Uitgebreid toelichtend dossier (individueel) voor het vak gezondheidsvoorlichting (opleiding Toegepaste Psychologie). Eindresultaat 7,6. Specificaties over het gegeven onderwerp: verkeersongevallen waarbij wordt gefocust op fietsverkeersongevallen in Nederland.
Opbouw dossier:
1. Analyse van h...
,Inhoudsopgave
1. Analyse van het gezondheidsprobleem (‘probleemanalyse’)......................................................................................................3
Gezondheidsprobleem.................................................................................................................................................................3
Juridische interventie...................................................................................................................................................................3
Verkeersongevallen in Nederland...............................................................................................................................................3
Factoren verkeersongevallen.......................................................................................................................................................3
Gevolgen: kenmerken en letselpatronen......................................................................................................................................4
Met de fiets op stap, is dat veilig? Nee!......................................................................................................................................4
2. Analyse van de doelgroep (‘doelgroepanalyse’)...........................................................................................................................6
Individuele factoren.....................................................................................................................................................................7
Cognitieve factoren......................................................................................................................................................................7
Interpersoonlijke factoren............................................................................................................................................................7
Beschikbaarheid...........................................................................................................................................................................7
Sociaal culturele aspecten............................................................................................................................................................8
3. Analyse van het gedrag (‘gedragsanalyse’)...................................................................................................................................9
Hoofdgedrag: rijden onder invloed..............................................................................................................................................9
Subgedrag: verminderde reactiesnelheid.....................................................................................................................................9
Subgedrag: verminderde voertuigcontrole..................................................................................................................................9
Subgedrag: verminderde alertheid...............................................................................................................................................9
Effecten consumeren van psychoactieve middelen:....................................................................................................................9
* opgesplitst in alcoholgebruik en drugsgebruik.........................................................................................................................9
4. Analyse van de determinanten (‘determinatenanalyse’)...........................................................................................................11
Kennis en bewustzijn.................................................................................................................................................................11
Risico inschatting......................................................................................................................................................................11
Attitude......................................................................................................................................................................................11
Subjectieve norm – ervaren sociale invloed..............................................................................................................................11
Eigen effectiviteit – waargenomen gedragscontrole.................................................................................................................12
Gedragsintentie..........................................................................................................................................................................12
Focusgebieden determinanten m.b.t. voorlichtingscampagne...................................................................................................12
5. Conclusie (‘de interventie’)..........................................................................................................................................................13
Doel van de interventie..............................................................................................................................................................13
De campagne.............................................................................................................................................................................13
, 1. Analyse van het gezondheidsprobleem (‘probleemanalyse’)
Aangeleverd onderwerp: verkeersongelukken
Gezondheidsprobleem
‘Verkeersongeluk’: een onverwachts ongeval in het verkeer waarbij één of meerdere
verkeersdeelnemers betrokken zijn ten gevolge waarvan schade ontstaat aan objecten en-of (blijvend)
letsel bij personen. De verkeersdeelnemers zetten hun weg in het verkeer voort middels
motorvoertuigen, fietsen (of andere materie waardoor de routetijd afneemt) of doen dit lopend. Het
ongeval resulteert in drie diverse implicaties: uitsluitend materiële schade, letstelschade en dodelijk.
Mogelijk gebeuren deze in combinatie vorm. (Wikipedia, sd)
Het is een probleem waarbij men in eerste instantie denkt aan schade aan materiaal, letselschade of
dodelijke slachtoffers, maar bij het probleem zijn meerdere personen betrokken. Denk bijvoorbeeld aan
de nabestaanden van een dodelijk slachtoffer, ouders/verzorgers die na het ongeval voor een extra
grotere verantwoording wat betreft de verzorging komen te staan en daarnaast de personen die de
fysieke en mentale eerste hulp bieden: omstanders, maar ook politieagenten,
(ambulance)verpleegkundigen, doctoren. In een later stadium kan voor de emotionele schade een
psycholoog worden ingeschakeld om het verwerkingsproces te begeleiden en te ondersteunen. Men
kan stellen dat het de gebeurtenis: ‘verkeersongeluk’ een gigantisch probleem omvat, waarbij zowel
fysiek als mentaal schade kan worden toegedaan aan alle omvattende slachtoffers.
Juridische interventie
Verkeersongevallen komen op diverse manieren tot stand, er niet één specifieke reden te benoemen
waardoor de ongevallen tot stand komen. Wel probeert de overheid de ongevallen sinds 1994
(aanstellen van de Wegenverkeerswet, WvW) (Wikipedia, sd) te voorkomen, dit wordt gedaan middels
verkeersregels die juridisch zijn vastgelegd en het verplicht stellen dat de bestuurder van een
motorvoertuig een geldig rijbewijs bezit. Deze verkeersregels omvatten onder meer: de
maximumsnelheden, rijrichting bepaling en de voorrangsregels. Wanneer de verkeersdeelnemer in
overtreding neemt, dan kan dit beboet worden met een financiële staf.
