1. Ontluikende geletterdheid
= vroege fase van schriftelijke taalverwerving lopend vanaf de geboorte tot het moment dat
een kind de elementaire lees- en spelhandeling onder de knie heeft.
- Schriftelijke taalverwerving: niet alleen letters ook pictogrammen, afbeeldingen,…
- Vanaf de geboorte: leeftijd waarop kind beïnvloedt wordt door geschreven taal niet
onderschatten
- Elementaire lees- en spelhandeling: kind kan letters verklanken en ze samenvoegen
tot een woord of een kind kan een woord ontleden in klanken en elke klank in de
juiste letter vertalen
1.1. Lezen en schrijven in de kleuterklas
Waarom aandacht hebben voor letters en klanken in de kleuterklas:
- Herkennen om mee aan de slag te gaan in het 1 ste leerjaar
- Belangrijk om een goede, gemotiveerde lezer te worden
- Ontwikkeling bewust stimuleren
Wat kan allemaal aan bod komen in de kleuterklas?
- Schrijfmotoriek
- Signaalkaarten= kaarten waarop een relevant woord geschreven staat samen met een
afbeelding
o
- Afbeeldingen ondersteunen een boodschap maar vervangen ze niet
- Pictogrammen: vervangen een geschreven boodschap, en vertonen een visuele gelijkenis
met de boodschap
- Symbolen vervangen een boodschap, maar zijn willekeurig gekozen
Geschreven taal introduceren:
- In een rijke omgeving
- Modelleren: taal van een ander overnemen
- Verwoorden wat er gebeurt
- Expliciteren
o Schrijft iets op in agenda om niet te vergeten
o Kiest in kookboek recept en leest hoe het uit te voeren
- Ondersteunen
o Misschien kan je hier in jouw agenda de afspraak met de kapper aanduiden. Hoe zou
je dat doen? Wow, je schreef van hier naar daar zoals de grote mensen ook doen.
Geschreven taal is overal en belangrijk
,Elementen van de ontdekkingsreis:
Kinderen hebben al lang voor het systematische leesonderwijs allerlei ervaringen die hun kansen
geven om inzichten, vaardigheden en attitudes te verwerven rond geschreven taal als communicatie
middel.
Het maakt deel uit van hun leefomgeving:
- Huiskamer
- Winkel
- Klas
- Straat
- …
Geschreven boodschappen:
- Namen op eten
- Tijdschriften
- Kranten
- Tv
- Verkeersborden
- Reclamepanelen
- Symbooltje boven kapstok
- …
Kleuter gebruikt soms zelf al letters:
- naam schrijven op een tekening
- lievelingsboek steeds opnieuw lezen
- boodschappenlijstje opstellen
- …
Voorbeelden ontluikend lezen:
- Kleuter doet alsof die de krant leest
- Kleuter kan zelfstandig een kijkboek doornemen, in de juiste leesrichting
- Kind herkent zijn eigen naam
- Kind heeft een 1ste lievelingsletter
Voorbeelden ontluikend schrijven:
- Peuter loopt rond met balpen en neemt agenda van mama om in te schrijven
- Kleuter vraagt aan iemand om bepaald woord bij tekening te schrijven
- Kleuter wilt iets schrijven op een verjaardagskaartje
,De 8 componenten van ontluikende geletterdheid
1. Boekoriëntatie: weten hoe boeken eruit zien en wat je ermee kunt doen
2. Verhaalbegrip: luisteren naar de verhaallijn en daar een structuur in ontdekken
3. Functies van geschreven taal: in de kleuterklas vooral symbolen
o Onthouden
o Communiceren
o Informeren
4. Relatie tussen gesproken en geschreven taal
o Geschreven tekst kan uitgesproken worden en omgekeerd
5. Functioneel lezen en schrijven
o Zelf tekst maken zoals een boodschappenlijst
6. Taalbewustzijn
o Aandacht hebben voor de vorm van taal ( woorden, klanken, rijm)
7. Alfabetisch principe
o Letterkennis = woorden zijn opgebouwd uit klanken en elke klank respondeert met
een letter.
