Algemene Taalwetenschap
1. De Taalgebruiker
Het cognitief systeem
Linguïstische competence = abstracte en onbewuste kennis v. taalsysteem om
Noam Chomsky lastige zinnen te begrijpen en produceren
nnnnnnnnnnnnn
Performance = feitelijk gebruik v. competence, beperkt door geheugencapaciteit,…
‘An ideal speaker-listener applying his knowledge of this language in actual performance’
Ferdinand de Langue: taalsystematiek, abstract en sociaal systeem = eigenlijke object van ATW
Saussure Parole: concreet en sociaal taalgebruik = weg tot inzicht in de langue
‘un produit social et un ensemble de conventions nécessaires’
= Genève
= Werkte in Leipzig, Berlijn, Parijs & Genève
= 1916: cours de linguistique générale (gemaakt door zijn studenten)
= Vader van de (taal)wetenschap
? Competence Performance
Wat is er nodig voor de productie en verwerking?
➢ Kennis van de wereld
➢ Kennis van taalgebruikssituaties (= communicatieve competence)
➢ kennis van de taalsysteem ( = linguïstisch competence)
− Mentaal lexicon = kennis van woordenschat
Collocatienetwerk: woorden die vaak geassocieerd worden met een zoekwoord (bv. hond - blaffen)
= Activeren: gebruik maken van mentaal lexicon
= Activatiespreiding: betekenis activeren bij bijbehorend
woord
= Priming effect: mate waarin woorden sneller worden
herkent met een voorafgaand verwant woord
(bv. tafel → stoel) → meten met leestijdexpiriment
= Mentale lexicon: netwerk van knopen (woorden) en
verbindingen (relatie tussen knopen) → niet alfabetisch
Bv. We zijn gisteren naar de winkel geweest en hebben
van alles gekocht. Nu nog vier stoelen vinden.
1
, Taal en hersenen
Supra: mentale lexicon & cognitief systeem
Taalorgaan lokaliseren: taalproblemen door hersenbeschadiging in een bepaald gebied.
1. Gebied van Broca:
➢ tast spreken aan, verwerking & begrijpen v. syntactische info
➢ langzaam en moeizaam spreken
➢ telegramstijl: weinig/geen functiewoorden
2. Gebied van Wernicke:
➢ Problemen met begrijpen van taal (<-> Broca)
➢ Relatief normaal spreektempo en zinslengte
➢ Tast verwerking v. fonologische & semantische zinnen1 (spraakklanken & woordbetekenis)
➢ Betekenisloze jargon, zinnen
3. Supra marginale gyrus:
➢ Woordvindingmoeilijkheden, spontaan als voorwerpen benoemen
➢ Problemen met lezen en schrijven
Afasie2: een taalstoornis die het gevolg is van een hersenbeschadiging (beroerte, ongeluk,..)
- 95% linkerhersenhelft beschadigt (uitzondering: linkshandigen)
- Vergelijkbare symptomen bij gebarentaalsprekers met afasie
MRI: functional Magnetic Resonance Imaging ERP: Event Related Potentials (variant van EEG)
(functionele kernspintomografie)
• meet magnetische resonantie in • techniek in psycho- en neurolinguïstiek
specifieke gebieden, als indicator van • elektrofysiologische reacties op
hersenactiviteit gebeurtenissen (input)
• hersenactiviteit ~ sterkere doorbloeding • patronen in EEG-data op vast tijdstip na
~ verandering in magnetische een stimulus
eigenschappen van hemoglobine (in rode • meetbaar: positieve & negatieve pieken
bloedcellen) (p/n-componenten)
1
Verwisselen van klanken en woorden (poter-boter, jongen-meisje, etc.)
2
Niet altijd, enkel in bepaalde gebieden
Klankherkenning - Continu signaal, zonder strakke grenzen
- Variabel:
➢ Weglatingen in spontane spraak
➢ Verschillende uitspraak a.d.h.v. spreker en situatie
➢ Uitspraak v. klanken beïnvloed door omringde klanken= co-articulatie (klank assimilatie)
Taalverwerking als tweerichtingsverkeer:
• Bottom-up: spraakklanken in geluidssignaal identificeren en assembleren tot woorden
• Top-down: spraakherkenning beïnvloed door de al opgebouwde interpretatie
Woordherkenning - Cohort3 (incrementele activatie): groep geactiveerde woorden in mentale
lexicon die met de gesproken klank begint bv. ka- : kalender, kanarie, kathedraal, …
Telkens als er klanken bijkomen, wordt de selectie verfijnd
- Contexteffect: herkenning v. bepaald woord gaat sneller wanneer het wordt
verwacht in context, dan in een uiting met een meer algemene betekenis
▪ Relevant voor woordbetekenis: zonder context zijn veel woorden ambigue
→ alle betekenissen worden geactiveerd in lexicon
- Syntactische dubbelzinnigheid4: juiste ontleding v/d zin in zinsdelen
Zinsontleding
- Impact op betekenis van individuele elementen
- Intuinzin: syntactische verwerking v. links naar recht leid tot verkeerde
syntactische indeling = ‘trick-zinnen’ (het paar dat langs de schuur gereden werd
viel)
- Semantische strategie: foute interpretatie v. zin door alleen inhoudswoorden
te identificeren
Interpretatie - letterlijke betekenis v. uiting is niet altijd communicatieve bedoeling v. spreker
→ taalkennis + taalgebruik regels inzetten = domein van de pragmatiek
3
Bekende toepassing: predictive tekst input (google, autocorrect,…)
4
Groepering van woorden
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur albacasadovallarino. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