Verkeersongevallen in Nederland
Nederland telt jaarlijks 430.000 betrokken personen bij een verkeersongeluk. Hiervan resulteert dit
voor 130.000 betrokken personen in een opname bij de spoedeisende hulp. En voor meer 600
betrokken personen in een ongeval met dodelijke gevolgen (Slachtofferhulp, sd). Het CBS constateert
dat het aantal dodelijke slachtoffers dit jaar (2020) daalt ten 12% opzichte van 2019. De daling nam
het sterkst toe onder inzittende van personenauto’s en het nam enkel toe onder fietsers (CBS, sd).
Factoren verkeersongevallen
Het onderzoek ‘Human factors contributie to the road traffic accident accurrence’ van Bucsuházy, K.,
Matuchová, E., Zůvala, R., Moravcová, P., Kostíková, M., & Mikulec, R. (2020) toont aan dat de oorzaak
van de ongevallen op te delen is in twee hoofdsecties: de lange en de korte termijn factoren.
Lange termijn factoren: (‘deze factoren zijn constant aanwezig in het rijgedrag en biologische variabele.
Bij de lange termijn factoren spreken we over het maken van bewuste overtredingen, zoals te hard
rijden en het gebruiken van een smartphone tijdens het rijden, de invloed van alcohol en/of
psychoactieve stoffen en bewuste zelfmoord.’)
(!) Verkeersongevallen waarbij jonge bestuurder betrokken zijn worden vaak veroorzaakt door lange
termijn factoren in combinatie met onervarenheid.
Korte termijn factoren: (‘zeer onstabiele en veranderende variabele, zoals: een paniekreactie,
schittering, slaperigheid, vermoeidheid en/of een verkeerde inschatting van de situatie.’)
(!) Typische factoren bij verkeersongevallen met oudere verkeersdeelnemers zijn het gevolg van
involutionele veranderingen, vermindering van de cognitieve en psychomotorische functies. Vergeleken
met de jongere doelgroep wordt de oorzaak van het ongeval minder vaak geassocieerd met te hard
rijden, riskant inhalen en rijden onder invloed van psychoactieve stoffen.
Bij een paniek of angstige situatie zal de amygdala van de bestuurder signalen versturen naar de rest
van het brein. Vervolgens wordt deze informatie doorgestuurd naar de bijnieren waar onder andere
adrenaline en cortisol is opgeslagen. Het lichaam van de bestuurder gaat in overlevingsmodus - fight,
flight or freeze: men heeft over het algemeen weinig controle over eigen lichaam waardoor de
,rijvaardigheid afneemt (Zimbardo, Johnson, & McCann, Inleiding in de psychologie, 2021). Het ongeval
risico neemt ook toe wanneer men vermoeit achter het stuur kruipt. Vermoeide, zware ogen,
verminderde concentratie en gapen zijn tekenen dat men rust moet nemen voordat de route kan
worden voortgezet. Het reactievermogen vertraagd, het zicht verslechterd en men kan zelfs volledig in
slaap vallen. In slaap vallen komt zowel tijdens de kort- als de langdurige ritten voor. De kans op een
ongeval is maar liefst vier keer zo groot wanneer men moe achter het stuur kruipt. (anwb, sd)
Het consumeren van alcohol of andere psychoactieve stoffen heeft een verdovende werking.
Hersenengebieden werken trager en functioneren minder goed dan wanneer men nuchter is. Het
gebruik van alcohol heeft invloed op de frontale cortex. Dit uit zich in verslechtering van de
lichaamscontrole: het effect is ontremming (Zimbardo, Johnson, & McCann). Verkeersdeelnemers met
een alcoholpromillage boven de 0,5% zijn wettelijk strafbaar doordat ze de verkeersveiligheid in gevaar
brengen, zo ervaart de bestuurder onder invloed concentratie en geheugen vermindering, een
afnemend reactievermogen en neemt zelfoverschatting toe waardoor meer risico’s worden genomen.
De oorzaak van verkeersongevallen wordt ook deels beïnvloed door de wegbekendheid van de
verkeersdeelnemer. Uit het eerdergenoemde onderzoek blijkt dat meer dan 70% van de
verkeersongevallen gebeurt op een route die met regelmaat wordt afgelegd. Wanneer de
verkeersdeelnemer niet bekend is met de route, dan is het verkeersongeval aanzienlijk vaak het gevolg
van onervarenheid.