8. Technisch lezen en schrijven
o Kleuters beginnen te lezen en schrijven
Lucas (5) heeft zichzelf al een beetje leren lezen en schrijven: “Kijk juf, hier
staat b-oo-t, boot!”
Ontwikkelingsdoelen:
Een vlotte overgang naar het 1ste leerjaar
Formule 1-piloot:
Een kleuter maakt een vlotte start in het eerste leerjaar als hij op alle vlakken voorbereid is. Net als
een goede formule-1-piloot gewerkt aan elk detail:
- de keuze van de wagen, het onderhoud, de brandstof en zijn eigen motivatie.
Kinderen leren vlotter lezen als ze in de kleuterschool intensief met ontluikende geletterdheid bezig
waren.
, groep van kinderen die het in het begin van het eerste leerjaar niet slecht doen, maar in de tweede
jaarhelft minder goed worden in lezen omdat ze een heleboel woorden in de leesteksten niet kennen
vaak kinderen met een andere thuistaal of kinderen die om een andere reden een zwakke
mondelinge taalvaardigheid hebben (met een beperkte woordenschat).
helpen door middel van boekpromotie en verhaalbegrip. Door te werken met boeken en verhalen
leren ze een heleboel woorden bij, waaronder woorden die ze nauwelijks horen in gesproken taal.
De decretale ( officiële) ontwikkelingsdoelen
Zie cursus p15-17
Het leerplan van het VVKBao ( ZILL)
Zie cursus p18 en 19
Vier misverstanden
1. Ontluikende geletterdheid is iets voor de derde kleuterklas. Als je ermee begint na de
paasvakantie, is dat ruim voldoende.
o Aan ontluikende geletterdheid werk je al van in de eerste kleuterklas. Erg jonge
kinderen (tot en met 4;0) maken kennis met boeken en verhalen. Daarnaast moeten
ze zoveel mogelijk kunnen ervaren hoe geschreven boodschappen onderdeel zijn van
het dagelijks leven door te doen alsof (de krant lezen), door vaak in contact te komen
met geschreven taal, en te zien hoe volwassenen geschreven taal gebruiken. In
beperkte mate zijn ze ook reeds bezig met taalbewustzijn
2. Als een kleuter moeite heeft met rijmen, of met opdrachten waarbij hij klanken in een woord
moet isoleren (vb. wat is het kopje van ‘boek’) terwijl zijn leeftijdsgenoten dit wel al kunnen,
dan komt dat omdat hij hiervoor nog niet rijp is. Ik wacht dan beter even af.
o Kleuters die in vergelijking met leeftijdsgenoten een slecht taalbewustzijn hebben,
moeten hier spelenderwijze in getraind worden. Kleuters met een slecht
taalbewustzijn lopen een groter risico op leesproblemen. Vaak verbetert het
taalbewustzijn niet zomaar van zelf. Maar wanneer je zulke kleuters extra aandacht
geeft zullen ze in het eerste leerjaar beter leren lezen dan wanneer je dit niet doet.
3. Ik werk enkel aan letterkennis bij kinderen waarvan ik merk dat ze er aan toe zijn doordat ze
hier reeds spontaan mee bezig zijn
o Kleuters die geen aandacht hebben voor schriftelijke taal moet je stimuleren om
hier spelenderwijze mee bezig te zijn en letterkennis op te bouwen. Op die manier
verminder je de kans dat ze in het eerste leerjaar leesproblemen zullen hebben.
4. Ontluikende geletterdheid, dat is letters leren
o Ontluikende geletterdheid bestaat uit 8 deelaspecten. Vergeet niet de functionele
deelaspecten ,taalbewustzijn: kleuters moeten zelf ontdekken dat een woord uit
klanken bestaat
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur yelinejanssens. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.