van de patiënt
Niet zelf kunnen instaan voor lichamelijke hygiëne kan leiden tot afhankelijkheidsgevoel
Stimuleer de patiënt om zaken zelf te doen wat hij nog kan
gevoel van eigenwaarde en zelfredzaamheid bevorderen
Huidverzorging
Manier van huid verzorgen
Op bed, aan de lavabo, in bad of douche
’s morgens helpen met wassen = ochtendtoilet
Bad of douche is meest doeltreffend
Bedbad
= volledige verzorging van patiënten die niet uit bed kunnen of mogen of door beperkingen
Volgorde is afhankelijk van de toestand van de patiënt
Ademhalingsmoeilijkheden => lang mogelijk recht zitten
Fractuur van dijbeenhals => niet draaien maar oplichten om stuit te wassen
Geven van een bad
Bij chronisch zieken of preoperatief
2 tot 3u wachten na hoofdmaaltijd
Nooit alleen laten
Deur van de badkamer moet steeds geopend kunnen worden
Patiënt moet altijd hulp kunnen inroepen (oproepsystemen in ziekenhuizen)
Preventieve maatregelen nemen tegen uitglijden bij in- of uitstappen
, Dagelijkse zorg: ADL
Klein toilet
’s avonds bij ernstig zieke/verzwakte patiënten, pas geopereerden, koorts of incontinente
patiënten
Verfrissen van gezicht, voorarmen en handen
Intiem toilet
Stuit
Mond- en haarverzorging
Kan uitgebreid worden naargelang de toestand van de patiënt
Wassen met water en zeep
Gebruik van neutrale of zure zepen
Geen zeepresten achterlaten en goed drogen (huidplooien!)
Wassen zonder water = verzorgend wassen
Doekjes doordrongen met reinigende, huidverzorgende en snel drogende vloeistof
Per ledemaat 1 doekje gebruiken
Voordelen:
Patiënten voelen zich fris, minder uitgeput en liggen minder lang bloot
Verpleegkundigen hebben meer tijd voor andere zaken
Tast de huid niet aan
Geen gevaar voor waterkiemen en minder infectiegevaar
Nadelen:
Minder tijd voor sociaal contact en praatjes
Patiënten vonden het moeilijk te geloven dat ze proper waren
Werkwijze:
1. Warm pakket op in microgolfoven
2. Gebruik 1 vochtig doekje per ledemaat, in dezelfde volgorde als “traditionele” wasbeurt
3. Droog de huid 30 seconden en dek de patiënt ondertussen toe
Aandachtspunten bij lichaamsverzorging
Kleur, turgor en algemene conditie van de huid beoordelen
Bleke huid laag hemoglobinegehalte
Geel leveraandoening
Blauw zuurstoftekort
Rood ontsteking
Lage turgor/elasticiteit vochtgebrek
o Droge huid vocht inbrengende crème na wassen
o Acne = ontsteking van de huid door bacteriële besmetting van de talgklieren
o Huiduitslag eczema door allergische reactie
Mondverzorging
Elk oraal probleem kan zorgen voor comfortproblemen met mindere levenskwaliteit als gevolg
Mondgezondheid beïnvloedt het lichamelijke en psychologische vlak
Slechte mondzorg kan leiden tot problemen in de mond, longontstekingen en cardiovasculaire
aandoeningen
, Dagelijkse zorg: ADL
Tandplaque en zijn gevolgen:
Meest voorkomende problemen:
o Tandbederf / cariës
o Tandvleesontsteking / gingivitis
o Kaakbotontsteking / parodontitis
o Aandoeningen van het mondslijmvlies / ulceratief en inflammatoir
Goed gepoetste tanden worden na een paar uur later bedekt met een laag glycoproteïnen uit het
speeksel aanwezige bacteriën plakken daar aan en vormen een biofilm
Als tandplaque langdurig op de tanden blijft treedt er verharding op = tandsteen
Enkele problemen op een rijtje
Cariës
= beschadiging en/of verlies van tandmateriaal wanneer bacteriën suikers in de plaque afbreken
tot zuren
Gingivitis
= ontstoken tandvlees rood, gezwollen, bloed gemakkelijker bij poetsen, pijnlijk
Aanwezigheid van tandsteen houd ontsteking in stand tandsteen verwijderen door tandarts
Parodontitis
= later stadium van gingivitis
Ontsteking van het parodontaal ligament in het kaakbot
slechte adem, losstaande tanden of tanden die uitvallen
Aften
= enkele millimeters grote erosies of ulceraties van het mondslijmvlies
Etiologie is onbekend
Predisponerende factoren = trauma, stress, overgevoeligheid, hormonale veranderingen
Branderig gevoel gevolgd door intense pijn
Genezen spontaan zonder littekens in 2 tot 4 weken, afhankelijk van de grootte
Geen enkel medicijn, spoel- of aanstipmiddel
Traumatische ulceraties
Mechanische en/of thermische oorzaak en verdwijnt binnen 14 dagen
Schimmelinfecties in de mond
= witte plekjes in de mond
Candida albicans = belangrijkste potentieel pathogenestam
Lokale factoren = chronische irritaties en slechte mondhygiëne
Algemene factoren = endocriene stoornissen, HIV, bestraling, medicatie
Stomatitis
= Algemene ontsteking van de slijmvliezen van de mondholte
Oorzaken = chemotherapie, bestraling, bacteriën en trauma
Symptomen:
o Roodheid en oedeem
o branderige lippen
o ulcera/laesies op tong, binnenkant wangen, lippen en zacht gehemelte
o moeite met spreken, eten en drinken
Sterk negatief effect op levenskwaliteit !!
Preventie en behandeling:
o voor kankerbehandelingen, info geven over goede mondhygiëne en mondinspectie doen
o mondzorg toepassen bij patiënten die behandeld worden met chemo- of radiotherapie