Men kan stellen dat de oorzaak van verkeersongevallen uiteenlopende, maar vaak ook samenhangende
factoren omvat: gedrag gerelateerde oorzaken, verkeer gerelateerde oorzaken, maar ook
maatschappelijke trends kunnen van invloed zijn op de oorzaak. Denk hierbij aan de toenemende
vergrijzing, het gebruik van de elektrische fiets en het apparatuur gebruik in het verkeer.
Gevolgen: kenmerken en letselpatronen
De gevolgen van een verkeersongeval zijn afhankelijk van de impact van het ongeval. Veroorzaakt het
ongeval enkel materiële schade? Dan is het vaak een verzekeringskwestie waarbij de betrokken
partijen (afhankelijk van de afgesloten verzekering) verzekerd zijn tegen de financiële schade. Mogelijk
is er naast materiële schade ook spraken van lichamelijke schade (40%), psychische schade (12%),
werk gerelateerde schade (12%) en financiële schade (16%)
(Slachtofferwijzer, sd).
Het artikel ‘Serious road injuries in The Netherlands dissected’ van Wendy Weijermars, Niels Bos &
Henk L. Stipdonk (2016) bespreekt de kenmerken en letselpatronen van ernstige verkeerongevallen in
Nederland. De resultaten schetsen het beeld dat de ernst van de verwondingen hoger is bij mannen in
vergelijking met vrouwen. Uit de letsel lichaam profielen blijkt dat hoofdletsel (31%) en letsel aan de
onderste ledenmaten (37%) het meest voorkomen. Hoofdletsel is vaak het gevolg van fietsongevallen
waarbij een gemotoriseerd voertuig betrokken is, fietsers die gewond raken na een ongeval waarbij
geen gemotoriseerd voertuig betrokken is hebben relatief vaak heup- of bovenbeenletsel. Nederland
staat bekend als fietsland, dit is ook terug te zien in de cijfers. Maar liefst 60% van de ernstige
gewonden in Nederland waren in 2011 fietsers. Het relatief hoge aandeel fietsen in het totaal aantal
ernstige verwonden worden veroorzaakt door een groot aantal enkelvoudige fietsongevallen die vaak
ernstig letsel als gevolg hebben, maar zelden dodelijk zijn.
Met de fiets op stap, is dat veilig? Nee!
Rijden onder invloed is een misdrijf dat kan leiden tot ernstige verkeersongevallen. Wanneer men
onder invloed achter het stuur kruipt leidt dit tot impulsiever en gewaagder rijgedrag. Men kan de
verkeerssituaties onderweg minder goed beoordelen, gevaar minder snel herkennen en daarnaast
vertraagt het reactievermogen van de bestuurder: de alertheid neemt aanmerkelijk af. In 2019 reed
2,3% van de automobilisten in Nederland tijdens de nachtenuren (17:00-08:00 uur) in het weekend,
vrijdag t/m zondag, onder invloed van alcohol (Swov, sd). De Bob-campagne probeert de ernst van het
probleem te beïnvloeden én te veranderen, maar zijn mensen zich ervan bewust dat rijden onder
invloed soortgelijke consequenties met zich meebrengt wanneer het autostuur wordt verwisseld met
het fietsstuur?
Zoals aangegeven toont onderzoek aan dat 2,3% van de automobilisten in Nederland tijdens de
nachturen onder invloed achter het (auto)stuur kruipt. Men kan concluderen dat dit aantal
overschrijdend is, maar bij fietsers is dit percentage nog veel hoger: maar liefst 42% van de geteste
fietsers bleek gemiddeld meer alcohol gedronken te hebben dan wettelijk is toegestaan tijdens de
nachturen in het uitgaansgebied van Den Haag en Groningen. Dit werd gemeten in 2013 (Swov, sd).
, Het maximale alcoholpromillage in het bloed mag net zoals bij het besturen van een motorvoertuig niet
hoger zijn dan o,5% wanneer men op de fiets stapt (Rijksoverheid, sd)
Dat achter het stuur kruipen na het gebruik maken van alcohol of andere psychoactieve middelen is
geen goed idee is, dat is niets nieuws en voor iedereen duidelijk: al hebben enkele personen hier lak
aan. Dan kun je toch op de fiets gaan, toch? Nee. Ook op de fiets neemt men deel aan het verkeer, zo
kan men zichzelf en/of andere in gevaar brengen waardoor een verkeersongeval tot stand komt.
Nederland is een fietsland, waarin men massaal gebruikt maakt van de fiets, ook na een avondje
stappen. Dit lijkt in eerste instantie een goede keuze, want de auto wordt gemeden? Maar voor de fiets
gelden dezelfde regels als voor het besturen van motorvoertuigen onder invloed. Hier wil ik doormiddel
van een gezondheidscampagne men bewust van maken en vervolgens gedragsverandering te weeg
brengen.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur michelsmeijsters. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
