HOOFDSTUK 1: SPIJSVERTERING
1. Acuut abdomen
Onder acuut abdomen:
o Verstaan we een syndroom geen ziekte!
o We zien een klinisch beeld waarbij een patiënt acuut buikpijn heeft
o Kan het gevolg zijn van verschillende ziekten
Soorten buikpijnen
Peritoneale pijn
o Pijn die ontstaat wanneer het pariëtaal blad vh peritoneum wordt geprikkeld door
een trauma, bloed, etter, darmvocht, maagvocht of een andere prikkelende stof
o Peritoneum = buikvlies, binnenbekleding van onze buikholte
o Peritoneum bestaat uit:
Dun laagje bind weefsel
Éénlagig epitheel (slijmvlies), mesotheel
o Kunstmatig wordt het buikvlies in 2 delen verdeeld naargelang wat het bedekt:
Pariëtaal peritoneum bedekt buikwand
Visceraal peritoneum bedekt een groot deel van onze buikorganen
Bedekt de ganse dunne darm, deel dikke darm, lever, deel blaas en
milt
o Het buikvlies is sensibel bezenuwd pijnprikkels zullen geregistreerd worden en
doorgegeven aan onze hersenen
o De zenuwen die de pijnprikkels opvangen zijn zenuwen die organen bezenuwen die
het peritoneum bedekken:
Voor pariëtaal somatische zenuwen die buikwand bezenuwen
Voor het visceraal autonome zenuwen die ons maagdarmstelsel
bezenuwt
o Dit heeft belangrijke gevolgen rond de perceptie van pijn
Somatische zenuwen geven pijn die we kunnen voelen
We ervaren deze als de huid, beenvlies of spier wordt beschadigd
Ze geven een pijnprikkel die exact te lokaliseren is
Autonome zenuwen geven een vage, niet te lokaliseren pijn
Meestal rond de navel
o Peritoneale prikkeling prikkeling van het buikvlies vd buikwand somatisch
bezenuwt pijn is goed te lokaliseren
o Pijn zal constant te voelen zijn en erger worden bij schokken, bewegen, hoesten,
stappen,…
o Iemand die peritoneaal geprikkeld wordt zal
Gespannen buikspieren hebben het lichaam interpreteert de
pijnprikkel als een agressie die ingedijkt moet worden hoe minder
beweging in de buurt, hoe kleiner kans op dat agresserende factor
zich zal verspreiden
Darmlissen zullen in buurt vd ontsteking stoppen met bewegen
peristaltiek valt stil Paralytische ileus
1
, Zowel een stijve buikwand thv pijnlijke zone als een paralytische ileus zijn nevensymptomen
van een peritonitis
Koliekpijn
o Pijn die men ervaart wanneer een hol orgaan tegen een weerstand in pompt
o Een hol orgaan stuwt zijn inhoud vooruit door middel van afwisseling van
gecoördineerde samentrekkingen en relaxaties peristaltiek
Wordt geregeld door autonoom zenuwstelsel en dus niet willekeurig te
controleren
o Wanneer een hol orgaan verstopt geraakt, zal deze pompen tegen weerstand in
veroorzaakt op- en afgaande pijn die zeer hevig is en dan terug verdwijnt om nadien
terug op te flakkeren
o Pat heeft hevige pijn, kan niet stil zitten, heeft neiging om rond te bewegen
(=bewegingsdrang)
o Pijnepisodes gaan gepaard met braakneigingen
Viscerale pijn
o Pijn die ontstaat door prikkeling vh viscerale peritoneum
o Pijn zal niet exact te lokaliseren zijn en vaag pijnprikkel bereikt de hersenen via
autonoom zenuwstelsel
o Pijn is soms hevig, maar bijna altijd gelegen rond de navel, waar in de buikholte het
probleem gelegen is
o Viscerale pijn kan hevig zijn maar gaat vaak niet gepaard met bewegingsdrang en
tekens van peritoneale prikkeling ernst vh onderliggend probleem wordt vaak
onderschat
o Vaak wordt van deze pat gedacht dat ze hun pijn overdrijven
o Pat heeft veel pijn maar geen obstructie, noch peritonitis
Wandpijn
o Buikpijn met oorzaak in de buikwand (buik+spieren) en niet in de buikholte bijv na
een trauma
o Ook na operatie is grootste deel wandpijn
o Lijkt qua klachten en symptomen op peritoneale pijn: erger bij schokken, hoesten,
bewegen,…
o Thv pijnlijke spieren is er ook wat spanning, percussiepijn, loslaatpijn
o Onderscheidt tussen peritoneale pijn en wandpijn is niet eenvoudig
Gemengde pijn
o Bij een bepaald probleem kan het ene pijnpatroon overgaan in een ander
o Appendicitis vaak met viscerale pijn die dan overgaat in peritoneale
o Een acute galblaasontsteking start met koliekpijn om dan over te gaan in peritoneale
pijn
2
, Psychogene pijn
o Pijnpatroon is niet duidelijk, maar soms weten “ervaren” patiënten hoe ze op welke
vragen moeten antwoorden
o Ervaring helpt om patiënt met echte klachten te onderscheiden van leugenaars
o Elke patiënt moet ernstig genomen worden en heeft elke patiënt met acute buikpijn
een ernstig probleem tot tegendeel is bewezen
Belangrijke nevenverschijnselen
Bij patiënten met ernstige buikpijn kunnen extra klachten, symptomen of syndromen wijzen op een
ernstig probleem
Het is belangrijk bij elke patiënt ook deze zaken na te gaan:
KOORTS:
Wijst op infectie of inflammatie
In combinatie met peritoneale pijn iets ernstig aan de gang!
Meestal afwezig bij kolieken
SEPSIS:
Reactie vh lichaam op aanwezigheid van bacteriën in het bloed
Bij iedere bacteriële besmetting zullen de haarvaatjes zich openen en lekken met de
bedoeling meer witte bloedcellen thv besmette organen te krijgen
Deze WBC lossen toxische stoffen in het besmet orgaan bedoeling om aanwezige bacterie
te doden
Door toedoen vd bacteriën, maar ook voor een deel door ‘collateral damage’ veroorzaakt
door de cytokines cellen vh besmette orgaan worden beschadigd en gedood
Het geïnfecteerde orgaan zal hierdoor rood, gezwollen, warm en pijnlijk aanvoelen
Bij sepsis gebeuren deze verschijnselen in gans het capillair netwerk van alle organen en alle
weefsels gans het netwerk van haarvaten in alle weefsels gaat dilateren en lekken
Door deze massieve uitzetting en lekkage kan patiënt in shock gaan niet omdat hij vocht
verliest, maar omdat het vaatbed te veel vocht laat lekken in de weefsels en de vaten te veel
zullen uitzetten om nog volledig gevuld te kunnen worden door het circulerend vocht
septische shock
Symptomen:
Hoge koorts, hoge koorts gehad of rilkoorts (meestal)
Lage bloeddruk
Snelle pols
Rood-blauw gevlekte gemarbreerde huid
Rood-roze blos op gelaat en hals = septische kraag door vasodilatatie
SHOCK:
Syndroom waarbij bloedvoorziening van alle organen niet verzorgd kan worden
Een deel van alle organen krijgt dus te weinig bloed en zuurstof waardoor:
Niet meer functioneren (= orgaanfalen)
Beschadigd geraken en uiteindelijk afsterven
3